Đừng hăm he cấm xe máy!

Câu chuyện Hà Nội và TP HCM đề nghị cấm xe máy (XM) từ năm 2030 đã gây nhiều tranh cãi trong thời gian qua.

Các chuyên gia đi ô tô "vu oan giá họa" cho XM đủ thứ tội. Nào là chiếm hết đường. Chưa biết ai chiếm của ai. Có đường ô tô dàn hàng 3, bít hết lối XM. Có đường XM tràn vào làn ô tô. XM gây tai nạn nhiều hơn. Chưa chắc. Số lượng XM gấp hơn chục lần ô tô nhưng tuần nào cũng thấy báo đăng chuyện ô tô khi thì đạp nhầm ga, lúc thì đứt thắng gây tai nạn liên hoàn. Rồi ô tô tông sập nhà, cài số lùi gây chết người… XM chạy ẩu, vi phạm luật giao thông nhiều hơn? Chưa hẳn. Ý thức chấp hành luật giao thông là do con người chứ không phải bởi phương tiện…

XM là phương tiện đi lại chủ yếu ở Việt Nam. Muốn cấm thì phải có cái thay. Xe buýt, tàu điện? Nói thì dễ nhưng làm thì cực khó. TP hiện có hơn 3.000 xe buýt các loại mà bị dân chê đủ thứ dù được bù lỗ. Thử tưởng tượng, để phải giảm bớt ½ XM, phải tăng số xe buýt lên 30 lần. Chắc gì lúc đó đường thoáng hơn?

Thay vì hăm he cấm XM thì phải nói chính xác là hạn chế xe cá nhân. Các nước đều như vậy, cớ gì chúng ta làm khác? Đó là tăng cường xe buýt, xây dựng tàu điện ngầm, tàu điện trên cao…Để hạn chế xe cá nhân, có thể tham khảo mô hình Quảng Châu, Trung Quốc. Cách đây 30 năm, giao thông Quảng Châu tương tự TP HCM. Quảng Châu tập trung phát triển giao thông công cộng (GTCC). Nhà nước khuyến khích người dân sử dụng GTCC, mua lại XM, mở rộng đường giao thông. Ngoài việc giãn dân, Quảng Châu xây các đường tầng một chiều, không chỉ 1 mà 5 tầng xe, có nơi đường cao trên 50 m. Đường sá kiểu đó, GTCC rẻ và tiện lợi, không cần cấm, XM vẫn tự rút lui.

Hoặc mô hình Đài Loan, tàu cao tốc xuyên Đài chạy cách giờ, tốc độ trên 300 km/giờ, dù các TP Đài Bắc, Đài Trung, Đài Nam đều có sân bay quốc tế lẫn quốc nội. Không có đường tầng như Quảng Châu nhưng hệ thống GTCC hiện đại, thân thiện, tiện lợi. Chỗ nào cũng có các bãi xe đạp công cộng để người dân đi đến nơi muốn đến mà GTCC chưa với tới. Đường phố nhiều XM hơn ô tô. Hỏi thăm mới hay GTCC ở Đài Loan chỉ đáp ứng được khoảng 60% nhu cầu, mục tiêu nâng lên 80%. Trong lúc chưa đáp ứng được, phải chấp nhận xe cá nhân, Đài Loan ưu tiên cho XM vì chiếm diện tích ít hơn, sử dụng xăng dầu ít hơn, chi phí rẻ hơn và xả thải ít hơn.

Ở TP HCM và Hà Nội, để nạn kẹt xe, ngập nước không trầm trọng thêm thì phải tìm cách giãn dân. Đưa các bệnh viện, trường đại học, các trung tâm hành chính, trung tâm mua sắm… ra vùng phụ cận. Không tiếp tục cấp phép cho các khu dân cư mới, nhất là chung cư cao tầng trong nội đô. Phải có nhiều biện pháp đồng bộ và quyết liệt. Cứ hành xử mạnh ngành nào, ngành nấy làm như hiện nay, thì tình hình sẽ ngày càng tồi tệ.