Cuộc thi viết về chủ quyền: Định vị hướng đi cho ngư dân

Khai thác thủy sản là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân vùng ven biển, hải đảo. Sự hiện diện của ngư dân Việt Nam trên các vùng biển đã giải quyết sinh kế cho hàng triệu người lao động trực tiếp trên biển và lao động gián tiếp ở các vùng ven biển, hải đảo; đồng thời góp phần quan trọng vào công cuộc bảo vệ an ninh, chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Tuy nhiên, trong quá trình khai thác thủy sản vẫn còn xảy ra tình trạng một số tàu cá Việt Nam có hành vi đánh bắt bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (khai thác IUU). Do đó, ngày 23-10-2017, Ủy ban châu Âu (EC) đã áp thẻ vàng đối với thủy sản khai thác của Việt Nam. EC đưa ra 9 khuyến nghị yêu cầu Việt Nam cần phải thực hiện để chống khai thác IUU, gỡ thẻ vàng.

Việc bị EC áp thẻ vàng đã gây thiệt hại lớn cho hoạt động xuất khẩu thủy sản của Việt Nam vào Liên minh châu Âu (EU), kéo theo tác động dây chuyền đến hoạt động khai thác, đánh bắt của ngư dân trên biển và dịch vụ nghề cá, chế biến. Vì vậy, việc nghiên cứu "Giải pháp tăng cường công tác phòng chống khai thác IUU, tiến tới gỡ bỏ thẻ vàng EC" là cần thiết và cấp bách trong tình hình hiện nay.

Xuất phát từ tình hình đó, trên tinh thần quyết tâm thực hiện nghiêm túc, quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp để góp phần gỡ bỏ thẻ vàng EC, Đảng và Nhà nước ta đã kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương tăng cường công tác phối hợp, chỉ đạo lực lượng chức năng thuộc quyền hoàn thiện khung pháp lý, bảo đảm thực thi hiệu quả quy định pháp luật trong lĩnh vực khai thác thủy sản. Bên cạnh đó, tăng cường kiểm tra, kiểm soát tàu cá tham gia hoạt động khai thác thủy sản, tăng cường hợp tác quốc tế trong chống khai thác IUU.

Cán bộ Vùng Cảnh sát biển 2 thường xuyên tổ chức các hoạt động tuyên truyền, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật cho ngư dân

Sau gần 5 năm triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp, việc chống khai thác IUU đã đạt được kết quả khả quan, đáng khích lệ. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn nhiều hạn chế trong việc phòng chống khai thác IUU mà Việt Nam cần nỗ lực, quyết tâm hơn nữa.

Một số điểm hạn chế nổi bật trong công tác phòng chống khai thác IUU ở Việt Nam hiện nay là việc phối hợp giữa các cấp, ngành, địa phương còn chưa đồng bộ, thống nhất, đặc biệt là kiểm soát tàu cá. Một số nơi còn xảy ra nhiều trường hợp tàu cá xuất bến chưa bảo đảm các điều kiện thủ tục giấy tờ (giấy phép khai thác thủy sản không có hoặc có nhưng hết hạn), trang thiết bị (không lắp đặt thiết bị giám sát hành trình theo quy định…). Bên cạnh đó, một số tàu cá thường xuyên sang vùng biển nước ngoài khai thác, bị lực lượng chức năng của họ bắt giữ. Đây là những hành vi vi phạm khai thác IUU, nếu không ngăn chặn, xử lý nghiêm sẽ ảnh hưởng đến nỗ lực gỡ cảnh báo thẻ vàng EC của Việt Nam.

Để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ chống khai thác IUU, bảo đảm mục tiêu gỡ cảnh báo thẻ vàng EC trong năm 2022 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các lực lượng chức năng liên quan tại 28 tỉnh, thành ven biển phải triển khai đồng bộ, thống nhất những quy định về chống khai thác IUU tại Luật Thủy sản năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Trong đó, cần tập trung vào một số giải pháp trọng tâm sau:

Một là, thực hiện công tác kiểm tra, kiểm soát tàu cá xuất - nhập bến; bảo đảm tất cả tàu cá khi tham gia hoạt động khai thác thủy sản phải đủ điều kiện theo quy định pháp luật.

Hai là, tiếp tục tăng cường và duy trì thường xuyên hoạt động tuần tra, kiểm tra, kiểm soát trên biển của các lực lượng biên phòng, cảnh sát biển, kiểm ngư… để ngăn chặn, xử lý kịp thời những hành vi khai thác IUU; bố trí đủ lực lượng kiểm tra, kiểm soát nghề cá tại cảng để phối hợp với cơ quan quản lý thủy sản địa phương (ban quản lý cảng cá, chi cục thủy sản…) kiểm soát hoạt động tàu cá tại cảng.

Ba là, tuyên truyền, phổ biến pháp luật liên quan việc chống khai thác IUU. Trong đó, chú trọng đổi mới nội dung, phương pháp tuyên truyền, lồng ghép trong phạm vi hoạt động của các chương trình "Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân" và công tác dân vận "Cảnh sát biển với đồng bào dân tộc, tôn giáo", "Em yêu biển đảo quê hương", "Vì chủ quyền an ninh biển đảo"’…

Bốn là, xử lý nghiêm các hành vi khai thác IUU theo quy định tại Nghị định 42/2019/NĐ-CP của Chính phủ; đặc biệt là tập trung điều tra, xử lý, ngăn chặn, tiến tới chấm dứt tình trạng tàu cá vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài. Song song đó, kiên quyết đấu tranh, xử lý nghiêm đối với hành vi câu kết, móc nối giữa ngư dân với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước để đưa tàu cá Việt Nam sang vùng biển nước ngoài đánh bắt thủy sản trái phép.

Việc nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, định vị hướng đi cho ngư dân là rất quan trọng. Để từ đó, chúng ta phát triển bền vững kinh tế biển gắn với bảo đảm quốc phòng - an ninh, bảo vệ môi trường hòa bình của đất nước trong tình hình mới.