Hình phạt nào cho học sinh mắc lỗi?

Giữa lúc dư luận vẫn đang bàng hoàng với những hình phạt phản cảm, phản sư phạm của một số giáo viên (GV), như phạt học sinh (HS) uống nước giặt giẻ lau bảng, dọa phạt HS ngậm dép nếu còn nói chuyện trong lớp... thì tại Trường THPT Hùng Vương (tỉnh Lâm Đồng), việc xử phạt của ban giám hiệu đối với HS vi phạm kỷ luật lại nhận được sự đồng tình của HS, phụ huynh và xã hội.

Kỷ luật khác trừng phạt

Do không bỏ rác đúng nơi quy định, nhiều HS Trường THPT Hùng Vương bị ban giám hiệu yêu cầu sơn, lót nền lại những bậc cầu thang trong sân trường. Nhiều bậc thang cũ kỹ đã được khoác lên mình những màu sắc sặc sỡ, tươi vui, trở thành thiên đường "sống ảo", là nơi các HS trong trường đến chụp hình khiến HS bị phạt cũng nhận ra lao động của mình thực sự có ích nên tỏ ra vui vẻ, thoải mái sau khi chấp hành hình phạt.

Cũng là hình thức kỷ luật nhưng vì sao có những hình phạt của GV khiến dư luận phẫn nộ và ngược lại, có những hình phạt nhận được nhiều lời khen, sự ủng hộ của xã hội? Theo ý kiến của các chuyên gia giáo dục, nhiều nhà giáo hiện nay đang nhầm lẫn giữa kỷ luật và trừng phạt. Kỷ luật HS là để giúp các em nhận ra lỗi lầm, điều chỉnh lại hành vi nhưng vẫn không mất đi sự tự tin. Tức là việc kỷ luật giúp HS hiểu em vẫn là người tốt, chỉ có hành động sai và cần phải sửa chữa hành động này. Ngược lại, trừng phạt là những biện pháp gây xúc phạm, áp lực, đau đớn cho người bị phạt về thể chất và tinh thần khiến họ sợ hoặc xấu hổ nhưng vẫn không thể nhận ra mình đã làm gì sai và lần sau nên hành xử như thế nào cho đúng. Nếu người thầy không phân biệt rõ 2 khái niệm này thì dễ biến HS thành đối tượng để trừng phạt, phản giáo dục, gây tổn thương cho HS của mình.

Minh họa: KHỀU

Mưa dầm thấm lâu

Quy định về khen thưởng, kỷ luật HS được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành cách đây gần 30 năm đã quá lạc hậu và không còn phù hợp với môi trường giáo dục hiện đại. Nhiều chuyên gia chỉ ra rằng thay vì tất cả trông chờ vào một quy định thì nên tìm kiếm những hình thức kỷ luật khiến HS và phụ huynh tâm phục khẩu phục.

Cô Tô Thụy Diễm Quyên, người sáng lập Diễn đàn GV sáng tạo, cho biết phạt HS nếu không đúng cách dễ biến một đứa trẻ trở thành tội phạm bởi vì dấu ấn của hình phạt sẽ mãi ở trong tâm trí trẻ. Không có HS hư, chỉ có những người thầy không có phương pháp giáo dục. Những hình phạt nhẹ nhàng sẽ giúp HS có sự tự tin, thông qua việc kỷ luật, các em làm được những việc có ích cho lớp học, nhà trường và chính bản thân các em. Chẳng hạn, nếu HS nói chuyện riêng trong lớp thì phạt các em phải dọn vệ sinh lớp học hoặc trồng cây xanh cho nhà trường… Sau khi các em chấp hành xong, phải khen các em thực hiện tốt, có những việc làm có ích.

Ở một góc độ khác, ông Trần Ngọc Minh, Hiệu trưởng Trường THPT Hoàng Hoa Thám (quận Bình Thạnh, TP HCM), cho biết giáo dục HS tưởng khó nhưng sẽ đơn giản nếu xem các em như con, em ở nhà. Người thầy nên làm từng bước, chậm rãi, mưa dầm thấm lâu bởi các em đang ở độ tuổi dễ sai, hiếu động, cần kiên trì nhắc nhở, uốn nắn thường xuyên. Tất cả biện pháp dù mạnh tay thế nào mà không xuất phát từ đặc điểm tâm lý của các em đều là "dục tốc bất đạt". Một hướng giáo dục hiệu quả là tăng cường các biện pháp như sinh hoạt ngoài trời, đội nhóm. Khi các em bận rộn hoạt động sẽ không còn thời gian nghịch phá. Hạn chế tối đa và tránh trừng phạt khắc nghiệt hoặc xúc phạm đến thân thể hay nhân phẩm của HS. Trường học nào cũng có nội quy, ngành có quy chế, luật có các điều khoản, chúng ta hãy xử lý HS theo các nguyên tắc đó.