Xây 51 nhà hát: Viển vông

Dự thảo quy hoạch tổng thể về phát triển nghệ thuật biểu diễn của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) vừa đưa ra lấy ý kiến đã gây sốc ngay cả cho những đơn vị, địa phương thụ hưởng. Người ta không thể tin đến năm 2020, nhà nước sẽ đầu tư khoảng 7.000 tỉ đồng để xây 51 nhà hát và nâng cấp 20 nhà hát khác trên cả nước.

Không dựa vào nhu cầu thực tế

Tham vọng của lãnh đạo ngành văn hóa là xây 51 nhà hát, trong đó 11 nhà hát có quy mô từ 2.000 - 3.000 ghế với trang thiết bị hiện đại đạt tiêu chuẩn quốc tế về âm thanh, ánh sáng và cơ khí sân khấu. Tại Hà Nội, TP HCM và Đà Nẵng sẽ xây công trình nhà hát cấp đặc biệt có quy mô từ 2.500 - 3.000 ghế.

Tại các tỉnh chưa có nhà hát trung tâm và các thành phố là trung tâm vùng, trung tâm công nghiệp… sẽ xây 40 nhà hát có quy mô từ 1.000-2.000 chỗ. Theo tính toán của Bộ VH-TT-DL, kinh phí cho việc xây 51 nhà hát là 5.930 tỉ đồng, nguồn vốn dành nâng cấp 20 nhà hát là 953 tỉ đồng, tổng cộng 6.883 tỉ đồng.

Một nghệ sĩ đánh giá mơ ước xây những nhà hát đẳng cấp quốc tế là quá tuyệt vời nếu nó phù hợp với điều kiện của nước ta hiện nay. Thế nhưng, với tình hình biểu diễn èo uột như bây giờ, lẽ nào xây nhà hát ngàn tỉ rồi để đấy?

Giám đốc một nhà hát tên tuổi ở Hà Nội cảnh báo Trung tâm Hội nghị quốc gia Hà Nội có sức chứa 3.000 chỗ nhưng hiện mỗi tháng chỉ có được 1-2 buổi biểu diễn; Cung Tiên Sơn, TP Đà Nẵng có sức chứa 7.000 chỗ cũng không mấy khi được sử dụng. “Vậy mà bây giờ Bộ VH-TT-DL lại “vẽ” ra việc xây nhà hát ngàn chỗ để rồi một tháng sáng đèn 1-2 buổi cầm chừng là không phù hợp. Ngân sách nhà nước không có nhiều để phung phí cho những việc như thế” - vị này nói.

Một số nhà hát được xây dựng mới trong dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội như Công Nhân, Đại Nam cũng được coi là những ví dụ sinh động cho việc lãng phí

Một số nhà hát được xây dựng trong dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội như Công Nhân, Đại Nam cũng được coi là những ví dụ sinh động cho việc lãng phí khi xây dựng mà không dựa vào nhu cầu thực tế. Được đầu tư cả trăm tỉ đồng để nâng cấp và xây dựng nhưng hoạt động biểu diễn ở những nhà hát này đang tỉ lệ nghịch với số tiền đã bỏ ra.

Với vị thế đắc địa, nằm giữa trung tâm thủ đô, rạp Đại Nam nhiều năm nay thay vì trở thành địa chỉ quen thuộc của những người yêu chèo lại biến thành địa điểm tổ chức đám cưới. Rạp Công Nhân tuy không đến nỗi phải chuyển sang tổ chức đám cưới nhưng tận dụng cho thuê địa điểm làm nơi hội họp, tổ chức các sô ca nhạc hay ghi hình những chương trình truyền hình, thậm chí có lúc là chiếu phim…

“Nằm giữa trung tâm thủ đô mà các nhà hát còn chịu cảnh ế ẩm như thế, thử hỏi ở miền núi sẽ thế nào? Người dân miền núi chắc không có nhu cầu đến nhà hát mua vé xem nghệ thuật vì họ đã có thể xem nhiều chương trình qua tivi” - ông Trần Hữu Sơn, Giám đốc Sở VH-TT-DL Lào Cai, nói.

Mục tiêu không tưởng

Trong khi đó, những nhà hát sáng đèn liên tục như Nhà hát Tuổi Trẻ dù mong có rạp như “trời hạn mong mưa” vẫn chịu cảnh phải thuê địa điểm để diễn. “Dự án xây Nhà hát Tuổi Trẻ đã được phê duyệt từ 10 năm nay, đã có quy hoạch tại Mỹ Đình nhưng qua 3 đời bộ trưởng vẫn chỉ nằm trên giấy. Dự kiến ban đầu vốn đầu tư cho nhà hát chỉ 300 tỉ đồng, nay đã đội lên 500 tỉ đồng mà vẫn nằm chờ vì không có tiền xây” - một nghệ sĩ bức xúc.

Tương tự, dự án xây nhà hát cho Nhà hát Giao hưởng nhạc vũ kịch TP HCM qua hàng chục năm vẫn chỉ nằm trên giấy vì không tìm ra địa điểm thích hợp.

NSND Trần Bình, Giám đốc Nhà hát Nghệ thuật đương đại Việt Nam, cho rằng mục tiêu đến năm 2020, xây 51 nhà hát chỉ là để cho vui chứ 20 năm nữa cũng không thấy sự có mặt của các nhà hát này. Sáu năm để xây hơn 50 nhà hát là suy nghĩ quá viển vông. NSND Mai Tư, Phó Giám đốc Sở VH-TT-DL Thanh Hóa, không ngại ngần bình luận mục tiêu mà đề án đưa ra quá tốn kém và không tưởng. Ông Tư dẫn chứng Thanh Hóa xây nhà hát hơn chục năm qua chưa xong, giờ chỉ vôi vẽ bên ngoài để đánh lừa dư luận.

Nhà hát hay hội trường?

Kinh phí dự trù cho việc xây 51 nhà hát là 5.930 tỉ đồng, tính trung bình mỗi nhà hát (nhỏ nhất là 1.000 chỗ) sẽ được đầu tư khoảng 116 tỉ đồng.

Giám đốc một nhà hát tính toán xây nhà hát hiện đại khoảng 1.000 chỗ hiện nay phải có kinh phí từ 300-400 tỉ đồng. Vì thế, với yêu cầu nhà hát phải đạt chuẩn quốc tế và là điểm đến, biểu tượng của một số tỉnh, thành, kinh phí dự trù 5.930 tỉ đồng mà bộ đưa ra chỉ xây dựng được khoảng 20 nhà hát cỡ 1.000 chỗ, đừng mơ đến con số 51.

“Phần ruột của nhà hát đắt kinh khủng, đầu tư trang thiết bị về âm thanh, ánh sáng đạt chuẩn quốc tế tốn gấp nhiều lần so với cái vỏ. Xây nhà hát mà không đi liền các yêu cầu kỹ thuật thì nhà hát cũng chỉ như vô vàn hội trường, làm gì cũng dở. Thế nên,thay vì mục tiêu xây 51 nhà hát, Bộ VH-TT-DL nên thực tế hơn để đỡ lãng phí tiền của nhà nước” - vị giám đốc này nói.

Kỳ tới: Cần đầu tư nguồn nhân lực