NSƯT Phạm Bằng: Vì nghệ thuật đến hơi thở cuối

Trước khi trút hơi thở cuối cùng tại Bệnh viện Hồng Ngọc tối 31-10, NSƯT Phạm Bằng đã trải qua khoảng 3 tháng điều trị với vài lần mổ và phẫu thuật cả trong nước và nước ngoài. Tuy nhiên, ông giấu kín bệnh tật của mình. Bởi vậy, chuyến đi cuối cùng và mãi mãi của NSƯT Phạm Bằng khiến nhiều đồng nghiệp, khán giả yêu mến ông bất ngờ.

Con người mẫu mực

Đạo diễn - NSND Khải Hưng, người gắn bó với Phạm Bằng suốt 8 năm trong thời gian làm “Gặp nhau cuối tuần”, tâm sự ông không tránh khỏi cảm giác sốc và xót xa khi nghe tin người bạn già đã ra đi. Trong ký ức của Khải Hưng, nghệ sĩ Phạm Bằng luôn là người đàn anh mẫu mực, tuy cao tuổi nhưng chưa từng nề hà việc gì. “Anh ấy vào vai giám đốc của “Gặp nhau cuối tuần”, bắt đầu từ số đầu tiên tới số cuối cùng. Các diễn viên trẻ đều gọi anh ấy là “bố Bằng” - đạo diễn Khải Hưng nhớ lại. Ông cũng cho biết Phạm Bằng từng dặn dò mình: “Nếu tôi chết, ông phải đọc điếu văn cho tôi”.

NSƯT Phạm Bằng Ảnh: Hoàng Hà

Những người con của “bố Bằng” trong “Gặp nhau cuối tuần” đều bày tỏ sự tiếc thương vô hạn đối với ông. Nữ diễn viên Vân Dung không cầm được nước mắt khi nhắc về người đồng nghiệp bậc cha chú. Với Vân Dung, Phạm Bằng không chỉ là nghệ sĩ cao niên lão luyện trong kịch nói và truyền hình mà còn là một người bạn diễn ăn ý, người bạn thân thiết với cô ngoài đời. “Tôi thực sự rất sốc. Không biết phải nói gì lúc này” - gương mặt nữ quen thuộc của “Gặp nhau cuối tuần”, “Gặp nhau cuối năm” nghẹn ngào. Diễn viên Quang Thắng, người có duyên quen biết nghệ sĩ Phạm Bằng khi cùng đóng chung “Gặp nhau cuối tuần”, cũng chung cảm xúc với Vân Dung. Trong mắt anh, Phạm Bằng luôn là một người nghiêm túc, hết lòng với công việc. Nam diễn viên cho hay gần một tháng trước, anh còn cùng nghệ sĩ Phạm Bằng đi thu một đoạn quảng cáo trên sóng phát thanh. Lúc ấy, sức khỏe của ông đã xuống nhưng hỏi ông, ông không nói gì về bệnh tật, thậm chí còn rất lạc quan.

Đau xót trước sự ra đi của nghệ sĩ gạo cội, MC Thảo Vân, người gắn bó với Phạm Bằng gần 15 năm trong nghệ thuật, cũng nói lời chia tay ông bằng những dòng thấm đẫm cảm xúc: “Chú à, cháu còn chưa kịp đến thăm chú, chú vẫn bảo sẽ khỏe để đi đóng hài tiếp cơ mà... Sao chú đi vội thế... Chú an nghỉ nhé chú!”...

Tuổi ngoài 80 vẫn miệt mài đi diễn

NSƯT Phạm Bằng sinh năm 1931 tại Hà Nội. Ông từng thi đỗ vào Trường Cao đẳng Giao thông công chính nhưng vì quá đam mê kịch nói nên ông vừa học giao thông vừa tham gia đóng kịch. Sau đó, vì hoàn cảnh gia đình, ông bỏ dở việc học.

Năm 1959, Phạm Bằng có cơ hội tham gia đoàn kịch của nhà thơ Hoàng Cầm và nhà văn Nguyễn Huy Tưởng. Đoàn kịch định dựng vở “Vũ Như Tô” nhưng không thành. Sau này, ông trúng tuyển vào Đoàn Văn công Hà Nội, vừa học vừa diễn để kiếm tiền phụ giúp gia đình, đây cũng là giai đoạn ông mới lấy vợ nên cuộc sống còn nhiều khó khăn. Khi Phạm Bằng quyết định lựa chọn nghiệp diễn, mẹ ông không đồng ý. Bà cho rằng con đường mưu sinh này quá gian nan giữa thời thế “nhà không đủ ăn, người không đủ mặc”. Chính vì vậy, suốt nhiều năm, Phạm Bằng không bao giờ mời được mẹ đến rạp để xem những vở kịch do ông biểu diễn.

Trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật của mình, NSƯT Phạm Bằng từng ghi dấu ấn với những vai diễn đáng nhớ, như thiếu úy Minh trong vở kịch tình báo “Đêm tháng 7” (đạo diễn: Dương Linh), vai Lý Trưởng trong vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” (của Lưu Quang Vũ) và vai Thương trong “Mớ đời Thương” (của Tất Đạt). Có thể nói đây là 2 vai diễn để đời của ông, giúp ông có được huy chương vàng trong hội diễn Sân khấu toàn quốc. Sau này, khi chương trình “Gặp nhau cuối tuần” phát sóng, NSƯT Phạm Bằng thường xuyên tham gia đóng các tiểu phẩm hài. Bộ tứ gồm Phạm Bằng, Vân Dung, Quang Thắng, Quốc Khánh đã trở thành những tên tuổi được chờ đợi nhiều nhất vào các ngày cuối tuần.

Là diễn viên gạo cội, trên màn ảnh ông luôn đóng những vai lý trưởng, cường hào, hay “được” làm sếp nhưng ngoài đời, NSƯT Phạm Bằng sống rất giản dị, thân thiện. Ông quan niệm sự nhường nhau giữa những người nghệ sĩ chuyên nghiệp rất quan trọng. Nếu diễn hài mà cứ tranh nhau nói, tranh nhau diễn thì hỏng. Phạm Bằng luôn biết phải diễn lúc nào, lúc nào im lặng để các nghệ sĩ cùng nâng nhau lên trong mắt khán giả.

Hơn 80 tuổi, NSƯT Phạm Bằng vẫn miệt mài đi diễn. Dù chỉ vào vai phụ trong các tiểu phẩm hài, ông cũng tham gia hết mình. Nghệ sĩ Xuân Bắc cho biết Phạm Bằng có sức làm việc khủng khiếp, hầu như ông vẫn hoạt động cho đến những ngày cuối đời. “Ở cái tuổi 85 mà bố Phạm Bằng vẫn phóng xe máy, vẫn đi diễn. Lứa nghệ sĩ con cháu chúng tôi không chỉ khâm phục sức làm việc dẻo dai của bố Phạm Bằng mà còn nể khả năng tiếp cận thông tin hiện đại, bắt kịp xu hướng thời nay trong diễn hài của bậc tiền bối” - Xuân Bắc nói.

Nghệ sĩ Phạm Bằng bảo ông muốn làm việc cho vui tuổi già nhưng đồng nghiệp ai cũng cảm nhận được: chỉ có tình yêu nghề luôn cháy bỏng thì ông mới có thể cống hiến cho nghệ thuật đến hơi thở cuối cùng.