Xây nhà ở xã hội vào đường chạy "nước rút"

Để nâng cao chất lượng cuộc sống người dân thì chính sách phát triển nhà ở nói chung, nhất là nhà ở xã hội (NƠXH) cho người thu nhập thấp tại đô thị, nhà ở cho công nhân tại các khu, cụm công nghiệp cần được triển khai mạnh mẽ và đồng bộ.

Còn nhiều vướng mắc

Tiếp xúc với các chủ đầu tư xây NƠXH tại Bình Dương, đa phần đều cho rằng việc xác minh điều kiện mua NƠXH hiện nay vẫn còn khá phức tạp, rườm rà, gây khó khăn cho người dân. Dẫn chứng là một doanh nghiệp (DN) ở TP Dĩ An, tỉnh Bình Dương, dù dự án NƠXH đã cất nóc vào tháng 6-2023 nhưng đến nay mới duyệt được vài chục bộ hồ sơ được mua. Trong khi các điều kiện bán nhà đã xong, người mua cũng đã xếp hàng chờ nhưng lại vướng đủ kiểu. Đặc biệt, điều kiện để xác định người thu nhập thấp ở các thành phố lớn là mọi thành viên trong gia đình có thu nhập thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập cá nhân (tức không quá 11 triệu đồng/tháng) đang gây cản trở lớn khi mức thuế này đã lạc hậu. Việc này cũng khiến DN gặp khó khăn về tài chính.

"Chúng tôi kiến nghị rất nhiều và UBND tỉnh cũng như các cơ quan chức năng đã hỗ trợ, tạo mọi điều kiện nhưng đây là quy định chung nên DN vẫn phải mòn mỏi chờ tháo gỡ" - đại diện một DN thông tin.

Ông Võ Hoàng Ngân, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Bình Dương, cho biết theo quy định hiện nay, người được thụ hưởng chính sách NƠXH phải bảo đảm đủ các điều kiện như chưa có nhà ở, phải cư trú trên địa bàn tỉnh, thu nhập không thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân… 

Khi đáp ứng các điều kiện trên, DN gửi hồ sơ của người mua nhà lên Sở Xây dựng để xác minh. Sau đó, Sở Xây dựng gửi hết thông tin cho Sở Tài nguyên và Môi trường cũng như các địa phương để kiểm tra người mua nhà đã có nhà, đất hay chưa. 

"Để thực hiện hết các quy trình trên mất khá nhiều thời gian nên sở đang kiến nghị rút ngắn thời gian cũng như đơn giản hóa thủ tục giúp việc phát triển NƠXH ngày càng thuận tiện cho cả chủ đầu tư dự án cũng như người mua nhà" - ông Ngân nói.

Tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, địa phương đã thực hiện cơ chế ưu đãi đối với chủ đầu tư như miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; được dành 20% diện tích đất ở trong phạm vi dự án NƠXH để đầu tư nhà ở thương mại nhằm bù đắp chi phí đầu tư, giảm giá bán, giá cho thuê NƠXH; miễn, giảm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp; được tỉnh hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ kinh phí đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật; được vay vốn ngân hàng chính sách, quỹ phát triển với lãi suất thấp.

Tuy nhiên, theo một số DN trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, dù được ưu đãi nhiều nhưng cũng có khá nhiều rào cản khiến các DN chưa thể tiếp cận được với những dự án phát triển NƠXH. Ví dụ như khó khăn về công tác giải phóng mặt bằng khiến dự án kéo dài hoặc nhiều quy định về thủ tục đầu tư khiến các DN dễ nản.

Về phía địa phương cũng đánh giá cơ chế ưu đãi phát triển NƠXH còn bất hợp lý, chưa hài hòa lợi ích và trách nhiệm giữa nhà nước, DN và người dân. Các ưu đãi phần lớn chỉ tập trung vào hỗ trợ cho người mua, thuê, thuê mua NƠXH mà không dành cho chủ đầu tư (phần lớn các ưu đãi đều nhằm giảm giá thành sản phẩm), dẫn đến các chủ đầu tư không mặn mà trong lĩnh vực phát triển NƠXH.

Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết thủ tục đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư dự án NƠXH vẫn còn phức tạp, mất thời gian. Do đó, tỉnh kiến nghị Chính phủ xem xét, cho thực hiện thí điểm cơ chế rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục lựa chọn nhà đầu tư nhằm đẩy nhanh phát triển NƠXH trên địa bàn.

