“Phong tước” cho cây xanh

“Tôi quá đau lòng khi thấy cảnh hơn 50 cây dầu trên đường vào sân bay Tân Sơn Nhất đang xanh tươi lại bị “trảm”. Tôi cũng không hiểu vì sao cây xoay hàng trăm năm tuổi, một trong những cây còn sót lại của rừng mưa ẩm nhiệt đới trên đường Huỳnh Văn Bánh, lại bị cấp phép triệt hạ” - ông Nguyễn Trịnh Kiểm, Chánh Văn phòng Hiệp hội Cây xanh VN, phát biểu tại cuộc họp sáng 2-12 giữa các nhà khoa học, nhà quản lý để tìm hướng bảo tồn những cây quý trên địa bàn TPHCM.

Đường Sương Nguyệt Anh là một trong 3 tuyến đường có số lượng cây xanh cần được bảo tồn

152 cây “cành vàng lá ngọc”

Theo đặt hàng của Sở GTVT, sau thời gian sàng lọc, TS Đinh Quang Diệp, Trường Đại học Nông Lâm TPHCM, đã có kết quả sơ bộ số lượng cây xanh đô
thị cần bảo tồn của TPHCM.

Theo đó, cả TP có 152 cây được xem là “cành vàng lá ngọc”. Số cây này đã lọt qua những tiêu chí khắt khe mà các nhà khoa học đưa ra, như cây có nguồn gien quý, cây đẹp, có tuổi thọ từ 50 năm trở lên, có kích thước lớn, có giá trị lịch sử... Trong đó, gồm 44 cây đường phố nội thành, 85 cây trong công viên, 23 cây nằm rải rác trong khuôn viên nhà dân, trường học, đình chùa...

Ngoài ra, TS Diệp còn chỉ ra 3 tuyến đường cây xanh tiêu biểu cần bảo tồn của TPHCM gồm các hàng dầu rái trên đường Sương Nguyệt Anh, Trương Định và Huyền Trân Công Chúa. Các mảng xanh đô thị của TP nhất quyết phải giữ gìn là quần thể cây ở Thảo Cầm Viên, Hội trường Thống Nhất, Công viên Tao Đàn, Công viên 30/4.

TS Đinh Quang Diệp còn giới thiệu hẳn phần mềm quản lý cây cần bảo tồn. Với phần mềm này, chỉ cần một cú “nhấp chuột”, bộ phận quản lý cây xanh có thể biết được vị trí của từng cây trên bản đồ của TP kèm theo nhiều thông tin về kích thước, tình trạng và những đặc điểm khác của cây.

Công nhận cây di sản

TS Chế Đình Lý, Phó Viện trưởng Viện Môi trường và Tài nguyên - ĐH Quốc gia TPHCM, cho rằng những cây đáng bảo vệ, đáng bảo tồn nhất nên được “phong tước” là cây di sản.

Khi cây nào được chứng nhận là cây di sản thì giá trị của nó được nhìn nhận đúng tầm hơn. Người dân ở gần cây sẽ chăm sóc bảo vệ cây bằng niềm tự hào. Bất kỳ ai triệt hạ cây di sản bị xem là phá hoại di sản nên có thể xử lý hình sự.

Theo TS Lý, Sở GTVT cần phải tham mưu để TP thực hiện chương trình công nhận cây di sản. TS Lý diễn giải: Trên cơ sở danh mục 152 cây cần bảo tồn và các phiếu đề xuất công nhận cây di sản của người dân, một hội đồng gồm các nhà khoa học, các chuyên gia sẽ bình chọn các cây đủ khả năng thành cây di sản. Ngoài ra, TP cần  nhanh chóng ban hành “quy chế bảo tồn đa dạng cây xanh đô thị” để có cơ sở pháp lý bảo vệ cây xanh, cây di sản.

Một trong những nước đã biến cây xanh thành di sản là Singapore. TS Lê Minh Trung, Phó Phòng Kỹ thuật Công ty Công viên cây xanh TPHCM, người nghiên cứu về cây di sản của nước bạn, cho biết Singapore lập danh sách cây di sản vào năm 2001.

Bên cạnh mỗi cây di sản, chính quyền đều làm một tấm bia danh dự và trang bị cả cột thu lôi chống sét để bảo vệ cây. Không chỉ có cá thể cây di sản, nước bạn còn có con đường di sản và đây trở thành những “địa chỉ xanh” thu hút khách du lịch.

Cũng theo TS Mỹ, từ khi “phong tước”, việc người dân xâm hại trái phép cây xanh ở nước này gần như không có. Thậm chí chính quyền nước này còn in hình cây xanh lên cả tờ bạc Singapore (tờ 5 đô la) như một cách nhắc nhở người dân nên dành sự quan tâm hơn nữa cho “lá phổi xanh”.

Góp lời kêu gọi TP nên thực hiện chương trình công nhận cây di sản, PGS-TS Lê Công Kiệt, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TPHCM, quả quyết việc “phong tước” cho cây xanh là hết sức cần thiết. TS Kiệt đề xuất nên có sự ưu đãi nhất định đối với những hộ dân sống gần cây di sản như giảm phí nước máy sinh hoạt để họ lấy nước tưới cây...

Trước ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, bà Nguyễn Thị Hiền Lương, Phó Giám đốc Sở GTVT TPHCM, nhìn nhận trong bối cảnh TPHCM đang phát triển nóng thì ngăn ngừa hiện tượng xâm hại cây xanh quý là cấp thiết.

Bà Lương cho biết sắp tới sẽ xem xét trình UBND TP về chương trình công nhận cây di sản cũng như tham mưu để TP ban hành quy chế bảo tồn đa dạng cây xanh đô thị.