Phố đi bộ mà như phố nhậu!

Phố đi bộ Bùi Viện (quận 1) không chỉ được xem là bước đột phá của du lịch TP HCM mà còn của cả nước trong việc đáp ứng nhu cầu, giúp du khách tiêu tiền và sử dụng hiệu quả thời gian rỗi buổi tối. Dù phố đi bộ này chỉ hoạt động vào cuối tuần nhưng hiệu quả thì ai cũng thấy rõ.

Tập tễnh làm đã rắc rối

Tuy nhiên, như hai mặt của cuộc sống, phố đi bộ Bùi Viện ngoài những mặt tích cực thì cũng đang đối mặt những tệ nạn phức tạp vốn có từ trước, nay càng có dịp sinh sôi.

Không ít người đã lo lắng, nhất là những người từng phản đối việc thừa nhận và tạo điều kiện cho phố đi bộ Bùi Viện hoạt động chính thức. Đáp ứng mọi nhu cầu của du khách một cách hợp pháp là mục đích và mong ước của ngành du lịch bất cứ nước nào, bởi đó là doanh thu và lợi nhuận, là hiệu quả kinh tế, tạo thêm công ăn việc làm và kích thích tiêu dùng.

Loại hình phố đi bộ đã phổ biến ở các nước nhưng Việt Nam mới tập tễnh làm là lại rắc rối, muốn đóng cửa cho chắc ăn theo tư duy bảo thủ "không quản được thì cấm". Vậy đâu là nguyên nhân sâu xa và có cách gì khắc phục?

Rất nhiều ý kiến khác nhau về nguyên nhân của những vấn nạn xảy ra ở phố đi bộ Bùi Viện. Nào là luật pháp Việt Nam chưa nghiêm, ý thức và văn hóa của một số người Việt Nam quá kém, quản lý vô trách nhiệm (có khi còn bảo kê), lực lượng công an thiếu tích cực và thiếu chủ động, chính sách nhập cảnh thông thoáng, không có black list (danh sách đen) như các nước nên khách xấu vào nhiều, chủ quán quá chiều khách nên họ làm tới…

Ý kiến nào cũng có lý và không sai nhưng theo thiển ý của tôi, cái gốc là ở chỗ khác. Không ai nghi ngờ thiện chí và cả quyết tâm của TP HCM khi mở phố đi bộ Bùi Viện. Tuy nhiên, có lẽ do cơ quan quản lý quen suy nghĩ giản đơn kiểu "gắp đồ ăn cho khách" nên mới phát sinh nhiều hệ lụy.

Phố đi bộ Bùi Viện phức tạp từ trước. Đáng lẽ, trước khi khai trương phố đi bộ này thì phải dứt điểm căn bản các tệ nạn vốn có, nâng cấp ý thức văn hóa và tinh thần phục vụ, định hướng quy hoạch và sắp xếp kinh doanh hợp lý, chuẩn bị tích cực cho cộng đồng… nhưng cơ quan quản lý chỉ tập trung cho việc quảng cáo. Các chủ nhà, chủ quán tự phát mở rộng.

Đường Bùi Viện hẹp và lề đường cũng hẹp, không phù hợp cho phố đi bộ đúng nghĩa. Đến đường Bùi Viện ban ngày, xe vẫn chạy bình thường nhưng toàn bộ vỉa hè đã bị lấn chiếm để bàn ghế và để xe. Khách đi bộ buộc phải tràn xuống lòng đường vì không thể leo lên bàn hoặc trèo qua xe để đi. Va quệt với xe thì người đi bộ bị phạt vì đi sai luật, trong khi đáng lẽ phải phạt các chủ nhà lấn chiếm vỉa hè. Luật pháp, cụ thể là Luật Giao thông đường bộ, đã bị vô hiệu. Ở các nước, dù là phố đi bộ hay phố đi xe thì cũng phải chừa lề cho người đi bộ. Khi "luật đời" bị vứt bỏ thì "luật rừng" sẽ lên ngôi, ở đâu và thời nào cũng vậy!

Với quán xá dày đặc, phải gọi đường Bùi Viện là phố ngồi nhậu mới đúng Ảnh: HOÀNG TRIỀU

"Da beo" và "ba rọi"

Gọi đường Bùi Viện là phố đi bộ thì chưa chuẩn. Phố đi bộ ở các nước người ta làm thông thoáng, kiểu "công viên đường phố". Khách đến để thư giãn đủ thành phần và độ tuổi, thong dong dạo chơi với đủ thứ dịch vụ. Còn ở phố Bùi Viện thì ít ai dám đưa trẻ con hay cả nhà đến. Quán bán bia, rượu chiếm gần 80% không gian ở đây.

Rượu bia là chất kích thích tiêu hóa. Chất kích thích nào khi dùng cũng phải có chỉ định của bác sĩ, được kiểm soát nghiêm ngặt nhưng rượu bia thì không. Vừa rẻ vừa dễ mua, bao nhiêu cũng được, rượu bia vào thì không chỉ lời ra mà thứ gì cũng ra. Từ suy nghĩ, hành động, đạo đức và cả chất bã cơ thể đều xổ toẹt theo bản năng mà khi bình thường không ai dám. Phải gọi Bùi Viện là phố ngồi nhậu thì đúng nhất!

Trong chợ Đêm ở Siem Reap - Campuchia (rộng trên 50 ha) có "Pub Street" toàn quán ăn uống, nhậu ồn ào thâu đêm. Pub Street không có dân cư. Dân có cả năm để chuẩn bị, tự kinh doanh hoặc cho thuê mặt bằng rồi ra ngoài ở chứ không "da beo" và "ba rọi" như phố Bùi Viện.

Các chợ đêm ở Đài Loan, Hồng Kông, Thái Lan, Nhật Bản… đều là những phố đi bộ nối kết các khu buôn bán, dịch vụ. Chợ đêm Chiang Mai - Thái Lan họp trên lề đường vì lề đường rộng. Chợ họp trên lề, chừa lối đi giữa vỉa hè, quay lưng ra đường nên lòng đường xe cộ vẫn lưu thông bình thường, không ảnh hưởng gì nhiều. Phố Bùi Viện chủ yếu tập trung ăn uống nên nằm trong tổng thể chợ đêm như các nước đang làm.

Những vấn nạn hiện nay ở phố Bùi Viện cần được giải quyết triệt để. Các chế tài phải đủ răn đe. Quán nào lộn xộn có thể bị tạm đóng cửa, nghiêm trọng thì rút giấy phép vĩnh viễn. Nhân viên làm bậy thì chủ quán phải chịu trách nhiệm liên đới chứ không chỉ cho nghỉ việc là phủi tay. Các quán xá không chỉ giữ vệ sinh bên trong mà còn phải cả khu vực mặt tiền. Chỉ cần có camera giám sát và đường dây nóng của cơ quan quản lý để kịp thời giải quyết các vụ việc.

Chợ đêm ở các nước, thật ra là những phố đi bộ, đều có những quy ước cụ thể mà chủ nhà luôn phải tiên phong thực hiện, làm gương cho du khách. Khách say xỉn, quậy phá bị phạt rất nặng theo quy định. Khách sai hay ai sai cũng vậy, đã có pháp luật xử lý chứ không tùy tiện "thừa thiên hành đạo" theo luật rừng.

Các nước đều làm như vậy và làm rất tốt, Việt Nam tại sao không?