Con số bất ngờ về tỉ lệ rau đạt chứng nhận VietGAP

Sáng ngày 23-9, Báo Tiền Phong tổ chức Tọa đàm "Nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm nông sản trong nước".

Tỉ lệ rau VietGAP chỉ mới chiếm khoảng 1%

Ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật - Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT), thông tin muốn có thực phẩm an toàn thì gốc rễ phải bắt đầu từ sản xuất. Từ năm 2008, Bộ NN-MT đã ban hành quy định và khuyến khích sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, sau đó Chính phủ cũng có chính sách hỗ trợ.

Hiện nay, có hai hệ thống chứng nhận chính là VietGAP và GlobalGAP, tuy nhiên đây không phải là quy định bắt buộc mà chỉ mang tính khuyến khích, theo hướng thúc đẩy sản xuất an toàn, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường sinh thái.

Tuy vậy, diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn hiện nay còn rất khiêm tốn.

Theo kết quả điều tra 5 năm một lần, công bố năm 2024, tổng diện tích được chứng nhận VietGAP mới đạt khoảng 150.000 ha cho 6 nhóm cây trồng, trong đó riêng rau chỉ đạt hơn 8.000 ha trên tổng số 1,15 triệu ha - tức chưa đến 1% (khoảng 0,5 - 0,6%). Với cây ăn quả, diện tích trồng theo tiêu chuẩn VietGAP đạt khoảng 76.000 ha; chè khoảng 5.200 ha.

Nếu tính cả các chứng nhận khác, bao gồm GlobalGAP, tổng diện tích đạt khoảng 440.000 ha. Trong đó, rau cũng chỉ có hơn 8.400 ha, còn cây ăn quả đạt khoảng 78.000 ha. Đây là con số rất khiêm tốn so với quy mô sản xuất và nhu cầu tiêu thụ hiện nay.

"Rau - mặt hàng được người dân sử dụng hằng ngày, chủ yếu tiêu thụ nội địa - có tỉ lệ sản xuất theo chuẩn an toàn cực thấp. Với trái cây, diện tích có chứng nhận nhiều hơn nhưng chủ yếu phục vụ xuất khẩu" – ông Dương đánh giá.

Vì sao sản xuất rau an toàn còn khiêm tốn?

Theo Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, từ năm 2012 đến nay, mặc dù đã có chính sách khuyến khích phát triển VietGAP và các tiêu chuẩn tương tự, nhưng sau hơn 10 năm, diện tích thực tế vẫn còn quá ít.

Ngoài VietGAP, hiện nay cũng có một hình thức cam kết sản xuất an toàn do nông dân ký trực tiếp với bên tiêu thụ sản phẩm, song quy mô còn nhỏ lẻ, phân tán.

Ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cũng cho rằng để đảm bảo an toàn thực phẩm, yếu tố cơ bản nhất là phải có quy trình sản xuất chuẩn, trong đó VietGAP là yêu cầu tối thiểu. Tuy nhiên, qua báo cáo thấy rằng hiện tỉ lệ rau đạt tiêu chuẩn này còn khiêm tốn.

"Khi tiêu chuẩn tối thiểu không được đáp ứng, chúng ta đang buông lỏng chất lượng và người tiêu dùng phải gánh chịu hậu quả. Đã đến lúc cần có các biện pháp mạnh mẽ hơn để kiểm soát hàng hóa lưu thông trên thị trường" - ông Mười nhấn mạnh.

PGS-TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia công nghệ sinh học và thực phẩm, nêu quan điểm việc nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm, nông sản trong nước nếu chỉ áp dụng bằng cơ chế kiểm soát thì không thể biến chuyển được, và nước ta không đủ nhân lực để kiểm soát hết. Vì thế, theo ông hãy để người nông dân tự kiểm soát mình.

Ông cho rằng cần nâng cao ý thức người dân, việc của các cơ quan chức năng là làm thế nào để người dân biết, để người dân hiểu mà không sử dụng các chất cấm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất nông sản, thực phẩm, bởi nếu biết mà cố tình làm sai thì đó là vi phạm pháp luật.