Đầu tư hàng trăm ngàn căn nhà ở xã hội

Theo đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp (KCN) giai đoạn 2021-2030" của Chính phủ, Bình Dương được giao chỉ tiêu phát triển 86.877 căn. Tuy nhiên, với dự báo số lượng lao động ngày càng tăng, Bình Dương đang xây dựng "Đề án phát triển NƠXH, nhà ở công nhân giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030", mục tiêu sẽ xây dựng khoảng 173.000 căn, cao gấp 2 lần chỉ tiêu được Chính phủ giao. 

Ông Nguyễn Văn Lợi, Bí thư Tỉnh ủy Bình Dương, đề nghị cả hệ thống chính trị khẩn trương triển khai đầu tư các dự án NƠXH, nhà ở công nhân theo Nghị quyết của Tỉnh ủy, đến năm 2030 phải đạt mục tiêu đề ra.

Đại diện Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai cho hay trong giai đoạn 2021-2025, địa phương đặt mục tiêu xây dựng 10.000 căn NƠXH, nhà ở công nhân nhằm giúp người lao động có thu nhập thấp sớm đạt được ước nguyện có nhà ở. 

Đến nay, các địa phương đã trình hồ sơ chủ trương 11 dự án, quy mô khoảng 20.000 căn. Trong đó, có 5 dự án đã được UBND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư, quy mô khoảng 9.000 căn; 6 dự án chưa phê duyệt, quy mô khoảng 11.000 căn. Trong 5 dự án đã được phê duyệt chủ trương đầu tư, Sở Kế hoạch và Đầu tư đã thực hiện các hồ sơ đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư với khoảng 3.500 căn tại TP Biên Hòa và huyện Nhơn Trạch.

Ngoài ra, hiện toàn tỉnh có 3 dự án NƠXH, nhà ở công nhân đang triển khai xây dựng với khoảng 2.000 căn hộ gồm: Dự án NƠXH ở phường Bảo Vinh (TP Long Khánh); dự án NƠXH A6-A7 tại phường Quang Vinh (TP Biên Hòa) và dự án khu chung cư công nhân tại KCN Bàu Xéo (huyện Trảng Bom). Năm 2024, Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai phấn đấu hoàn thành và đưa vào sử dụng hơn 700 căn NƠXH. Năm 2025, tỉnh sẽ phải xây dựng thêm 8.340 căn NƠXH.

Ông Hồ Văn Hà, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai, cho biết đối với các khu đất đủ điều kiện lập hồ sơ chủ trương đầu tư, sở đã đề nghị UBND các địa phương khẩn trương hoàn chỉnh hồ sơ trình Sở Kế hoạch và Đầu tư thẩm định, phê duyệt, làm cơ sở đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Theo ông Hà, để đẩy nhanh tiến độ lập, phê duyệt chủ trương đầu tư các dự án NƠXH, tránh lãng phí ngân sách nhà nước, UBND các địa phương không tổ chức lập quy hoạch chi tiết 1/500 của các dự án khi chưa xác định chọn nhà đầu tư dự án (chủ đầu tư dự án có trách nhiệm lập, thẩm định và trình duyệt quy hoạch 1/500 theo quy định).

UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã có kế hoạch phát triển NƠXH trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2023-2025 cho người thu nhập thấp, công nhân KCN. Theo kế hoạch, đến năm 2025, tỉnh sẽ triển khai 17 dự án NƠXH với quy mô 54,3 ha, bố trí 12.798 căn. Dự kiến giai đoạn 2023-2025, tỉnh bố trí khoảng 10.439 tỉ đồng vốn ngân sách và vốn huy động ngoài ngân sách để hoàn thành phát triển NƠXH.

UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đề nghị Sở Xây dựng khẩn trương tham mưu tỉnh phê duyệt "Đề án phát triển NƠXH cho công nhân và người lao động đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045". Sở Tài chính dự toán ngân sách hằng năm đối với các dự án NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, nhà ở công nhân KCN; phối hợp thẩm định hồ sơ phương án về khung giá, giá cho thuê, thuê mua, bán NƠXH đối với dự án được đầu tư từ ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật về lĩnh vực giá.

Ông Nguyễn Công Vinh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, cho biết tỉnh khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia phát triển nhà ở nhằm đáp ứng mọi nhu cầu của người dân về chỗ ở. Đồng thời có chính sách để hỗ trợ về nhà ở cho các đối tượng chính sách xã hội, người có thu nhập thấp và người nghèo gặp khó khăn về nhà ở nhằm góp phần ổn định chính trị, bảo đảm an sinh xã hội và phát triển đô thị, nông thôn theo hướng văn minh, hiện đại.