Lấy cái đẹp ngăn chặn hành vi xả rác

"Chúng tôi vừa vận động người dân góp tiền mua thêm 2 máy tập thể dục, nâng lên 10 máy mới đáp ứng đủ nhu cầu của bà con. Sắp tới sẽ tính đến chuyện giao việc vệ sinh công viên cho đơn vị có chuyên môn" - bà Trần Thị Tuyết Hồng (Bí thư Chi bộ khu phố 3A, tổ trưởng tổ 9, phường Thạnh Lộc, quận 12) khoe.

Bãi rác thành công viên, vườn hoa

Dưới chân cầu vượt Ngã tư Ga, rẽ phải vào đường Hà Huy Giáp là công viên rộng gần 1.000 m2 với cây xanh, bồn hoa, thảm cỏ; bên trong có một khu trò chơi với xích đu, bập bênh, cầu tuột dành cho trẻ em; bên ngoài đặt 10 máy tập thể dục dành cho người lớn.

Trong bầu không khí trong lành, bà Hồng hào hứng kể 4 năm trước, ai đến đây cũng phải bịt mũi, không dám ngồi lại vì mùi xú uế bốc lên nồng nặc. Khu đất rộng lớn này là nơi bỏ đủ loại rác, từ rác sinh hoạt, như nệm - chăn đến bàn ghế không sử dụng và cả kim tiêm của người nghiện vứt lại. Đây cũng là điểm tập kết của hàng rong; nơi tài xế taxi, xe ôm tiểu tiện, đánh bài...

Nhận thấy bãi rác là đất công do quận quản lý, UBND phường Thạnh Lộc cùng Đảng ủy khu phố 3A đưa ra ý tưởng "biến bãi rác thành công viên" và kêu gọi sự đồng lòng, ủng hộ của người dân sống quanh khu vực. Người dân đã đóng góp 170 triệu đồng để lo xi-măng, cát, đá, cây xanh…; đoàn thanh niên của quận và phường kêu gọi nguồn xã hội hóa hệ thống máy tập thể dục, trò chơi cho trẻ em. Tháng 4-2017, Công viên Thanh Niên được chính thức đưa vào sử dụng.

"Không chỉ tạo mảng xanh, đây còn là nơi sinh hoạt cộng đồng, thể dục - thể thao, vui chơi giải trí cho hàng trăm hộ dân. Vì công trình do người dân đóng góp nên đối tượng nào định xả rác là bị theo dõi, bắt quả tang ngay. Để giữ gìn công viên sạch đẹp, chúng tôi còn thay nhau quét dọn vệ sinh, tỉa cỏ" - ông Phạm Minh Hồng, cư dân ở đây, cho biết.

Bãi rác trước đây (ảnh trên) và Công viên Thanh Niên ở phường Thạnh Lộc hiện nay. Ảnh: C.T.V

Hiệu quả lâu dài

Tại phường Thạnh Lộc, không chỉ những bãi rác lưu cữu có diện tích lớn được chính quyền quyết tâm xóa mà nhiều điểm rác chỉ vài mét vuông cũng được biến thành vườn hoa, thảm cỏ. Như thảm cỏ dọc con rạch gần Công viên Thanh Niên chưa đầy 15 m2 trước đây là bãi rác nay là vườn hoa đầy màu sắc. Hay bồn hoa nằm cập vỉa hè Bến xe Ngã tư Ga, sát chân cầu vượt, diện tích gần 50 m2, vốn là điểm bỏ rác cồng kềnh nhưng hơn 1 năm nay được lát gạch, đặt bồn hoa xinh xắn. "Nhìn bồn hoa đẹp, sạch sẽ, có người mang cái bàn thờ ông địa hư ra định để lại nhưng đã không dám" - ông Thanh (chạy xe ôm gần khu vực này) nói.

Chia sẻ cách thực hiện, bà Nguyễn Thị Anh Thi, Phó Chủ tịch UBND phường Thạnh Lộc, tâm đắc: "Hình ảnh đẹp sẽ ngăn chặn hành vi xấu. Muốn thực hiện được trước hết vị trí đất phải phù hợp như gần khu dân cư, đất công và hơn hết là được sự ủng hộ, đóng góp của người dân. Khi thấy thiết thân, lợi ích từ công trình mang lại, mọi người sẽ ủng hộ. Nhờ vậy 11/11 bãi rác trên địa bàn phường được xóa. Công trình là do người dân đóng góp, sau khi khánh thành sẽ giao lại các đoàn thể nhân dân cùng quản lý, tránh tình trạng tái phát rác thải".

Nhờ hiệu quả lâu dài, mô hình Công viên Thanh Niên trở thành công trình điển hình được UBND quận 12 nhân rộng trên toàn quận gần 2 năm nay. Qua đó, các phường Thới An, Tân Hưng Thuận... cũng đã xóa hàng chục bãi rác, trả lại môi trường sống trong lành.

Theo ông Đặng Hải Bình, Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường quận 12, cuối năm 2018, khi thực hiện Chỉ thị 19, nhận thấy các đoàn thể, địa phương không thể dọn mãi những điểm rác tồn lưu nên mô hình "biến bãi rác thành công viên" được áp dụng. Mô hình này mang đến giá trị kép khi vừa nâng cao chất lượng đời sống tinh thần cho người dân vừa tạo ra hiệu quả bền vững trong quá trình xóa các điểm nóng ô nhiễm. Đến nay đã có 27/78 điểm rác lưu cữu được chuyển hóa thành công viên, bồn hoa, những điểm còn lại, các địa phương tiếp tục rà soát, vị trí nào phù hợp sẽ kêu gọi xã hội hóa, những điểm khác sẽ vẽ tranh tuyên truyền, lắp camera giám sát...