Xuất khẩu hướng tới kỷ lục mới

Theo Cục Thống kê - Bộ Tài chính, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa 10 tháng từ đầu năm 2025 đạt 762,44 tỉ USD - tăng 17,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 391 tỉ USD - tăng 16,2%.

Dồn dập tin vui

Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas), cho biết nếu như năm 2001, xuất khẩu dệt may đạt 1,96 tỉ USD thì đến năm 2025 đã tăng lên 46-46,5 tỉ USD. Điều đó thể hiện sự phát triển mạnh mẽ và kết quả đáng ghi nhận của ngành dệt may khi vươn ra thị trường toàn cầu.

Với ngành nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) dự kiến cả năm 2025, kim ngạch xuất khẩu có thể vượt mốc 70 tỉ USD. Thứ trưởng Bộ NN-MT Phùng Đức Tiến nhận định dù gặp nhiều khó khăn do thị trường biến động và các rào cản nhập khẩu từ một số nước, Việt Nam vẫn duy trì xuất khẩu gạo khoảng 8 triệu tấn trong năm 2025 - vượt Thái Lan và giữ vị trí thứ 2 thế giới.

Theo ông Phạm Văn Duy, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường - Bộ NN-MT, Việt Nam đã xuất khẩu nông sản tới hơn 190 quốc gia và vùng lãnh thổ. Con số này cho thấy vị thế của nông nghiệp Việt Nam trong chuỗi cung ứng lương thực, thực phẩm toàn cầu.

Ở lĩnh vực thủy sản, Việt Nam hiện duy trì giá trị xuất khẩu xấp xỉ 10 tỉ USD, đứng trong nhóm 3 quốc gia xuất khẩu thủy sản lớn nhất thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Na Uy. Với cà phê, Việt Nam tiếp tục giữ vững vị thế thứ hai thế giới, chỉ sau Brazil - sản lượng hằng năm khoảng 1,6-1,8 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu hơn 4,5 tỉ USD.

Rau quả Việt Nam cũng đang vươn lên mạnh mẽ, đứng trong nhóm 15 quốc gia xuất khẩu hàng đầu, nhờ lợi thế khí hậu đa dạng, năng lực chế biến sâu và sự bứt phá của nhiều doanh nghiệp (DN). Bên cạnh đó, các mặt hàng như hạt điều, hồ tiêu, cao su, gỗ và sản phẩm gỗ... đều nằm trong nhóm xuất khẩu chủ lực, góp phần củng cố vị thế của Việt Nam trong bản đồ nông sản toàn cầu.

Trong khi đó, ông Phạm Hải Phong, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI), cho biết ngành công nghiệp hỗ trợ của nước ta hiện mới tham gia ở phân khúc trung gian trong chuỗi giá trị. Mục tiêu quan trọng của chúng ta là hướng tới việc tham gia khâu sản xuất sản phẩm cuối cùng, nơi có giá trị gia tăng cao và phát triển được thương hiệu riêng. Việt Nam cũng đang đầu tư vào sản xuất nguyên vật liệu và linh kiện điện tử cơ bản để có thể vươn ra thị trường quốc tế.

Bộ Công Thương nhìn nhận xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam đang đi đúng hướng, dự kiến tổng kim ngạch cả năm có thể đạt mốc mới - khoảng 900 tỉ USD.

Bứt phá hơn với "Go Global"

Tuy xuất khẩu đạt được nhiều thành quả song đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam cũng cho rằng cần hỗ trợ để DN tư nhân trong nước phát triển mạnh mẽ hơn nữa. Bởi lẽ, hiện DN tư nhân trong ngành này chỉ chiếm khoảng 40% kim ngạch xuất khẩu, mà khâu yếu nhất là dệt nhuộm.

"Để vươn ra thị trường thế giới, DN trong nước phải thực sự mạnh lên. Nhận thức ấy cần được thể hiện bằng năng lực cụ thể, thông qua chính sách của nhà nước, sự nỗ lực của DN, cùng sự hỗ trợ của các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài trong việc cung cấp thông tin để "hiểu người, hiểu mình". DN cần chuyển từ hình thức gia công sang sản xuất có giá trị gia tăng cao nhằm tạo nên đẳng cấp sản phẩm" - ông Cẩm nhấn mạnh.

Theo PGS-TS Nguyễn Thường Lạng, giảng viên cao cấp Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế - Đại học Kinh tế Quốc dân, tính tự lực, tự cường đang được đòi hỏi rất cao trong bối cảnh hiện nay, khi các thị trường lớn siết chặt nguồn gốc xuất xứ hàng hóa. Điều này không phải là thách thức mà là cơ hội để chúng ta phải tự vươn lên.

Mục tiêu đặt ra là làm sao để các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam có thể chủ động được nguồn nguyên phụ liệu ít nhất 80%-90%. Cuộc cạnh tranh hiện nay không chỉ về giá thành, mà thực chất còn là "cuộc chiến" về xuất xứ hàng hóa.

PGS-TS Nguyễn Thường Lạng phân tích: "Làm chủ được nguyên phụ liệu thì gần như chúng ta đã làm chủ được chuỗi giá trị, tham gia sâu cả chuỗi giá trị toàn cầu, thậm chí có thể trở thành trung tâm nguyên phụ liệu của khu vực ASEAN và xuất khẩu ra nước ngoài. Việc này góp phần hoàn thành mục tiêu xây dựng nền công nghiệp tự chủ của Việt Nam trong điều kiện hội nhập quốc tế sâu rộng".

PGS-TS Nguyễn Thường Lạng dự báo năm 2025, xuất khẩu của Việt Nam có thể đạt trên 450 tỉ USD - mức kỷ lục. "Xuất khẩu của Việt Nam có thể thu về nhiều ngoại tệ hơn nữa nếu chúng ta thực hiện một cách bài bản, chuyên nghiệp, phát triển chuỗi giá trị đầy đủ, từ khâu nguyên liệu, gia công đến xây dựng thương hiệu" - ông kỳ vọng.

Nhắc tới cơ hội từ Hiệp định Thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng giữa Việt Nam - Mỹ, ông Lại Hoàng Dương, Tổng Giám đốc Công ty CP Truyền thông và Máy tính Thánh Gióng, kiến nghị nhà nước thành lập hiệp hội nghiên cứu và phát triển (R&D) để tiếp nhận các sản phẩm công nghệ cao từ Mỹ. Theo ông, giá trị mảng này rất lớn nên một vài DN sẽ khó tiếp cận; cần một đầu mối mua theo gói, sau đó về phân bổ từng phần lại cho những DN có nhu cầu.

Theo Bộ Công Thương, gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã vươn lên nhóm các quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình vươn ra thị trường quốc tế vẫn bộc lộ nhiều hạn chế, chưa bền vững, chưa phát huy được hết nội lực của khu vực tư nhân.

Bộ Công Thương được Thủ tướng giao xây dựng "Chương trình Go Global" để trình xem xét, phê duyệt ngay trong năm 2025. Chương trình này thiết kế lộ trình triển khai với định hướng trọng tâm về thị trường, ngành và lĩnh vực chiến lược vươn ra thị trường quốc tế; về thể chế, chính sách và môi trường đầu tư - kinh doanh, hỗ trợ DN..., cùng những giải pháp cụ thể để thực hiện.