Nụ cười “lão Quềnh” đã tắt...

Sau hơn 1 năm rưỡi chống chọi với căn bệnh ung thư phổi, NSƯT Hán Văn Tình đã trút hơi thở cuối cùng vào 11 giờ 20 phút ngày 4-9. Nghệ sĩ với nụ cười lạc quan luôn nở trên môi đã ra đi trong sự đau xót của người thân, niềm tiếc thương của bạn bè, đồng nghiệp và công chúng.

Bệnh tật nhưng không cô đơn

Thông tin Hán Văn Tình trở bệnh nặng với tiên liệu “rất xấu” đã được nhiều bạn bè, nghệ sĩ thân thiết với ông chia sẻ trên các trang mạng cá nhân từ ngày 2-9.

NSƯT Hán Văn Tình

Bệnh ung thư phổi đã di căn vào xương và não của NSƯT Hán Văn Tình nên sự ra đi của ông được tính từng ngày. Khi chưa bị bệnh tật quật ngã, ông luôn tự nhận mình là người may mắn vì được cộng đồng quan tâm, được các tổ chức, cá nhân chia sẻ và giúp đỡ trong những lúc khó khăn nhất.

Lão Quềnh của phim “Đất và người” đầy tình cảm bảo rằng bệnh tật khi đã rơi vào ai thì người đó phải chịu thôi. “Mình nghèo và khổ thật nhưng vẫn còn may mắn hơn rất nhiều người khác. Cũng nhờ mọi người gần xa giúp đỡ chứ nếu không, mình đã “đi” lâu rồi” - NSƯT Hán Văn Tình từng tâm sự.

Những ngày ông sống cùng bạo bệnh, các nghệ sĩ hài Trà My, Vượng râu, ca sĩ Hồ Quang 8… luôn có mặt để động viên đàn anh thân thiết những lúc khó khăn. Hồ Quang 8 cho biết anh và nghệ sĩ Trà My vẫn thường hát cho NSƯT Hán Văn Tình nghe mỗi lần đến thăm ông.

Những vai diễn “chỉ mặt đặt tên”

NSƯT Hán Văn Tình sinh năm 1957 tại xã Văn Lang, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ. Ông học Trường Đào tạo Sân khấu ở Hà Nội từ năm 1973, sau khi tốt nghiệp về Đoàn Tuồng trung ương (nay là Nhà hát Tuồng Việt Nam), giữ cương vị đoàn trưởng đoàn 2. Trên sân khấu tuồng, Hán Văn Tình giành được rất nhiều huy chương trong các hội diễn toàn quốc. Ông nổi danh với các vai: Lý Đại Hỷ trong vở “Hoàng hôn đen”, ngự y trong “Tiếng thét giữa hoàng cung”, Hạng Võ trong trích đoạn “Hạng Võ bại Ô Giang”, Sứ Nguyên trong “Trần Hưng Đạo”, Thổ Công trong “Bạch Tinh”…

Tuy nhiên, nhiều khán giả lại biết đến NSƯT Hán Văn Tình qua những vai diễn trên truyền hình. Nổi tiếng với khán giả cả nước qua các phim “Đất và người”, “Bão qua làng”, “Người thổi tù và hàng tổng”, “Phía trước là bầu trời”, trước đó là các phim nhựa “Canh bạc”, “Vụ áp phe Đông Dương”…, tuy chỉ vào những vai phụ nhưng ông luôn để lại những ấn tượng khó quên. Khác hẳn với vẻ xuề xòa, chân chất ngoài đời, NSƯT Hán Văn Tình trên sân khấu, màn ảnh trở thành một con người hoàn toàn khác: gian ngoan, xảo trá trong các vai phản diện.

Chu Văn Quềnh trong phim “Đất và người”, tác phẩm chuyển thể từ tiểu thuyết “Mảnh đất lắm người nhiều ma” của Nguyễn Khắc Trường, có thể coi là vai diễn thành công nhất trong cuộc đời làm nghệ thuật của NSƯT Hán Văn Tình. Dù không phải là nhân vật chính nhưng số phận vai diễn của ông lại xuyên suốt cả bộ phim và được khán giả quan tâm đặc biệt. Vai nông dân nghiện rượu, “dày ăn mỏng làm” và hành động theo quán tính của ông đã làm nên một Chu Văn Quềnh ở lại mãi trong lòng khán giả, đặc biệt với câu nói: “Không nên hoãn cái sự sung sướng đó lại”. Không chỉ thể hiện sự thiển cận, nông nổi, ông còn diễn đến tận cùng tâm trạng bế tắc cùng cực của người nông dân lạc lối, muốn làm lại cuộc đời nhưng không được xã hội dành cho cơ hội.

Rất có duyên với các phim nông thôn, vai chủ quán thức ăn chín trong phim “Bão qua làng” của NSƯT Hán Văn Tình cũng để lại ấn tượng mạnh. Ông diễn không cần diễn. Cái cách NSƯT Hán Văn Tình đưa đẩy câu chuyện với những phụ nữ thích tọc mạch, tám chuyện đã khiến khán giả nhớ mãi hình ảnh ông chủ Sở trọc đầu đầy rẫy thói xấu.

