Nghệ sĩ, nghệ nhân hân hoan tham dự lễ trao "Giải thưởng và học bổng Trần Văn Khê"

Sáng 23-7, rất đông văn nghệ sĩ, các nghệ nhân của nhiều bộ môn nghệ thuật dân tộc đã đến tham dự lễ trao "Giải thưởng và học bổng Trần Văn Khê" tại Nhà hát TP HCM.

Đến tham dự sự kiện này có các lãnh đạo: ông Nguyễn Văn Nên, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP HCM; ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP HCM; ông Phan Nguyễn Như Khuê, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TP HCM.

Ông Nguyễn Văn Nên, Bí thư Thành ủy TP HCM, tặng lẵng hoa tươi thắm chúc mừng lễ trao "Giải thưởng và học bổng Trần Văn Khê" sáng ngày 23-7

Sáu năm sau khi GS-TS Trần Văn Khê qua đời, Quỹ học bổng mang tên Trần Văn Khê đã được thành lập theo Quyết định cấp Giấy phép thành lập số 680/QĐ-UBND, công nhận Điều lệ Quỹ học bổng Trần Văn Khê ngày 1-3-2021 và Quyết định Công nhận Quỹ đủ điều kiện hoạt động kèm theo công nhận Danh sách thành viên Hội đồng quản lý Quỹ, số 1310/QĐ-UBND ngày 15-4-2021.

Cố Giáo sư-Tiến sĩ Trần Văn Khê cùng NSƯT - Tiến sĩ Nguyễn Thị Hải Phượng hòa đàn tại tư gia của Giáo sư Trần Văn Khê.

NSND Kim Cương cho rằng, việc ra đời "Quỹ học bổng Trần Văn Khê" là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ, trách nhiệm của Nhóm thân hữu Trần Văn Khê và nhiệt tâm đặc biệt của Ban lãnh đạo Đại học Văn Lang với việc chịu trách nhiệm đứng ra thành lập Quỹ.

"Tôi xúc động vô cùng, vì di nguyện của GS - TS Trần Văn Khê đã được thực hiện sau nhiều năm chuẩn bị. Hôm nay là ngày hội của những tâm hồn yêu âm nhạc dân tộc, văn hóa cội nguồn của đất nước. Bởi, lúc sinh thời, GS -TS Trần Văn Khê vẫn canh cánh bên lòng sự yểm trợ đối với thế hệ trẻ tiếp bước con đường giữ gìn, phát triển và quảng bá văn hóa, âm nhạc dân tộc Việt Nam" - NSND Kim Cương bày tỏ.

Từ trái sang: NSND Kim Cương, Nhá báo Nguyễn Thế Thanh và Nhà giáo ưu tú Phạm Thúy Hoan tại lễ trao "Giải thưởng và học bổng Trần Văn Khê" sáng ngày 23-7

Nhà báo Nguyễn Thế Thanh, Phó Giám đốc Quỹ học bổng Trần Văn Khê, cho rằng Quỹ được thành lập, tuy muộn nhưng công bố đúng vào dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh cố GS-TS Trần Văn Khê là một sự kiện rất có ý nghĩa. GS-TS Trần Văn Khê trọn một đời theo đuổi việc nghiên cứu và phát huy sâu rộng giá trị của âm nhạc truyền thống Việt Nam ra thế giới.

Ông Phan Nguyễn Như Khuê, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành uỷ TP HCM trao giải thưởng Trần Văn Khê cho NSƯT - TS Nguyễn Thị Hải Phượng và Thạc sĩ Phan Nhứt Dũng.

Các chuyên đề nghiên cứu và đào tạo của ông về đờn ca tài tử, về cải lương Việt Nam trong đối sánh với các loại hình âm nhạc, kịch nghệ của các quốc gia châu Á (pansori của Triều Tiên, kinh kịch của Trung Quốc, noh và kabuki của Nhật Bản) đã được giới âm nhạc quốc tế đánh giá rất cao.

Ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP HCM, trao học bổng cho 3 em sinh viên Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam.

"Từ sự đánh giá đó, nhiều bộ môn văn hóa - nghệ thuật dân tộc của Việt Nam với sự góp sức trực tiếp và gián tiếp của GS Trần Văn Khê đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể thế giới như Nhã nhạc Cung đình Huế, Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, Ca trù, Quan họ Bắc Ninh, Đàn ca tài tử Nam bộ…" - Nhà báo Nguyễn Thế Thanh nói.

