Bóng đá hiện đại tối ưu hóa

Một đặc trưng của thời hiện đại là tốc độ. Nếu Bill Gates vĩ đại đã viết hẳn một quyển sách "Tốc độ của tư duy" thì ta hiểu ra mọi tốc độ của thời hiện đại do con người tạo ra đều bắt đầu từ tư duy.

Những năm tháng chơi bóng tại Real Madrid giúp Modric (trái) có những pha tăng tốc khiến đối phương lỡ nhịp trước khi thực hiện các đường chuyền tinh tế cho đồng đội Ảnh: REUTERS

Khi tốc độ lên ngôi thì bóng đá không còn tĩnh tại, không còn vận hành với tốc độ "chậm và đẹp" nữa. Bây giờ, phải nhanh mới đẹp. Chứng kiến pha dốc bóng với tốc độ thần sầu của Mbappe, khó ai cho rằng pha dốc bóng ấy không đẹp. Nó rất đẹp nếu nhìn từ tốc độ, từ cách xử lý bóng ở tốc độ cao.

Nhưng tốc độ cao chỉ đẹp khi nó đi với sự chính xác cao. Điều này là cực khó, vì ai cũng biết khi sử dụng tốc độ cao, rất khó để điều khiển chính xác bất cứ thứ gì, chứ không chỉ là quả bóng trong chân.

Cầu thủ tại World Cup 2018 này đã làm được điều đó: họ chơi bóng tốc độ cao và điều khiển chính xác được trái bóng.

Chúng ta đã chứng kiến rất nhiều pha dốc bóng tốc độ cao rồi sau đó là một cú dứt điểm. Nhiều cầu thủ đã không thể điều khiển được trái bóng trong hoàn cảnh ấy bay đúng hướng, chưa nói bay chính xác vào góc khung thành đối phương.

Nhưng cũng có những cầu thủ đã làm được điều đó. Và họ tạo nên những bàn thắng.

Cũng như thế, những pha phối hợp ở tốc độ cao đã khiến nhiều hàng phòng ngự phải "choáng". Họ không xoay xở kịp để ngăn chặn; như pha phản công dẫn đến bàn ấn định tỉ số của Bỉ trước Nhật Bản chỉ chưa đầy 10 giây, như pha tạt bóng của Willian và cú xoạc bóng chính xác ở tốc độ cao của Neymar: người ta thấy ở đây không chỉ tốc độ cao của trái bóng mà còn là tốc độ cao và sự chính xác của người xoạc bóng.

Những pha bóng kết thúc kiểu như thế là không thể ngăn chặn. Nhưng muốn có được những pha bóng đó, cả người cầm bóng tạt bóng và người lao vào xoạc bóng đã phải tập với nhau rất nhiều lần để có thể thực hiện chính xác trong tốc độ cao pha bóng này.

Bóng đá thế giới hiện đại không quá chú trọng vào chiến thuật chung vì có thể áp dụng chiến thuật cầm bóng tấn công, chiến thuật phòng ngự phản công hoặc pha trộn giữa 2 chiến thuật tấn công nhanh và phòng ngự chặt. Nhưng bóng đá hiện đại tại World Cup này lại rất chú trọng đến những pha bóng mang tính tình huống: xử lý như thế nào cho hợp lý nhất và ở tốc độ nhanh nhất mà vẫn bảo đảm sự chính xác.

Cầu thủ hiện đại không chỉ biết điều khiển thành thạo trái bóng, họ còn biết điều khiển những khoảnh khắc. Đó mới là điều cao siêu mà chỉ ở thời hiện đại này mới có. Vì khi ở tốc độ cao, rất khó điều khiển trái bóng và còn khó hơn khi điều khiển khoảnh khắc để tạo nên sự tối ưu.

Không nên nói bóng đá hiện đại thực dụng, mà nên nói bóng đá hiện đại tối ưu hóa. Đó là một lý thuyết bắt đầu từ vận trù học nhưng lại kết thúc ngay trên…sân cỏ. Những bài tập của các HLV hiện đại, ngoài bài tập thể lực còn là những bài tập mang đậm chất toán học, nhất là vận trù học.

Ai cũng biết, đường thẳng là đường ngắn nhất nhưng trong bóng đá và trên sân cỏ, không phải lúc nào đường thẳng cũng ngắn nhất để tới khung thành đối phương. Nhưng khi cầu thủ quyết sử dụng đường thẳng với trái bóng, họ phải chấp nhận vượt qua những rào cản phòng ngự. Bấy giờ, cách điều khiển khoảnh khắc sẽ lên tiếng.

Bóng đá hiện đại dạy cho ta nhiều bài học về tối ưu hóa. Đó cũng là những bài học chúng ta hoàn toàn có thể ứng dụng trong cuộc sống, trong công việc. Như cách vượt qua những rào cản. Tôi thấy cầu thủ Brazil có cách làm đối thủ lỡ nhịp để vượt qua họ. Trong cạnh tranh kinh tế, đó cũng là chiêu thức cực hay, nó không dồn ép đối phương mà chỉ tạo "cơ hội" cho đối phương lỡ nhịp.

Đó cũng là tối ưu hóa.