Chóng mặt kéo dài, nguy cơ tiềm ẩn đột quỵ

Chị Cao Thị Mỹ Hà (ở TPHCM) hỏi: Khi đứng dậy khỏi giường, tôi thấy mọi thứ quay cuồng. Thỉnh thoảng, đang làm việc bỗng tối sầm mắt, choáng váng và phải dừng lại để giữ thăng bằng. Những biểu hiện này có phải bị rối loạn tiền đình hay không?

BS Lê Phước Quang, Phòng Kế hoạch Tổng hợp - Bệnh viện Y học cổ truyền (YHCT) TPHCM, trả lời: Không hẳn chị bị rối loạn tiền đình. Chóng mặt là từ mà người bệnh thường dùng để mô tả một nhóm triệu chứng rất rộng. Để có chẩn đoán chính xác và điều trị thích hợp, cần phân biệt choáng váng và chóng mặt thật sự.

Chóng mặt thật sự (vertigo) là ảo giác chuyển động của người hoặc vật xung quanh, ảo giác chuyển động này thường là xoay tròn nhưng cũng có thể là chuyển động thẳng hoặc cảm giác nghiêng ngã.

Còn choáng váng là các cảm giác lâng lâng, nhẹ đầu, xây xẩm, tối mắt, chao đảo và đứng không vững… nhưng không có bất kỳ ảo giác chuyển động nào.

Y học hiện đại chia nguyên nhân chóng mặt thực sự thành hai nhóm: Nguyên nhân trung ương: Tổn thương thần kinh (U vùng góc cầu tiểu não) bệnh mạch máu não, migraine, multiple sclerosis… Nguyên nhân ngoại biên: Viêm thần kinh tiền đình, chóng mặt tư thế kịch phát, xơ cứng tai, rò quanh bạch huyết, bệnh tai trong…

Trong YHCT, chóng mặt được xếp vào chứng "huyễn vựng", một chứng trạng mô tả khá đầy đủ các rối loạn liên quan đến cảm giác mất thăng bằng.

"Huyễn": Cảm giác hoa mắt, tối tăm, mọi vật quay đảo.

"Vựng": Cảm giác choáng váng, đứng không vững, dễ ngã.

"Huyễn vựng" xuất hiện khi âm dương mất điều hòa, não bộ được gọi là bể của tủy không được khí huyết nuôi dưỡng đầy đủ. Tình trạng này có thể bắt nguồn từ nhiều rối loạn bên trong cơ thể như can thận bất túc, khí huyết hư, đàm thấp tích tụ, can dương vượng… 

Dù y học hiện đại và YHCT sử dụng những khái niệm và hệ thống lý luận khác nhau nhưng khi đối chiếu, chúng ta dễ dàng thấy hai nền y học có nhiều điểm gặp nhau trong việc giải thích cơ chế gây chóng mặt.

Ngược lại, chóng mặt nguồn gốc trung ương thường liên quan tới các rối loạn của não bộ như mất điều hòa dáng đi, nhìn đôi, tay chân yếu hoặc run rẩy, lại phù hợp với các thể can dương vượng, khí huyết lưỡng hư hoặc thận tinh hư… Theo YHCT, đây là những tình trạng khiến não bộ không được nuôi dưỡng đầy đủ hoặc dương khí bốc loạn dẫn đến rối loạn điều hòa vận động và thăng bằng.

Sự tương quan này mở ra hướng tiếp cận kết hợp: Y học hiện đại hỗ trợ chẩn đoán chính xác vị trí tổn thương, trong khi YHCT tập trung điều hòa toàn thân, phục hồi khí huyết, cân bằng âm dương và cải thiện chức năng tiền đình. Nhờ vậy, người bệnh nhận được một phác đồ điều trị toàn diện và bền vững hơn.