Chat với Nguyễn Ngọc Tư

Lê Thiếu Nhơn (LTN): Bà đang làm gì đấy? Sao rảnh rỗi mà có hứng thú chat vậy?

NNT: Tui mới nấu cơm xong, đang cho thằng con ăn cơm. “Tám” chuyện gì đây ông?

LTN: Nói chuyện đời đi. Chuyện mỗi ngày bà loanh quanh ở xứ Cà Mau. Vì sao bà yêu mảnh đất ấy thế?

NNT: Đôi khi tui thấy mình gắn bó vì thói quen, vì sự thân thuộc, chưa tuyệt đối vì yêu.

LTN: Thế à? Nếu viết về mặt trái để quê hương tốt đẹp hơn, bà có sợ búa rìu dư luận như vụ Cánh đồng bất tận nữa không?

NNT: Quan trọng là cái mặt trái có nhân văn không, có gây hứng thú cho tui không? Thí dụ, viết về tham nhũng, thì tui... đầu hàng!

LTN: Không, viết về thân phận hẩm hiu của những người lao động thấp cổ bé họng chẳng hạn.

NNT: Tui ưa đề tài này, nó là của tui.

LTN: Từ sự đồng cảm nào đó chăng?

NNT: Không hoàn toàn, bởi vì tui biết. Đề tài chợ búa, quan chức, tui không biết. Chữ “biết” này gồm nhiều thứ...

LTN: Tôi hiểu. Tuy nhiên, bà có nghĩ vì mình sinh ra từ bùn đất nên thấu hiểu thân phận dân nghèo...

NNT: À, câu này thì tui cảnh giác cao độ. Đôi khi không cần phải trải qua mới thấu hiểu. Tui làm gì có chuyện sinh ra từ bùn đất.

LTN: Bà thấy không khí tỉnh nhỏ phù hợp với bà chứ?

NNT: Hợp! Tràn đầy sự cô đơn. Chớ tui lên Sài Gòn, tui sẽ ra đường bán... chuối nướng.

LTN: Cô đơn có khi là chất liệu để sáng tác mà có khi cũng là nhu cầu cần thiết để cầm bút.

NNT: Ừ, tui thấy mình rơi vào bi kịch như vầy. Nhốt mình chờ cô đơn, rồi đến khi cô đơn khủng khiếp thì kêu gào, bấu víu vào bất cứ cái gì.

LTN: Năm 2006 tên tuổi của bà thuộc loại “nóng” trên văn đàn, bà lại viết rất ít. Gần đây đọc truyện ngắn mới nhất của bà có tên là Núi lở, tôi thấy mừng vì bà còn viết được.

NNT: Núi lở cũng là thử nghiệm của tui. Tui không thích vì nó... Tây quá. Nhà văn Dạ Ngân chưởi tui té tát, nói tui học đòi ngôn ngữ thị dân. Ý cô Dạ Ngân là không nên viết kiểu như vậy, không có ngôn ngữ Nam Bộ gì hết.

LTN: Một tác phẩm khi công bố dĩ nhiên phải đối mặt với những khen chê khác nhau. Bà thích văn chương phương Đông hay phương Tây?

NNT: Tui thích phương Đông, nhưng tui cũng đọc phương Tây để thấy nó hay như thế nào, và vì sao mình không viết được như vậy.

LTN: Kết quả chiêm nghiệm ra sao?

NNT: Tui không đi theo phương Tây được, vì giọng tui quê mùa, vì tui thiếu sự sắc sảo và thông minh.

LTN: Tôi vẫn ủng hộ bà viết những cái mới mới như Núi lở, có thể thay đổi không khí văn chương của bà, và có thể giúp bà khám phá chính mình.

NNT: Tui cũng không biết nữa. Thử nghiệm cực lắm, vừa phải né mình, vừa phải né người ta. Tui còn nhiều thử nghiệm lắm. Nhưng thử nghiệm nhiều, tui sẽ đánh mất mình nên tui cần suy nghĩ. Tui cũng mừng là mình làm cái gì cũng có người tán thành. Nhưng chắc chắn tui sẽ te tua nếu thử... yêu người nào đó ngoài chồng mình. Ha ha!

LTN: Bà vẫn viết tạp văn?

NNT: Tui cực kỳ thích viết tạp văn, dễ viết, dễ tìm đề tài, viết xong lại thấy vui vì gần gũi với mình. Nhưng, tui sợ viết tạp văn sẽ quen ngòi bút, không viết truyện được nữa...

LTN: Tôi thấy bây giờ người ta hay viết tạp văn kiểu xót xa và thương cảm, chứ chưa có những góc cạnh nảy lửa như đòi hỏi của cuộc sống.

NNT: Ngoài tạp văn của ông, anh Đỗ Trung Quân hay Phan Triều Hải, Nguyễn Vĩnh Nguyên, tui ít được đọc của người khác. Và những gì của tui thì tui cũng không tin nó là tản văn, tui mới gọi là tạp văn, tức là... tùm lum văn.

LTN: Nhiều người cho rằng Cánh đồng bất tận là đỉnh cao của bà, nhưng tôi thấy những truyện ngắn như Cải ơi hay Thương quá rau răm mang đậm phong cách Nguyễn Ngọc Tư hơn.

NNT: Cánh đồng bất tận là thử nghiệm của tui, lâu lâu tự chán mình nên làm gì đó cho bớt đơn điệu. Tui không thích Cánh đồng bất tận.

LTN: Điểm độc đáo nhất của bà là ngôn ngữ Nam Bộ. Bà có phải rèn luyện nhiều không?

NNT: Không, tự nhiên, môi trường, con người, nên tui phải có giọng điệu đó. Nhưng tui cũng cực khổ lắm, tui luôn phải tra từ điển để tìm những từ mới.

LTN: Nói thật, tôi thấy bà có bút lực để viết tiểu thuyết.

NNT: Tui đang nghĩ, nhưng chuyện đó không phải một hay hai năm. Đối với tui, tiểu thuyết là một cái gì rất lớn lao.

LTN: Thần tượng văn chương của bà là ai?

NNT: Tui thích nhà văn Bình Nguyên Lộc vì đề tài ông ấy khai thác rất dễ thương, dễ đọc và dễ cảm.

LTN: Tôi thường làm thơ hay viết văn lúc không bận viết báo. Còn bà, lúc nào bà có hứng thú viết? Buồn? Vui? Bẽ bàng? Cay đắng?

NNT: Buồn, bẽ bàng, cay đắng và cô đơn tui sẽ viết để khỏi... chết.

LTN: Bà là nhà văn ăn khách hiện nay, nhuận bút của bà có mua sắm được thứ gì đáng giá chưa?

NNT: Chưa, tui thèm một miếng đất. Tất nhiên, mua đất thì sẽ hết tiền... cất nhà.

LTN: Ngoài mơ ước có miếng đất, bà còn mơ ước gì không?

NNT: Tui có mơ ước khác, là... cái nhà. Vì những gì tui mơ ước hơi nhiều tiền, nên chưa thực hiện được. Chớ ông muốn tui mơ ước gì, một tiểu thuyết ư, một công trình văn học nào đó ư? Tui không ước mơ gì cho nghề nghiệp hết.

LTN: Cách nói chuyện của bà xứng đáng là nhân vật cầm bút đấy.

NNT: Thôi, tui đói bụng rồi. Tui phải đi ăn cơm.

LTN: OK. Tôi khen bà thêm một câu: Lần đầu tiên chat mà cũng rất có nghề!