Hàng rong và trật tự đô thị

Nhìn ở góc độ nào đó, những người buôn bán hàng rong góp phần đem lại sự tiện lợi và giá hợp lý cho người tiêu dùng; cũng chính họ gửi về vùng quê xa xôi một khoản tiền để giúp người già, trẻ nhỏ có bữa ăn hằng ngày, quần áo tươm tất, thoát khỏi đói nghèo… Tuy nhiên, bên cạnh những cái được đó, chúng ta phải đánh đổi những gì?

Ùn tắc, tai nạn, ngộ độc thực phẩm….

Ai sinh sống ở TP HCM cũng đã từng chứng kiến và bất bình với cảnh trước bệnh viện, trường học, chợ đủ loại xe, tủ, gánh hàng rong chiếm toàn bộ lòng lề đường khiến việc lưu thông qua lại cực kỳ khó khăn; xe ba gác, xe đẩy vô tư đi ngược chiều hoặc vượt đèn đỏ bất chấp nguy hiểm (đã từng nhiều lần xảy ra) với những người đang tham gia giao thông. Không ít trường hợp phải nhập viện vì ngộ độc thực phẩm do ăn phải bò bía, cóc, xoài ngâm… của xe đẩy ở ngã tư đường. Hay những người có sạp bán trái cây trong chợ đăng ký và nộp thuế đầy đủ phải “ngậm đắng nuốt cay” do bị các xe đẩy bán sầu riêng, dừa, táo… chắn hết phía trước giành khách mua hàng...

Thế nhưng, khi thấy người của chính quyền cương quyết dẹp “chợ chồm hổm” và những gánh hàng rong, nhiều người trong chúng ta quay ra lên án chính quyền, ác cảm với những người thực thi công vụ. Không cần biết trước đó chính quyền đã nhiều lần kêu gọi, nhắc nhở và người buôn bán hàng rong không ít lần cam kết nhưng vẫn cứ vi phạm, giằng co, lôi kéo, tạo ra cảnh tượng xô đẩy vô cùng phản cảm khi bị giữ gánh hàng hay xe đẩy.

Trên thực tế, nơi nào làm nghiêm với việc lấn chiếm lòng lề đường, nơi đó đường sá thông thoáng, người đi bộ thoải mái bước đi mà không cần phải tránh né anh bán cóc, ổi; chị bán mía ghim, bắp luộc; những gian hàng quần áo di động...

Ngược lại, nơi nào dễ dãi, hàng rong tấp nập tràn xuống đường, người bán hàng rong mặc nhiên cho mình cái quyền không cần quan tâm biển báo giao thông hay ùn tắc đường; vô trật tự trong một xã hội đang rất cần duy trì trật tự để bảo đảm công bằng cho tất cả mọi người cùng sinh sống và phát triển. Một đô thị như thế sẽ mãi nhếch nhác, lộn xộn. Thế sao chúng ta lại cổ xúy cho những hành động không công bằng và không tôn trọng pháp luật?

Dễ dàng bắt gặp xe hàng rong lấn chiếm lòng đường trên nhiều tuyến đường ở TP HCM. (Ảnh chụp trên đường Cách Mạng Tháng Tám, quận 10). Ảnh: Hoàng Triều

Thượng tôn pháp luật phải từ hai phía

Nghèo không phải tội nhưng nhân danh cái nghèo để biện minh cho sự bất tuân quy tắc của xã hội, coi thường và thực hiện những hành vi trái pháp luật là có tội. Những ai nhân danh lòng nhân từ để ủng hộ và cổ xúy cho người nghèo vi phạm pháp luật thì không những chẳng giúp được gì cho họ mà còn góp phần kéo lùi sự phát triển.

Sự kiện thượng sĩ công an quật ngã anh bán hàng rong ở quận 6 vừa qua là một ví dụ cho sự yếu kém về ý thức tôn trọng pháp luật, từ người vi phạm, người dân chứng kiến và một bộ phận không nhỏ cộng đồng mạng.

Hành vi của anh thượng sĩ công an đang được các cơ quan chức năng xác minh, làm rõ và xử lý. Trường hợp lạm quyền dẫn đến chấn thương cho anh bán hàng rong, anh công an phải hoàn toàn chịu trách nhiệm về mọi chi phí điều trị, mất thu nhập cũng như những tổn thất về tinh thần.

Về phía anh bán hàng rong, không thể vì nghèo và bị chấn thương mà biện minh cho rất nhiều cái sai của anh: điều khiển phương tiện tự chế không có giấy tờ, không có đăng kiểm; không đội mũ bảo hiểm; đưa hối lộ; bán hàng hóa không có giấy phép; lấn chiếm lòng lề đường; không chấp hành lệnh của người có thẩm quyền. Ngoài ra, theo lời anh bán hàng rong kể sau khi tỉnh táo tại bệnh viện, anh biết vi phạm và đã rất nhiều lần bị lập biên bản về hành vi lấn chiếm lòng lề đường nhưng vẫn vi phạm. Thử hỏi trật tự đô thị sẽ như thế nào khi mà mọi người cứ hành xử như anh bán hàng rong này?

Để một xã hội trật tự hơn, mọi người thượng tôn pháp luật, cần phải từ cả 2 phía: chính quyền và người dân. Chính quyền, mà đại diện ở đây là lực lượng công an, cần rà soát lại cán bộ, chiến sĩ của mình, xử lý nghiêm những hành vi lạm quyền, loại bỏ khỏi ngành những “con sâu” tham nhũng, nhũng nhiễu người dân. Về phía người dân, phải tuyệt đối chấp hành luật pháp, chấp hành lệnh của người có thẩm quyền, tôn trọng, tự giác không làm sai kỷ cương trật tự đô thị.

Qua câu chuyện này, tôi nghĩ, trong lĩnh vực trật tự đô thị, cần giao hẳn cho lực lượng trật tự đô thị. Cơ quan công an chỉ ra tay khi việc xử lý vi phạm vượt ngoài tầm kiểm soát của lực lượng trật tự đô thị, có dấu hiệu của hành vi chống đối người thi hành công vụ.

Ngoài ra, cần tuyên truyền sâu rộng ý thức tuân thủ pháp luật, bảo đảm trật tự cho những người bán hàng rong, khoanh vùng khu vực được buôn bán hàng rong… Đặc biệt, bảo đảm sự công bằng trong việc xử lý vi phạm, không thể xử lý người bán hàng rong lấn chiếm lòng lề đường mà làm ngơ cho những nhà hàng, cửa hiệu, quán xá lấn chiếm lề đường. Luật phải được áp dụng nghiêm và công bằng cho tất cả mọi đối tượng.