Quỹ học bổng Trần Văn Khê (sau đây gọi là Quỹ Trần Văn Khê) hoạt động theo nguyên tắc phi lợi nhuận, tự nguyện, tự tạo vốn, tự trang trải kinh phí và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật bằng tài sản của Quỹ.

Nguyễn Đức Thiện, Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, độc tấu sáo sau khi nhận học bổng

Nghệ nhân Phan Nhứt Dũng xúc động cho biết, GS- TS Trần Văn Khê đã chứng minh được những nét đặc sắc, độc nhất vô nhị của các loại hình nghệ thuật dân tộc Việt Nam để được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Và nhờ vậy, các hồ sơ công nhận di sản của nước ta nhanh chóng được tiếp cận với tổ chức uy tín này.

"GS- TS Trần Văn Khê còn là thành viên của nhiều hội quốc tế về âm nhạc và nghiên cứu âm nhạc của các quốc gia Pháp, Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, cũng như tham gia giảng dạy, đào tạo gần 7.000 sinh viên, hướng dẫn gần 40 học viên cao học và nghiên cứu sinh về âm nhạc học. Tinh thần học và dạy của ông đã tiếp sức cho chúng tôi, thế hệ làm công tác đào tạo tiếp tục làm tốt công việc truyền nghề của mình" - Nghệ nhân Phan Nhứt Dũng tâm sự.

GS -TS Trần Văn Khê sinh ngày 24-7-1921. Lớn lên trong gia đình mà cả hai bên nội, ngoại đều có những nghệ sĩ chơi nhạc, viết nhạc giỏi. Ông đã thụ hưởng được cả một không gian âm nhạc và cộng với thiên khiếu của mình, để sớm bước vào thế giới âm nhạc truyền thống.

Ngoài âm nhạc, GS -TS Trần Văn Khê còn được học chữ Hán, giỏi ngôn ngữ và sớm bộc lộ năng khiếu văn chương qua những bài thơ đầu đời. Năm 1949, ông sang Pháp du học và bắt đầu theo đuổi nghiên cứu âm nhạc từ năm 1954.

"Đối với CLB Tiếng hát Quê hương - Cung Văn hóa Lao động TP HCM, GS -TS Trần Văn Khê là người đỡ đầu, hun đúc nhiệt huyết các thế hệ trẻ yêu quý nhạc cụ dân tộc, qua đó góp phần giữ gìn và phát triển văn hóa, nghệ thuật, âm nhạc mà ông cha đã kiến tạo" - Nhà giáo ưu tú Phạm Thúy Hoan cho biết.

PGS.TS Trần Thế Bảo và ông Dương Trung Quốc (bìa phải) trao học bổng Trần Văn Khê cho các em học sinh đến từ Học viện Âm nhạc Huế.

Năm 1958, ông là người Việt Nam đầu tiên bảo vệ thành công luận án tiến sĩ âm nhạc tại Đại học Sorbonne với đề tài Âm nhạc truyền thống Việt Nam, trong đó nhấn mạnh âm nhạc tài tử miền Nam và nhã nhạc Cung đình Huế cùng hai đề tài phụ là Khổng tử và âm nhạc và Vị trí âm nhạc trong xã hội Việt Nam. 

Cũng từ đây, ông bắt đầu đi những bước đầu tiên trên chặng đường dài là: sưu tầm, nghiên cứu, quảng bá âm nhạc truyền thống Việt Nam.

Nhà báo Nguyễn Thế Thanh (áo dài đen) và ông Trần Thế Thuận, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao TP HCM (bìa phải) trao học bổng Trần Văn Khê cho 3 sinh viên Nhạc viện TP HCM

Từ giữa thập niên 1960, ông xuất hiện như một chuyên gia về âm nhạc Việt Nam, giảng dạy, quảng bá âm nhạc Việt Nam đến khắp nơi trên toàn thế giới. 

Ông sưu tầm, nghiên cứu, quảng bá âm nhạc truyền thống Việt Nam không phải bởi thấy âm nhạc Việt Nam độc đáo hay đẹp hơn âm nhạc của các dân tộc khác mà đơn giản ông là người Việt Nam. Với ông, đó là một thứ "quốc hồn", "quốc túy".

Ông đã tự hào đem đàn tranh và đàn cò Việt Nam giới thiệu tại Festival Âm nhạc thanh niên thế giới tại Budapest vào năm 1949 và giành được giải Nhì về biểu diễn nhạc cụ. Kể từ đó, thế giới bắt đầu biết đến hình ảnh một "thầy đờn" Việt Nam độc đáo và hấp dẫn kỳ lạ.

