Đường sách - Điểm đến văn hóa

Cả xưa và nay, các khu vực tập trung sách báo - cho dù là tự phát hay được nhà nước hỗ trợ - đều là những điểm đến thú vị và bồi đắp văn hóa cho không gian sống.

Đường sách báo xưa: “Món nợ” chữ nghĩa

Sài Gòn thế kỷ trước, cách nay khoảng 50 năm, đã có nhiều đường sách, chợ sách phong phú. “Mặc dù thời đó chưa ai gọi là đường sách, phố sách nhưng đường Lê Lợi, đoạn từ chợ Bến Thành tới ngã tư Pasteur, chính là khu vực tập trung rất nhiều sách và các giao dịch về sách” - TS Nguyễn Thị Hậu, Phó Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, nhớ lại.

Bí thư Thành ủy TP HCM Đinh La Thăng cắt băng khai mạc Ngày sách Việt Nam năm 2016

Trên đoạn đường ngắn này từng có khoảng 20 nhà sách và các tiệm bán văn hóa phẩm nổi bật. “Lừng lẫy một thời là nhà sách Khai Trí ở số 60-62 Lê Lợi, hoạt động bán sách từ năm 1952. Tòa nhà này sau là nhà sách Lê Lợi của FAHASA. Ở vỉa hè phía trước nhà sách Khai Trí, đối diện bên kia đường (Bộ Công chánh cũ, nay là tòa nhà Saigon Centre), cuối những năm 1960-1970 phát sinh một chợ sách lộ thiên. Ở đó, nhiều NXB và nhà làm sách, tác giả đổ sách hạ giá theo kiểu bán buôn, rất nhộn nhịp”, nhà nghiên cứu - tác giả Phúc Tiến cho biết.

Đấu giá sách ủng hộ từ thiện thu hút công chúng quan tâm và ủng hộ

Trong cuốn sách mới ra mắt “Sài Gòn không phải ngày hôm qua” (Phương Nam Book và NXB Thế giới ấn hành), tác giả Phúc Tiến còn kể về một khu vực khác cũng được coi như đường sách của Sài Gòn trước năm 1975, nói đúng hơn là đường sách - báo. Đó là khu vực đường Phạm Ngũ Lão song hành với đường Lê Lai, kéo dài từ chợ Thái Bình đến đường Đề Thám.

“Đây là khu vực cộng sinh giữa nhà in và nhà phát hành, nơi tọa lạc cả các tòa báo và các quán cà phê văn nghệ. Thuộc loại “máu mặt” ở đây là nhà sách Sống Mới, bán sỉ và bán lẻ cả sách, báo lẫn tạp chí. Nhiều nhà văn, ký giả, trí thức, nghệ sĩ thường xuyên lui tới khu vực Phạm Ngũ Lão - Lê Lai vì “món nợ” chữ nghĩa với văn chương” - tác giả Phúc Tiến nhận xét.

Đường sách ngày nay: Luồng sinh khí mới

Được xây dựng và đi vào hoạt động từ đầu năm 2016, đường sách Nguyễn Văn Bình, còn được gọi với cái tên quen thuộc là Đường sách Sài Gòn, đã thu hút được sự chú ý đáng kể của công chúng đọc. Về doanh số, sau 6 tháng hoạt động, các cửa hàng sách ở đây đã thu tới 15 tỉ đồng.

Tác giả ra mắt sách mới có ca nhạc, biểu diễn ảo thuật... nên thu hút rất đông người đọc và mua sách ủng hộ . Các đêm đấu giá sách ủng hộ từ thiện thường xuyên thắng cả về không khí lẫn doanh số. Các triển lãm ảnh tư liệu quý vừa là điểm đến cho công chúng thưởng lãm vừa làm đẹp thêm không gian lãng mạn của con đường đặc trưng Sài Gòn bên hông nhà thờ Đức Bà mát mẻ dưới bóng hàng me xanh lá.

“Trước đây, con đường này chỉ là bãi đỗ xe để người dân đi vào tòa nhà Bưu điện. Từ hồi trở thành đường sách, công năng sử dụng, lợi ích kinh tế và văn hóa của con đường nhỏ xíu này đã tăng hơn hẳn. Tuy nhiên, đã là phố sách thì rất nên đi bộ, có xe qua lại sẽ làm ảnh hưởng đến không gian của sách” - nhà nghiên cứu Phúc Tiến đánh giá.

Nhà nghiên cứu Phúc Tiến và TS Nguyễn Thị Hậu từng đi rất nhiều nước trên thế giới, tham khảo nhiều mô hình đường sách, chợ sách khác nhau. Họ không khỏi ấn tượng về những đường sách đặc trưng của Pháp ở dọc sông Seine êm đềm, với kiến trúc cổ kính đã tồn tại từ thế kỷ XVI tới nay. Khu Latin và Saint Michel gần Đại học Sorbonne cũng là nơi lui tới chủ yếu của giới trí thức Pháp. Trong khi đó, “Fleet Street” của TP London - Anh như “đại bản doanh” sách và báo. Tại Đức, ngoài hội chợ sách lớn nhất thế giới ở Berlin, những ki-ốt bán sách được dựng lên trong một công viên gần trường đại học cũng thu hút rất đông sự quan tâm, chú ý của người đọc bản địa và du khách...

“Sắp tới, ban quản lý đường sách sẽ cùng với các đơn vị tổ chức thêm những hoạt động đi vào chiều sâu của sách báo, văn chương, chữ nghĩa. Chẳng hạn, ban quản lý dự kiến thực hiện loạt triển lãm ảnh theo nhiều chủ đề với các CLB, tổ chức các chương trình giao lưu, trình diễn thơ vào đêm rằm hằng tháng…” - ông Lê Hoàng, Giám đốc Công ty TNHH MTV Đường sách, tiết lộ.

Tuần lễ Trung thu, Đường sách Sài Gòn sẽ trở thành trung tâm hoạt động rộn rã dành cho công chúng trẻ. Theo đó, đêm gala “Trung thu mơ ước” dành cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn sẽ được tổ chức 2 ngày 10 và 11-9; lễ hội cosplay các nhân vật trong bộ truyện tranh “Sailor moon” (“Thủy thủ mặt trăng”), tặng quà và giao lưu cùng bạn đọc trẻ chủ đề “Sailor moon - Huyền thoại ánh trăng” với diễn giả: Cường Ngô, Ayumi diễn ra lúc 9 giờ ngày 11-9.