Chặn dòng tiền bất thường

Cụ thể, trong nhiều giai đoạn giá xăng dầu tăng mạnh, Quỹ Bình ổn giá không có đủ nguồn lực để kìm giá ở mức tối đa. Ngược lại, khi giá xăng dầu giảm, việc trích quỹ nhiều thời điểm được thực hiện quá sớm và ở mức cao nên người tiêu dùng chưa được hưởng lợi ngay. Chưa kể, dư luận luôn đặt dấu hỏi lớn về tính công khai, minh bạch xung quanh hoạt động thu chi Quỹ Bình ổn giá - nhất là khi đã có nhiều vụ việc vi phạm bị phanh phui, thậm chí bị khởi tố.

Những tồn tại nêu trên chủ yếu do 2 nguyên nhân. Đó là việc dự báo giá xăng dầu rất khó và thiếu những quy định thật sự chặt chẽ để kiểm soát dòng tiền ra - vào quỹ cũng như xử lý những trường hợp lạm dụng, sử dụng quỹ sai mục đích. Dự báo thiếu chính xác sẽ dẫn đến việc xác định thời điểm và mức độ xả quỹ không sát thực tế, mang nặng tính chủ quan của cơ quan điều hành; còn việc thiếu quy định kiểm soát chặt chẽ tất yếu sẽ tạo kẽ hở.

Tôi đề xuất áp dụng cơ chế tự động bình ổn giá xăng dầu. Cơ chế này cho phép trích Quỹ Bình ổn giá khi giá xăng dầu ở mức thấp và xả quỹ khi giá xăng dầu ở mức cao dựa trên các quy tắc thị trường. Nếu Quỹ Bình ổn giá không còn nguồn lực để hỗ trợ thì cần cơ chế giảm thuế xăng dầu linh hoạt, nhanh chóng để đưa giá cơ sở về mức giá bình ổn - thay vì phải thông qua Quốc hội hoặc ít nhất là Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Liên quan việc kiểm soát chặt chẽ, nghiêm minh dòng tiền ra - vào Quỹ Bình ổn giá, cần xây dựng quy định về quản lý nghiệp vụ thanh toán, nghiệp vụ quản lý dòng tiền đối với loại quỹ đặc biệt này. Việc này nhằm tránh tình trạng từng xảy ra là ngân hàng tự ý cấn trừ nợ của doanh nghiệp xăng dầu từ tài khoản Quỹ Bình ổn giá do doanh nghiệp mở tại ngân hàng. Đồng thời, ngân hàng nơi doanh nghiệp mở tài khoản quỹ có trách nhiệm phối hợp với Bộ Tài chính và Bộ Công Thương giám sát, kiểm tra số dư, việc trích lập và chi quỹ.

Mới đây, Bộ Tài chính cho biết sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan, nhất là Ngân hàng Nhà nước và ngân hàng thương mại nơi các thương nhân kinh doanh xăng dầu mở tài khoản Quỹ Bình ổn giá để theo dõi việc sử dụng tài khoản quỹ, kịp thời phát hiện và ngăn chặn dòng tiền bất thường ra - vào tài khoản này.

Trên cơ sở báo cáo trích lập, sử dụng Quỹ Bình ổn giá hằng tháng, báo cáo kiểm toán độc lập, Bộ Tài chính rà soát, tổng hợp báo cáo và công khai toàn bộ thông tin của từng doanh nghiệp trên trang thông tin điện tử của bộ, theo đúng quy định công bố thông tin.

Hy vọng với động thái kiểm soát mạnh tay của cơ quan quản lý nhà nước, thời gian tới, Quỹ Bình ổn giá sẽ được vận hành minh bạch và phát huy hiệu quả hơn. Nếu không, việc tiếp tục duy trì quỹ này sẽ không phát huy ý nghĩa vốn có, thậm chí gây ra nhiều vấn đề tiêu cực, gây hệ lụy lớn như đã xảy ra.

Phương Nhung ghi