Ứng xử với hàng rong

Cả chục năm qua, trật tự đô thị luôn là đề tài được quan tâm nhất ở TP HCM. Chuyện quận 1 đang gấp rút quy hoạch địa điểm cho người bán hàng rong đã nói lên tất cả độ “nóng” của vấn đề này.

Khi ý tưởng “neo” chân hàng rong vừa được loan tin trên các phương tiện truyền thông thì đã có hàng vạn ý kiến đóng góp, tranh luận về sự lợi - hại của quy hoạch, trong đó ý kiến ủng hộ chiếm ưu thế. Thế nhưng, kèm theo đó, dư luận cũng đặt ra đầu bài khá căng cho chính quyền địa phương: Để quy hoạch trên phát huy hiệu quả, tiến tới nhân rộng trên toàn TP thì chính quyền đã đưa ra giải pháp gì để dung hòa được xung đột giữa văn minh đô thị với cuộc mưu sinh của hàng vạn người bán hàng rong? Làm thế nào để những điểm được quy hoạch đi vào quy củ?

Vậy chính quyền địa phương đang thiếu những gì? Có thể khẳng định cái thiếu lớn nhất là chưa thực sự thừa nhận sự tồn tại hợp pháp của người bán hàng rong, từ đó dẫn đến việc thiếu quy hoạch bài bản cho “nghề” này để phát triển thay vì cố triệt tiêu nó. Nay mới nhận ra, phải chăng quá chậm?

Việc đề ra các quy định để công nhận người bán hàng rong không phải là mới trên thế giới. Nhiều nước đã làm từ lâu, chỉ có điều họ làm rất khác chúng ta. Có lẽ không ở đâu làm hay như Singapore. Ngay từ đầu thập niên 70 của thế kỷ trước, đảo quốc này bắt đầu xây dựng chương trình quốc gia, trong đó có quy hoạch các điểm ổn định dành riêng cho hàng rong. Đến nay, Singapore có hàng trăm khu vực bán hàng rong. Họ còn có hẳn một đơn vị gọi là “Cục Quản lý bán hàng rong” (thuộc chính phủ), tránh được sự chồng chéo giữa các ngành và địa phương.

Quay trở lại câu chuyện của TP HCM. Ai cũng biết gom hàng rong về các đầu mối cũng chỉ nhằm mục đích lớn nhất là dẹp nạn lấn chiếm lòng đường, vỉa hè đang xảy ra khắp toàn thành.

Về tình trạng này, TP HCM đã thí điểm hàng loạt giải pháp và gần đây nhất là cho thuê vỉa hè để kinh doanh, có quy định cụ thể về giờ giấc và vệ sinh. Dù vậy, phương án này đã thất bại, TP đã hủy hàng loạt vỉa hè, lòng đường cho thuê vì nhếch nhác. Nguyên nhân là do sự quản lý yếu kém, thiếu minh bạch của địa phương và tinh thần kỷ luật kém của người bán hàng.

Vậy, đã đến lúc phải đưa hàng rong vào nền nếp. Vì chúng ta làm chậm hơn các nước nên hoàn toàn có thể làm chắc, nghĩa là phải tính toán kỹ lưỡng những địa điểm “neo” chân người bán hàng rong thông qua các tiêu chí cụ thể để cung có thể gặp cầu. Nói cách khác, các địa điểm tập trung bán hàng rong phải là nơi đang hấp dẫn khách du lịch, là nơi tập trung nhiều cao ốc văn phòng, là nơi có bãi gửi xe công cộng... Đừng chọn “đại”, làm thí điểm cho có, rồi thôi.

Quan trọng nữa là chính quyền phải nhất quán, xử nghiêm những hành vi sai trái, vô kỷ luật của người bán hàng rong, của những cán bộ buông lỏng quản lý khi thực thi nhiệm vụ giám sát, kiểm tra.

Được như vậy, hàng rong sẽ không chỉ thôi làm xấu bộ mặt đô thị mà còn góp phần thu hút du khách. Chúng ta có quyền mơ về ngày này chứ!