Học giả An Chi tiếp tục rong chơi miền mây trắng

Khởi duyên sách vở cùng học giả An Chi từ việc tái bản tác phẩm "Những tiếng trống qua cửa các nhà sấm" qua kết nối ban đầu của biên tập viên Trần Văn Ban, NXB Tổng hợp TPHCM vinh hạnh được tác giả chọn làm bạn đồng hành từ năm 2016 đến nay trong cuộc chơi chữ nghĩa.

Không chức danh, học vị, nhưng với bộ sách "Chuyện Đông chuyện Tây" khi phụ trách chuyên mục cùng tựa trên Tạp chí Kiến thức Ngày nay những năm 1990 và bộ sách "Rong chơi miền chữ nghĩa" khi cộng tác bài vở với PetroTimes, An ninh thế giới, Thanh Niên…, An Chi đã cho thấy một tấm gương kiên trì tự học và tầm vóc của một nhà nghiên cứu có tinh thần suy nghĩ độc lập. Đằng sau một cây bút thẳng thắn tranh luận, trao đổi không khoan nhượng trên trang viết là một "ông già" lịch lãm, hiền từ, tương kính trong đời sống thường nhật.

Học giả An Chi và tác giả Đinh Thị Thanh Thủy

Trong ký ức của nhiều thế hệ học sinh miền Nam trên đất Bắc, thầy An Chi là một người cha, người anh thân thiết, kính yêu, dù phải trải qua nhiều thăng trầm trong cuộc sống; từ làm giáo viên chuyển sang tạp vụ nhà ăn, rồi học nghề thợ nguội, thợ tiện ở Nhà máy xe đạp Thống Nhất, về sau làm thủ thư Trường học sinh miền Nam số 8 - Tam Đảo.

Bước vào cuộc chơi chữ nghĩa, với sự uyên thâm và khẳng khái trong học thuật, An Chi có một lượng lớn người hâm mộ, độc giả bền bỉ dõi theo từng bài viết, từng lập luận của ông qua các chuyên mục trên báo chí và cần mẫn sưu tập lại từng cuốn sách, từng tác phẩm được xuất bản, tái bản của An Chi. Từ năm 2016 đến năm 2019, mỗi năm tác giả An Chi ra mắt sách, dù là giao lưu tại Nhà xuất bản, Đường sách TPHCM hay Hội sách tại Công viên Lê Văn Tám, luôn có sự xuất hiện của nhóm bạn trẻ từ Đồng Tháp vì yêu quý ông mà đón xe từ đêm khuya lên Sài Gòn để kịp giờ nghe học giả An Chi trò chuyện. Rồi lại nối dài cuộc đàm đạo cùng ông ở một quán cà phê sau buổi ra mắt sách.

Học giả An Chi (thứ hai từ trái qua), trò chuyện tại quán cà phê ở Đường sách TP HCM

Cũng trong miền rong chơi, học giả An Chi thật sắc bén khi phân tích và tranh biện về từ nguyên, câu chữ. Lời lẽ lập luận không né tránh, kiêng dè của ông có lẽ cũng khiến nhiều cây bút phản bác một cách khó chịu, thậm chí chan chát và hằn học; nhưng với ông, đối đáp học thuật và hành xử trong đời là rõ ràng, tường minh, không nhập nhằng, lẫn lộn. 

Gần đây nhất, với tác phẩm phiên âm và thảo luận "Truyện Kiều – bản Duy Minh Thị 1872", Nhà xuất bản nhận được thư đối chất gay gắt, phản ứng nặng nề của một "nhà Kiều  học", yêu cầu chuyển thư đến học giả An Chi. Nhà xuất bản đã có thư phúc đáp cảm ơn, ghi nhận sự quan tâm của ông đến lĩnh vực văn bản học và tác phẩm Truyện Kiều bản chữ Nôm; nhưng xin phép được giữ lại bức thư do tình trạng sức khỏe tác giả An Chi đang chuyển biến xấu, khi nào ông hồi phục, Nhà xuất bản sẽ cùng học giả An Chi nghiên cứu và hồi đáp. Chúng tôi đã mạn phép tự giấu lại bức thư gửi An Chi, một người chưa bao giờ lùi bước trước các vấn đề học thuật. Giờ đây, ai sẽ là người thay mặt An Chi trao đổi cùng người ấy?

Bìa sách “Rong chơi miền chữ nghĩa” của học giả An Chi

Sắc sảo là vậy, nhưng trong đời thường, nhà nghiên cứu An Chi lại hết sức khiêm cung. Cuộc đời nhiều sóng gió, nhưng ông may mắn có người bạn đời song hành, yêu thương nhau, chăm sóc nhau đến phút cuối đời ông. An Chi không chỉ là tác giả thân thiết của NXB, mà còn là người bác yêu quý của tập thể chúng tôi, từ bạn biên tập viên, kỹ thuật viên thiết kế - chế bản, đến cả bạn kế toán, nhân viên nhà sách, nhân viên giao hàng… Mỗi ấn phẩm mới ra đời, bác chăm chút ký tặng từng thành viên trong nhóm làm sách, tự tay đề tặng và gửi sách cho bạn bè thân hữu qua bưu điện, nghĩa cử ấy chở nặng ân tình và sự trân trọng bạn đọc tri tâm.

Cuối tháng 9-2022, khi chở thẳng 100 cuốn tập 5 – "Rong chơi miền chữ nghĩa" – từ xưởng in về nhà trao tay bác An Chi, tôi đã thật sự hạnh phúc nhìn bác dù đang rất yếu, phải ngồi xe lăn, mà ánh mắt rạng ngời, hai tay mân mê lật giở từng trang sách. Dự cảm đây là ấn phẩm cuối đời của học giả An Chi nhưng vẫn tự cho là mình nghĩ bậy, tôi còn gạt ngang một người bạn khi bạn hỏi tập này đã là tập cuối chưa: "Không trả lời được câu này của em".

Thế mà lúc 13h05, ngày 12-10-2022, cuộc chơi chữ nghĩa của học giả An Chi đã dừng. Tập sách cuối của "Rong chơi miền chữ nghĩa" vừa chính thức phát hành. Nhưng cuộc rong chơi của An Chi về miền mây trắng vẫn tiếp tục đăng trình.

NXB Tổng hợp TPHCM xin hứa với tác giả, học giả Huệ Thiên – An Chi, ước mơ tái bản trọn bộ 5 tập "Rong chơi miền chữ nghĩa" của bác trong một diện mạo mới sẽ được thực hiện, hoàn thành.