Bộ Tư pháp đề nghị đánh giá rõ tác động quy định rút BHXH một lần

Bộ Tư pháp vừa có văn bản góp ý dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), trong đó có góp ý chi tiết vào điểm đ khoản 1 Điều 77 dự thảo Luật bổ sung quy định về bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần.

Bộ Tư pháp đề nghị Bộ LĐ-TB-XH đánh giá rõ tác động quy định rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Theo Bộ Tư pháp, việc cơ quan soạn thảo đưa ra 2 phương án vẫn có một số vấn đề bất cập. Báo cáo tổng kết việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 93/2015/QH13 ngày 22-6-2015 của Quốc hội khóa XIII về việc thực hiện chính sách hưởng BHXH một lần, đánh giá việc thay đổi trong chính sách hưởng BHXH một lần theo Luật BHXH năm 2014 nhằm hạn chế số lượng đối tượng hưởng BHXH một lần khi loại bỏ quy định đối với người lao động khi chưa đến tuổi nghỉ hưu "sau một năm nghỉ việc nếu không tiếp tục đóng BHXH và có yêu cầu nhận" của Luật BHXH năm 2006.

Tuy nhiên, khi Luật BHXH năm 2014 vẫn chưa có hiệu lực thi hành thì một bộ phận người lao động (chủ yếu ở khu vực phía Nam) có kiến nghị được lựa chọn hưởng chế độ BHXH một lần hoặc bảo lưu thời gian đóng BHXH như quy định tại Luật BHXH năm 2006.

Trước tình hình này và trên cơ sở các kiến nghị của UBND TP HCM, ý kiến của Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng như của Chính phủ, ngày 22-6-2015, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 93/2015/QH13 về việc thực hiện chính sách hưởng BHXH một lần đối với người lao động.

Nghị quyết số 93/2015/QH13 cho phép người lao động tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia BHXH tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH được nhận BHXH một lần nếu có yêu cầu. Thực chất quy định này là cho phép thực hiện chính sách hưởng BHXH một lần như quy định của Luật BHXH năm 2006.

Trong khi đó, việc dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) quy định "Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện…" đồng nghĩa với trường hợp người lao động sau 12 tháng mà thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm sẽ không được hưởng BHXH một lần.

Theo Bộ Tư pháp, quy định này nếu không làm tốt công tác tuyên truyền, giải thích chính sách để người lao động hiểu được cặn kẽ ý nghĩa, mục đích của quy định mới có thể làm phát sinh những phản ứng không tốt như quy định của Luật BHXH năm 2014. Nhất là trong trường hợp người lao động làm việc trong các khu công nghiệp, doanh nghiệp có thời gian đóng BHXH ngắn, gặp khó khăn và có nhu cầu nhận BHXH một lần để trang trải cuộc sống trước mắt.

Bên cạnh đó, thể chế hóa Nghị quyết số 28/NQ-TW, tại các Điều 71, 72 dự thảo Luật đã quy định điều kiện hưởng lương hưu theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm.

Tuy nhiên, cả 2 phương án về BHXH một lần trong dự thảo vẫn quy định điều kiện hưởng là người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội dưới 20 năm. "Quy định này là chưa phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 28/NQ-TW, chưa đảm bảo tính thống nhất với các nội dung khác của dự thảo Luật"- Bộ Tư pháp nêu quan điểm.

Hơn nữa, đối với phương án 2, ngoài việc có thời gian dưới 20 năm đóng BHXH thì dự thảo Luật đã có quy định giới hạn người lao động chỉ được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Theo phương án 2, thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ bảo hiểm xã hội khi đủ tuổi nghỉ hưu.

"Quy định này là chưa rõ người lao động có tiếp tục được hưởng BHXH một lần nếu có yêu cầu hay? Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, quy định rõ nội dung này" - Bộ Tư pháp nêu.

Để đảm bảo tính hợp lý, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo phân tích, đánh giá kỹ tác động của việc bổ sung quy định về BHXH một lần áp dụng cho cả người lao động tham gia BHXH tự nguyện.