Chuyện gì đang xảy ra ở nhiều "thủ phủ bò sữa"?

Ngày 23-9, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Hội Chăn nuôi Việt Nam và Hiệp hội Chăn nuôi Gia súc lớn Việt Nam tổ chức tọa đàm "Thực trạng và giải pháp khôi phục sự phát triển đàn bò sữa".

Theo TS Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, giai đoạn 2010 - 2015, ngành bò sữa phát triển nhanh với tốc độ tăng trưởng đàn bò lên tới 15% mỗi năm.

Nhiều địa phương như Mộc Châu (Sơn La), Ba Vì (Hà Nội), Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc cũ (nay là tỉnh Phú Thọ), Củ Chi (TP HCM)… đã trở thành những "thủ phủ bò sữa", mang lại sự thịnh vượng cho hàng ngàn hộ chăn nuôi.

Tuy nhiên, giai đoạn 2020 - 2024, ngành chăn nuôi bò sữa đã có nhiều thay đổi, xuất hiện những "gam trầm" và "điểm đen". Cụ thể, tốc độ tăng trưởng đàn bò sữa giảm mạnh, hiện chỉ còn 0,4% mỗi năm, nhiều nơi đàn bò giảm rất sâu, riêng TP HCM giảm tới hơn 50%.

Ba Vì chiếm đến 60% sản lượng bò sữa của toàn TP Hà Nội, được xác định là vùng trọng điểm phát triển bò sữa nhưng các hộ chăn nuôi ở đây đang có xu hướng giảm đàn bò vì thua lỗ do giá thức ăn tăng cao, giá sữa không ổn định. TS Phùng Quang Trường, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Bò và Đồng cỏ Ba Vì, chỉ ra giống và năng suất thấp: Nhiều hộ chưa tiếp cận nguồn tinh bò sữa cao sản, dẫn tới chất lượng đàn giảm sút qua các thế hệ.

Đàn bò sữa giảm mạnh tại "thủ phủ chăn nuôi"

Tại TP HCM, ông Lê Việt Hải, Phó Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP HCM, cho biết trong 10 năm 2015 - 2025, tổng đàn đã giảm 68,19% và giảm 72,64% số hộ chăn nuôi. Cụ thể, tổng đàn bò sữa của TP HCM năm 2025 là 37.288 con, được nuôi tại 2.645 cơ sở chăn nuôi và 1 trại quốc doanh; trong đó, đàn bò sữa cái là 24.000 con (chiếm 64,36% tổng đàn bò sữa).

Chăn nuôi bò sữa là ngành đòi hỏi đầu tư lớn, tính chuyên nghiệp cao, nhưng diện tích đất dành cho nông nghiệp ngày càng giảm, đất trồng cỏ hạn chế, quy mô chăn nuôi nông hộ còn nhỏ, chi phí sản xuất cao (còn có quá nhiều chi phí trung gian), việc tiêu thụ sản phẩm bấp bênh... đang là những khó khăn, thách thức đối với người chăn nuôi:

Phó Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP HCM khuyến nghị để giải quyết các "điểm nghẽn" trên và đưa ngành chăn nuôi bò sữa ở mức nông hộ phát triển bền vững, cần triển khai một hệ thống giải pháp đồng bộ và quyết liệt.

Chủ tịch HĐQT Tập đoàn TH - ông Ngô Minh Hải - đặt vấn đề tăng trưởng đàn bò sữa sụt giảm, đây có phải thời điểm báo động hay rủi ro nguy hiểm không? Ông cho rằng không nguy hiểm và đây là khoảng lặng, điểm dừng để chúng ta có chiến lược mạnh mẽ phát triển mạnh mẽ đàn bò sữa trong tương lai.

Theo ông, để thúc đẩy phát triển ngành bò sữa trong nước cần đẩy mạnh xây dựng liên kết chuỗi, trong đó, xây dựng chuỗi thức ăn, thuốc thú y, giống...

Đặc biệt, triển khai Chương trình sữa học đường là bước đi vô cùng quan trọng. Ông Hải lấy ví dụ, cả nước có gần 20 triệu học sinh, nếu bình quân 1 ngày mỗi cháu uống 1 hộp sữa (hộp sữa 180 ml) thì mỗi ngày cần 3.800 tấn sữa để cung cấp. Với 3.800 tấn sữa tương đương khoảng 300.000 con bò cho sữa.

"Như vậy, các doanh nghiệp, cơ sở chăn nuôi, nông hộ trong nước cần phải "dành lấy cơ hội này thay vì để mất vào tay các doanh nghiệp nước ngoài" - đại diện Tập đoàn TH nhắn nhủ.