Chuyên gia cảnh báo "nóng" về nguy cơ khi "lũ chồng lũ" ở ĐBSCL

Tin từ Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi - Bộ Nông nghiệp và Môi trường ngày 20-9 cho biết theo dự báo, đỉnh lũ chính vụ năm 2025 trên dòng chính sông Cửu Long khoảng 3,5 - 3,7 m tại trạm Tân Châu (xấp xỉ hoặc cao hơn mức báo động I khoảng 0,2 m, cao hơn năm 2024 từ 0,12-0,32 m); khoảng 3,3 - 3,5 m tại trạm Châu Đốc (cao hơn mức báo động I từ 0,3 – 0,5 m, cao hơn đỉnh lũ năm 2024 từ 0,19-0,36 m).

Dự báo thời gian xuất hiện đỉnh lũ

Thời gian xuất hiện đỉnh lũ chính vụ tại Tân Châu và Châu Đốc (tỉnh An Giang) là từ cuối tháng 9 đến nửa đầu tháng 10-2025.

Do đỉnh lũ chính vụ kết hợp triều cường năm 2025 được dự báo ở mức cao nên nhiều ô bao kiểm soát lũ có nguy cơ bị ảnh hưởng, nhất là khu vực vùng giữa ĐBSCL.

PGS-TS Lê Anh Tuấn, giảng viên cao cấp Khoa Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên - Đại học Cần Thơ, cho rằng năm nay, khả năng lũ về ĐBSCL lớn hơn năm trước do gần chuyển qua trạng thái La Nina nên mưa nhiều hơn.

"Lũ sẽ cao hơn trung bình nhiều năm, còn cao hơn bao nhiêu thì chưa rõ vì còn phụ thuộc vào các cơn bão. Nước lũ về đồng bằng ngay giai đoạn triều cường sẽ gây ngập nhiều hơn" - PGS-TS Lê Anh Tuấn cảnh báo.

Theo ThS Kỷ Quang Vinh, nguyên Chánh Văn phòng Phòng Công tác biến đổi khí hậu TP Cần Thơ, thông thường trong chu kỳ 10-12 năm sẽ có 1 năm lũ lớn. Năm 2011 là năm lũ lớn, lẽ ra năm 2023 cũng là mùa nước nổi "đẹp" ở ĐBSCL nhưng do biến đổi khí hậu và các điều kiện khác nên không có lũ lớn.

"Năm 2025 nằm trong chu kỳ nên khả năng nước về nhiều hơn. Tuy nhiên, đáng lo ngại là các hồ ở thượng nguồn đã gần đầy nước. Từ nay đến cuối tháng 9 đầu tháng 10 là cuối mùa mưa ở thượng nguồn. Nếu mưa dồn dập kết hợp với triều cường và các hồ xả lũ thì nguy cơ vùng ĐBSCL bị "lũ chồng lũ". Vì vậy, nông dân nên chú ý theo dõi việc này" – ông Vinh khuyến nghị.

Nguy cơ thượng nguồn xả nước đột ngột

Trong khi đó, Trung tâm Stimson (Mỹ) đăng tải trên website về thông tin Thái Lan đang chuẩn bị ứng phó mưa lớn từ 2 cơn bão được dự báo trong 3 tuần tới. Chính quyền nước này đã chỉ đạo những nhà vận hành các con đập thuỷ điện lớn trên lưu vực sông Mê Kông tại Thái Lan xả nước nhanh hơn để tạo dung tích trống trong hồ.

Đập lớn nhất trên sông Mê Kông ở Thái Lan đang đạt mức 67% dung tích. Trong khi đó, các đập thủy điện tại Lào - nhiều công trình có quy mô lớn hơn ở Thái Lan – sẽ chịu tác động trực tiếp từ các cơn bão và phần lớn đang có mức dung tích đầy hơn.

Dữ liệu của Stimson cho thấy 9 con đập lớn nhất của Lào đều trên 70% dung tích, trong đó 6 đập vượt trên 90%, riêng đập Nam Khan ở Bắc Lào đã vượt quá 100% dung tích.

"Nếu không xả nước kịp thời trước các cơn bão, những đập này có nguy cơ phải xả nước đột ngột, gây lũ quét phía hạ lưu. Nếu việc xả lũ đột ngột diễn ra cùng lúc với các cơn bão đổ bộ, tình trạng lũ quét có thể trở nên thảm khốc" – Stimson cảnh báo.