Bác sĩ chỉ cách sơ, cấp cứu ai cũng có thể làm được

Mới đây, hình ảnh nữ điều dưỡng của Trung tâm Cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai cứu mạng một du khách nước ngoài tại TP Đà Nẵng nhờ hồi sinh tim phổi đúng cách, kịp thời, đã nhận được sự quan tâm của đông đảo người dân.

Ngoài lời khen, cảm ơn, nhiều người cho rằng việc cấp cứu ban đầu đúng cách để hồi sinh tim phổi là vô cùng cần thiết.

Cấp cứu đúng cách người gặp nạn

Ngày 5-4, Bệnh viện Bạch Mai tổ chức chương trình tuyền thông giáo dục sức khỏe chủ đề Hướng dẫn kỹ năng cấp cứu ngừng tuần hoàn tại cộng đồng.

Tại đây, bác sĩ Ngô Đức Hùng, Trung tâm Cấp cứu A9, đã hướng dẫn cách hồi sinh tim phổi cho người không may gặp nạn.

Theo bác sĩ Hùng, hồi sinh tim phổi gồm 2 giai đoạn là cơ bản và nâng cao. Hồi sinh tim phổi cơ bản dành cho cộng đồng và ngoài bệnh viện, còn hồi sinh tim phổi nâng cao dành cho các nhân viên y tế và bệnh viện có đầy đủ trang thiết bị hỗ trợ.

Vai trò của hồi sinh tim phổi cơ bản và hồi sinh tim phổi nâng cao là quan trọng như nhau.

Hồi sinh tim phổi cơ bản là bước đầu tiên trong cấp cứu ngừng tuần hoàn cho bệnh nhân. Việc này cần được thực hiện ngay lập tức bởi người chứng kiến, nhằm duy trì tuần hoàn và ôxy cho não và các cơ quan khác cho đến khi hồi sức tim phổi nâng cao hoặc các can thiệp khác được tiến hành bởi đội cấp cứu ngoại viện và nhân viên y tế.

Mục đích của sơ cấp cứu là nhằm giảm thiểu các trường hợp tử vong, hạn chế tổn thương thứ phát và tạo điều kiện cho nạn nhân hồi phục.

Để hỗ trợ cấp cứu cho người không may gặp nạn, cần tuân thủ theo các bước: Đánh giá hiện trường - Đánh giá ban đầu - Gọi trợ giúp - Thực hiện sơ cứu và vận chuyển.

Đầu tiên cần đảm bảo hiện trường an toàn cho bạn để tiến hành cấp cứu cho nạn nhân (cần quan sát nhanh tìm các yếu tố có thể nguy hiểm như: cháy nổ, nguồn điện, khí độc…).

Đánh giá sự thức tỉnh của nạn nhân: Kích thích và hỏi to xem liệu nạn nhân có ổn không. Nhìn vào lồng ngực và toàn thân để xem nạn nhân có cử động hoặc thở bình thường không?

"Đây là những bước đầu tiên sau khi tiếp cận cấp cứu cho người không may gặp nạn" - bác sĩ Hùng nói.

Sau khi đảm bảo an toàn, cần chú ý 3 trường hợp: Nạn nhân vẫn còn ý thức; nạn nhân bất tỉnh nhưng vẫn còn nhịp thở và bắt được mạch; nạn nhân bất tỉnh, ngừng thở và không có mạch.

Với từng trường hợp sẽ có cách cấp cứu cơ bản khác nhau:

- Đối với nạn nhân vẫn còn ý thức, tỉnh táo cần đưa về tư thế khiến người bị nạn cảm thấy dễ chịu nhất để hồi phục.

- Đối với nạn nhân bất tỉnh nhưng vẫn còn nhịp thở và mạch cần đưa về tư thế nằm nghiêng an toàn nếu như không có chấn thương về cột sống, nhằm bảo vệ nhịp thở.

- Với trường hợp nạn nhân có dấu hiệu ngừng tuần hoàn như thở ngáp hoặc không thở; không sờ thấy mạch ở cổ và bẹn; tím tái... cần phải tiến hành cấp cứu ngừng tuần hoàn ngay lập tức.

Đầu tiên cần gọi cấp cứu và đặt nạn nhân trên mặt phẳng cứng, để nạn nhân nằm ngửa. Khi ép tim cần lưu ý về vị trí, tốc độ cũng như cường độ ép.

Sau đó cứ 3 phút một lần dừng lại 5 giây bắt mạch. Nếu tim chưa đập lại, cần duy trì ép tim và hô hấp nhân tạo. Nếu tim đập lại vẫn tiếp tục hô hấp nhân tạo.

Tần số ép tim sẽ là 100-120 lần/phút, lực ép mạnh để lồng ngực lún xuống 5 cm. Vị trí ép đúng là nửa dưới xương ức hoặc giữa hai núm vú. Tư thế người ép là chân quỳ, trục cánh tay vuông góc với thân mình người bệnh.

Cứ 30 lần ép tim thì thực hiện 2 lần thổi ngạt. Đối với nhũ nhi cần điều chỉnh lực ép bằng cách dùng 2 ngón tay cái để ép.

"Tế bào não chỉ chịu đựng được trong khoảng thời gian khoảng 3-4 phút, sau đó sẽ tổn thương vĩnh viễn không có khả năng hồi phục. Lúc này phải nhanh chóng thực hiện kỹ thuật hồi sức tim phổi. Nếu thiếu máu quá lâu tế bào não sẽ tổn thương vĩnh viễn, nếu có thể sống thì người bệnh cũng sẽ chỉ sống một đời sống thực vật"- bác sĩ Hùng lưu ý.

Khi sơ cấp cứu cần chú ý kiểm soát đường thở của người bệnh. Cụ thể, cần tìm hiểu xem người bệnh có bị mắc dị vật, răng giả hay đờm dãi… hay không. Nếu có, cần làm thông thoáng đường thở cho người bệnh.

Song song với việc sơ cấp cứu, cần gọi cấp cứu 115 bằng cách hô to yêu cầu mọi người xung quanh giúp đỡ. Nếu chỉ có một mình, cần bật chế độ loa ngoài để trao đổi thông tin và được hướng dẫn liên tục khi đang hỗ trợ nạn nhân.

Bác sĩ Hùng cũng lưu ý khi có người bị ngưng tim, tuyệt đối không được đổ nước, xoa dầu, cạo gió, không đâm kim, chích máu đầu ngón tay, ngón chân... làm trì hoãn quá trình sơ cứu. Khi nạn nhân chưa tỉnh táo hoàn toàn cũng không cho bệnh nhân ăn, uống, tránh đồ ăn, thức uống sặc vào đường thở.

Trong các vụ tai nạn lao động hay tai nạn giao thông, phải luôn chú ý tới cột sống cổ, để tránh trường hợp kể trên khiến bệnh nhân bị liệt hoàn toàn do sơ cứu sai cách.

"Đề phòng họ bị gãy đốt sống cổ, nên giữ cho họ nằm yên và cố định cổ bằng vật cứng như nẹp, mảnh gỗ, thậm chí bằng 2 viên gạch 2 bên, trước khi nhân viên y tế đến"- bác sĩ Hùng lưu ý.