NSƯT Hán Văn Tình không chỉ chuyên một loại vai. Cũng nụ cười ấy, đôi mắt ấy nhưng ông có thể xoay trở khiến khán giả lúc yêu cũng thật yêu, lúc ghét cũng thật ghét. Trái với chủ quán Sở, những người yêu mến Hán Văn Tình hẳn còn nhớ vai Trương Tuần trong phim “Người thổi tù và hàng tổng”. Dù chỉ là vai phụ hỗ trợ cho Quốc Tuấn và Khánh Huyền nhưng ông vẫn tạo nên những tình cảm đẹp trong lòng khán giả bằng sự giản dị, chân thành mà đầy cảm động qua vai diễn của mình.

Đau đáu nỗi lo cho người ở lại

Suốt thời gian nhập viện trở lại, truyền hóa chất từ tháng 3-2016 trong tình trạng sức khỏe suy giảm mạnh kèm theo triệu chứng nổi hạch ở nách, NSƯT Hán Văn Tình luôn tự động viên mình và người thân: “Bệnh này nó vậy, chẳng sao đâu!”.

Dù bị hành hạ bằng những cơn đau nhức nhưng “lão Quềnh” vẫn luôn tỏ ra lạc quan, vui vẻ. Ông vẫn an ủi mình rằng có bệnh thì phải chữa dù tình hình không mấy khả quan. “Bác sĩ thì nói ổn nhưng mình biết bệnh của mình. Những cái hạch ở nách ngày càng to và gây đau đớn, cứ lạc quan mà sống vậy thôi” - nghệ sĩ từng tâm sự trên giường bệnh.

Lạc quan với sự sống chết của chính mình nhưng không lúc nào NSƯT Hán Văn Tình thôi nghĩ đến vợ con. Hoàn cảnh gia đình NSƯT Hán Văn Tình khó khăn ra sao, những người yêu quý ông đều biết. Dù là NSƯT, ông vẫn tàng tàng cỡi chiếc xe máy rẻ tiền đi diễn hằng ngày với thu nhập cực thấp từ sân khấu tuồng. Tám năm trước, khi đang là Phó đoàn 1 của Nhà hát Tuồng Việt Nam, lương của ông chỉ vài triệu đồng. Năm 2012, ông giữ chức trưởng đoàn 2, với hệ số lương 4,06, vượt cấp 21% nhưng mỗi tháng nhận lương bao giờ cũng chi tiêu trong vòng chục ngày là hết. Theo NSƯT Hán Văn Tình, ông hoàn toàn không tiêu pha hoang phí, chỉ lo ăn uống, sinh hoạt, đổ xăng, đóng tiền điện nước...; chưa tính đến con cái học hành, tiền thuốc men, ma chay, cưới hỏi…

“Lão Quềnh” từng có thời phải đi lái xe thuê, bán than… để kiếm sống nuôi gia đình. Sau này, khi đã có tiếng tăm, ông cũng phải đi đóng phim quảng cáo, video ca nhạc, phim truyện... Thế nhưng, số tiền kiếm được từ những nguồn này cũng không phải là nhiều và ông vẫn phải xoay đủ kiểu để sống cho đến khi bị bệnh tật quật ngã.

Tháng 5-2015, sau cơn bệnh của NSƯT Hán Văn Tình, vợ ông cũng bị tai nạn, hiện chân bà vẫn còn đóng nẹp xương. Anh con trai lớn tốt nghiệp ĐH gần 1 năm vẫn chưa kiếm được việc làm. Cô con gái ngày ngày đi học, tối lại vào viện trông bố. Nằm trên giường bệnh, NSƯT Hán Văn Tình đau đáu nỗi lo rằng không biết mình và gia đình còn trụ được bao lâu nữa?

NSƯT Hán Văn Tình đã về hưu từ tháng 1-2016. Lương hưu của 2 vợ chồng khó mà gồng gánh được mọi chi tiêu trong nhà. Hơn hết, đó là nỗi lo không biết ngôi nhà họ đang sống có ở được lâu dài không. Ông lo mảnh đất và căn nhà tạm mà gia đình mình đang ở là đất ruộng nên không được cấp sổ đỏ. Nếu không may bị giải tỏa, cả gia đình chẳng biết dắt nhau đi đâu...

Như một sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhiều nghệ sĩ đóng trong phim “Đất và người” có cùng hoàn cảnh bất hạnh như NSƯT Hán Văn Tình. Ít nhất 3 người đã mắc bệnh ung thư, trong đó 2 người đã ra đi là nghệ sĩ Tuấn Dương, đóng vai trưởng công an xã Cao và NSƯT Hán Văn Tình.

Vĩnh biệt “lão Quềnh”! Ông đã về với thế giới bên kia, nơi không có “mảnh đất lắm người nhiều ma”...