Nghi án hối lộ PCI: Hồ sơ phía Nhật là nguồn chứng cứ

. Phóng viên: Thưa bộ trưởng, bộ đã trả lời yêu cầu thẩm định về khía cạnh pháp lý của hồ sơ nghi án PCI mà phía Nhật Bản gửi cho cơ quan điều tra VN chưa?

- Bộ trưởng Hà Hùng Cường: Trả lời Bộ Công an, Bộ Tư pháp cho rằng đó là nguồn chứng cứ, có thể xem xét để tiếp tục điều tra hoặc truy tố, xét xử. Còn chứng cứ như thế nào, đến đâu, xác thực thế nào thì cần phải chờ quá trình điều tra làm rõ và cuối cùng tòa án mới quyết định được. Theo pháp luật, yêu cầu chứng cứ phải được thu thập một cách chặt chẽ. Đây có thể coi là chứng cứ gián tiếp.

. Quy định của pháp luật VN về việc tiếp nhận hồ sơ điều tra nước ngoài ra sao?

- Vấn đề này được quy định trong Bộ Luật Tố tụng Hình sự, Luật Tương trợ tư pháp. Hồ sơ phía Nhật Bản gửi sang hoàn toàn là kết quả điều tra của họ, chưa có lời khai nào của các đối tượng liên quan ở VN, vì thế đó mới là lời khai một phía, là gián tiếp.

. VN có thể sử dụng lời khai của các đương sự phía Nhật Bản?

- Đó chỉ là nguồn chứng cứ, còn giá trị pháp lý đến đâu thì cơ quan điều tra, viện kiểm sát sẽ xem xét và cuối cùng là tòa án quyết định. Trong trường hợp ấy lời khai của nhân chứng cũng phải theo luật pháp của VN thì mới có giá trị chứng cứ điều tra. Đó là thông lệ quốc tế chứ không chỉ có ở VN.

. Nhưng hồ sơ phía Nhật Bản đưa sang không phải là hồ sơ thông thường mà là kết quả của quá trình điều tra, xét xử và có cả bản án của tòa án Nhật Bản và lời nhận tội của các bị can?

- Công nhận tài liệu, chứng cứ hay bản án của cơ quan tư pháp nước ngoài là vấn đề rất phức tạp. Giữa VN và Nhật Bản hiện chưa có Hiệp định Tương trợ Tư pháp về các vấn đề hình sự. Ngay cả khi có hiệp định tương trợ tư pháp thì thu thập chứng cứ là hết sức quan trọng. nó phải theo pháp luật của nước xét xử.

Công trình đại lộ Đông Tây nay đã cơ bản hoàn tất, trong khi nghi vấn hối lộ
tại dự án này vẫn chưa được làm sáng tỏ. Ảnh: T. THẠNH

Giả sử hồ sơ này được thu thập theo ủy thác của cơ quan tư pháp VN hay cơ quan công tố VN theo trình tự của pháp luật VN và có sự tham gia hay chứng kiến của những người có thẩm quyền trong cơ quan tố tụng VN thì nó đã khác.

Tôi không đặt vấn đề nghi ngờ họ xét xử sai nhưng về pháp lý thì không thể lấy hồ sơ này để buộc tội được. Phải nghiên cứu xem chứng cứ gì có giá trị thì điều tra lại theo pháp luật VN, khi đó mới có thể truy tố theo pháp luật VN.

. Theo bộ trưởng, những chứng cứ gián tiếp đó sẽ được chuyển hóa thành trực tiếp như thế nào, có khó khăn gì không?

- Tôi nghĩ là phức tạp, nhất là liên quan đến nhóm tội tham nhũng, đưa và nhận hối lộ.

. Trong khi chưa có Hiệp định Tương trợ Tư pháp, các nhà điều tra VN có thể sang Nhật Bản điều tra, hỏi cung nhân chứng...?

- Có thể làm được trên cơ sở có đi có lại và tôi hiểu rằng phía Nhật Bản cũng rất quan tâm nên việc đáp ứng của phía họ chắc không khó khăn gì vì tội phạm xảy ra ở VN, liên quan đến công dân VN.

. Cáo buộc đã có từ lâu và phía Nhật đã xét xử xong mà sao phía VN hiện vẫn thẩm định hồ sơ, xem xét khía cạnh pháp lý của chứng cứ?

- Tất nhiên có bức xúc của dư luận xã hội và Quốc hội thì phải đẩy nhanh lên nhưng hình sự thì rất khó khăn...