GS-TS Trần Văn Khê và Soạn giả - NSND Viễn Châu trong chương trình "Làn điệu phương nam" do đạo diễn Thanh Hiệp tổ chức tại Nhà hát TP (Ảnh: Hồng Nga)

PGS -TS Trần Thế Bảo, Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật xét tặng "Giải thưởng và học bổng Trần Văn Khê" cho biết: "Hôm nay là một ngày đặc biệt, khi mà di nguyện của GS-TS Trần Văn Khê đã được thực hiện. Một dòng chảy văn hóa, âm nhạc dân tộc vẫn được tiếp nối để cùng bảo tồn di sản quý của dân tộc như mong mỏi của ông".

Ông Trần Thế Thuận, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao TP HCM, trao đổi với NSƯT Thành Lộc tại lễ trao "Giải thưởng và học bổng Trần Văn Khê" sáng 23-7.

"Giải thưởng và học bổng Trần Văn Khê" năm 2023 đã được trao: Giải thưởng Trần Văn Khê (mỗi giải thưởng 30.000.000 đồng): NSƯT, Nhà giáo, Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đời (nguyên Trưởng Khoa Âm nhạc Dân tộc Nhạc viện TP HCM), Nhà nghiên cứu, PGS-TS Đặng Hoành Loan; Nhà nghiên cứu, Nhạc sĩ Bùi Trọng Hiền; NSƯT - Tiến sĩ Nguyễn Thị Hải Phượng (Trưởng khoa Âm nhạc Dân tộc Nhạc viện TP HCM); NSƯT, TS Cồ Huy Hùng (Trưởng khoa Âm nhạc Dân tộc Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam); Thạc sĩ, Nhạc sĩ Âm nhạc dân tộc Phan Nhứt Dũng.

Học bổng Trần Văn Khê (mỗi học bổng 10.000.000 đồng): Nhạc viện TP HCM có 3 sinh viên: Nguyễn Hải Minh (đàn tranh), Phạm Bảo Toàn, (sáo trúc), Võ Trần Lan Nhi (đàn nguyệt); Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam có 3 sinh viên: Đỗ Bảo Uyên (đàn tam thập lục), Trịnh Nhật Minh (đàn bầu), Nguyễn Đức Thiện (sáo trúc); Học viện Âm nhạc Huế có 3 sinh viên: Huỳnh Tuệ Lâm (đàn tranh), Võ Thị Hương Giang (đàn tranh), Phan Duy Khánh (đàn nguyệt).

Về Quỹ Học bổng Trần Văn Khê

Nhận lãnh trách nhiệm thực hiện di nguyện của GS-TS Trần Văn Khê, Nhóm Thân hữu Trần Văn Khê gồm các ông bà Trần Quang Hải (đã mất năm 2022), Tôn Nữ Hỉ Khương (đã mất năm 2022), Trần Bá Thùy, Nguyễn Đắc Xuân, Nguyễn Nhã, Nguyễn Thế Thanh, Lê Quốc Ân, Lê Ngọc Hân (thư ký) đã cùng Đại học Văn Lang tiến hành thành lập Quỹ Học bổng Trần Văn Khê vào năm 2021, đã tổ chức lễ ra mắt Quỹ và kỷ niệm 100 năm Ngày sinh GS -TS Trần Văn Khê, trao tặng "Giải thưởng và học bổng Trần Văn Khê" lần đầu tiên vào ngày 23-7-2023 tại TP HCM.

GS-TS Trần Văn Khê lúc còn sinh thời tại tư gia (quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh)

"Quỹ học bổng Trần Văn Khê" có Ban sáng lập (ông Bùi Quang Độ, ông Nguyễn Đắc Xuân, ông Lê Quốc Ân), Hội đồng Quản lý quỹ (Chủ tịch Bùi Quang Độ - đã mất), Phó chủ tịch Nguyễn Thế Thanh, Ủy viên Hoàng Sơn Điền và Ủy viên Mai Mỹ Duyên. Giám đốc "Quỹ Học bổng Trần Văn Khê" là nhà báo Dương Trọng Dật và Phó giám đốc Quỹ là nhà báo Nguyễn Thế Thanh.Thành viên ban Kiểm soát kiêm Thư ký Quỹ là bà Lê Ngọc Hân.