Có đám đông là có rác: Phải xử phạt mạnh tay

TS- luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch:

Tâm lý "Họ vứt được thì ta cũng vứt được"

Có thể nói hành vi xả rác nơi công cộng đã thấm sâu vào một bộ phận người Việt Nam. Đâu đâu chúng ta cũng có thể thấy rác hiện diện, từ bao thuốc lá, bịch xốp đựng rác sinh hoạt đến bàn ghế, nồi niêu, xoong chảo cũ… Ai cũng muốn căn nhà mình được sạch sẽ và ai cũng mong khu phố, con hẻm mình ở được khang trang, vệ sinh. Thế nhưng, chỉ cần một vài hộ thiếu ý thức tôn trọng vệ sinh chung, vứt rác thải của nhà mình sang nhà khác, ra cuối hẻm, đầu hẻm và những nơi có thể vứt được tiện nhất… thì nhiều người khác sẽ tự nhủ: "Họ vứt được thì ta cũng vứt được". Sống trong một khu phố mà có nhiều hộ thiếu ý thức giữ gìn vệ sinh chung thì hầu như khu phố đó chắc chắn sẽ mất vệ sinh quanh năm suốt tháng.

Ngoài ra, pháp luật đã có chế tài xử phạt rất nặng đối với hành vi xả rác bừa bãi. Nghị định 155/2016/NĐ-CP được Chính phủ ban hành với mức phạt cho hành vi xả rác bừa bãi nơi công cộng lên đến 7 triệu đồng. Tuy nhiên, việc xử phạt lại chưa có lực lượng chuyên trách mà đưa về địa phương trong khi nơi đây không đủ người làm công tác này.

Làm gì để có thể giải quyết triệt để vấn đề mang tính "lịch sử" này? Tôi cho rằng cần sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị, tìm ra những biện pháp, giải pháp tối ưu, phù hợp với tính cách, lối sống của người Việt Nam để xử lý. Cũng xin lưu ý, không phải cứ dùng mệnh lệnh "Cấm không được xả rác" là hữu hiệu, nên thay đổi tư duy, dùng khuyến cáo sẽ phù hợp với thái độ, tính cách của con người trong xã hội hiện nay. Một điều nữa, chúng ta nên dành nhiều thời gian cho các hoạt động tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông ở cả nước về ý thức giữ vệ sinh chung nơi công cộng. Các biện pháp tuyên truyền kết hợp với việc thông tin các chế tài xử phạt đối với hành vi xả rác, qua đó nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ môi trường sống. Trong chương chình giáo dục, từ bậc tiểu học đến bậc trung học, phải luôn có những buổi học thực tế về giữ gìn vệ sinh môi trường…

Rác thải tại khu vực chợ hoa Phú Quốc (ảnh chụp ngày 16-2) Ảnh: Anh Thy

Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ tịch Hội Luật gia TP HCM:

Tạo điều kiện để người dân thực hiện

Pháp luật đã có quy định về việc xử phạt đối với hành vi xả rác bừa bãi nhưng trên thực tế việc xử phạt này rất khó thực hiện, rất nhiều trường hợp vi phạm nhưng không thể xử lý. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến thực trạng này là do cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền rất khó phát hiện các hành vi vi phạm; bên cạnh đó nhận thức của đa phần người dân về bảo vệ môi trường, giữ gìn mỹ quan đô thị vẫn còn quá thấp cho nên phần lớn các trường hợp được phát hiện vẫn không được xử lý triệt để. Do đó, mục đích răn đe, giáo dục người dân trong trường hợp này vẫn chưa thể đạt được.

Để loại bỏ hành vi vứt rác bừa bãi của người dân, cơ quan có thẩm quyền cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, cho người dân nhận thức rõ được hậu quả của việc vứt rác bừa bãi, mức độ nghiêm trọng của hành vi đối với môi trường, cũng như những hậu quả con người phải chịu khi môi trường bị xâm phạm. Thực hiện tuyên truyền bằng các hành động cụ thể như thường xuyên tổ chức các hoạt động thu gom rác, dọn dẹp đường phố nhằm hình thành thói quen cho người dân. Bên cạnh đó, nhà nước cần tạo nhiều điều kiện thuận lợi hơn cho người dân để họ có thể dễ dàng thực hiện tốt nghĩa vụ bảo vệ môi trường của mình. Đồng thời, cũng cần ban hành các quy định cụ thể về hình thức, phương pháp kiểm soát, phát hiện, xử lý vi phạm nhằm giúp chủ thể có thẩm quyền dễ dàng hơn trong công tác quản lý.