Đưa văn học Hungary gần hơn với Việt Nam

Một trong những nhà văn lớn của thế giới và của đất nước Hungary - Kertész Imre (nhà văn đầu tiên của Hungary đoạt giải Nobel Văn học) có câu nói gần như khẩu hiệu mà ông luôn đưa ra trong cuộc sống là: "Không". Kertész Imre thường bảo chúng ta sinh ra không phải để hiểu thế giới này và cũng không cần phải hiểu. Văn chương của Kertész Imre theo đánh giá của giới phê bình là không hề dễ đọc, dễ hiểu và dễ yêu nên vai trò của dịch giả ở đây trở nên cực kỳ quan trọng.

Dịch giả Nguyễn Hồng Nhung (trái) giao lưu với bạn đọc tại Lãnh sự quán Hunggary

ở TP HCM

Mới đây, "Kinh cầu nguyện Kaddis dành cho đứa trẻ không ra đời" của Kertész Imre vừa được giới thiệu bản dịch tiếng Việt trong những ngày cuối cùng của năm 2017, do Nguyễn Hồng Nhung chuyển ngữ. Cuốn sách được đánh giá là một tác phẩm sâu sắc, thơ mộng, một tiểu thuyết đầy ám ảnh về thảm họa diệt chủng.

Tác phẩm mở ra khi một nhà văn - người sống sót sau nạn diệt chủng người Do Thái thời Đức quốc xã - giải thích cho bạn rằng ông không thể sinh ra một đứa trẻ trong một thế giới mà nạn diệt chủng đã xảy ra và có thể xảy ra lần nữa. Dõi theo câu chuyện phức tạp, với vô số thất vọng của người kể chuyện: sự nghiệp văn chương không thành công, hôn nhân thất bại, gia đình mới và con cái của người vợ cũ - những đứa trẻ có thể là con mình.

Mở đầu "Kinh cầu nguyện Kaddis dành cho đứa trẻ không ra đời" là một chữ: "Không" và chữ đó cứ trở đi trở lại da diết, dai dẳng suốt toàn bộ cuốn sách, tạo ra sự lôi cuốn kỳ lạ, như một tứ thơ, với ý nghĩa cho dù cuộc đời bi thương đến mấy thì nó vẫn rất nên thơ. "Việc luôn nói không của Kertész Imre không có nghĩa là một thái độ bi quan mà là sự phản kháng, tự phủ nhận - ý thức cao nhất của người trí thức…" - dịch giả Nguyễn Hồng Nhung cho biết.

Tiểu thuyết "Không số phận", một tác phẩm khác, được Kertész Imre xuất bản năm 1975, là tác phẩm đầu tay của nhà văn. "Không số phận" nói về thời cuộc, về những bạo loạn, những chấn thương, bi kịch đời người trong sự tàn nhẫn xô đẩy… đã đưa Kertész Imre lên bục danh dự khi đoạt giải thưởng Nobel văn học năm 2002 với tác phẩm đầu tay, một điều cực kỳ hiếm gặp trên thế giới.

Một tác giả lớn khác của Hungary là nhà văn - nhà triết học Hamvas Béla. Dịch giả Nguyễn Hồng Nhung đã chuyển ngữ nhiều cuốn sách của tác giả này, đưa văn học Hungary quen thuộc hơn với độc giả Việt Nam, nhất là sau giải thưởng ở hạng mục dịch thuật của giải thưởng Văn hóa Phan Châu Trinh năm 2017.

Một trong những công trình dịch thuật của Nguyễn Hồng Nhung khiến người đọc Việt Nam ưa thích là "Minh triết thiêng liêng" của đại văn hào, triết gia Hamvas Béla. "Con người trí thức cần nhất là sự tự do. Nhà văn, triết gia Hamvas Béla thường nói: "Nền tảng đầu tiên và duy nhất của một đời người chính là sự sống thiêng liêng và cao cả, vượt qua sự thấp hèn, bản năng và thỏa hiệp". Đối với tôi, mỗi ngày sống bây giờ sẽ rất thiếu thốn nếu không đọc Hamvas. Để thấy mình thanh lọc, bớt dần những điều thừa, sửa lại những điều hiểu sai, làm sáng tỏ những điều trước kia mù mờ...".