Cân nhắc khi rời lưới an sinh

Một trong những nội dung cử tri các tỉnh đề cập khá nhiều là tình trạng người lao động (NLĐ) nhận BHXH một lần.

Xu hướng NLĐ lựa chọn hưởng BHXH một lần tăng, thay vì tiếp tục tham gia BHXH cho đến khi đủ điều kiện hưởng lương hưu là vấn đề không mới, song chưa có biện pháp giải quyết khả dĩ. Theo các chuyên gia lao động, có nhiều nguyên nhân khiến tình trạng nhận BHXH một lần gia tăng, trong đó một phần từ ý thức của NLĐ. Một bộ phận NLĐ, nhất là lao động mất việc, xem khoản trợ cấp này là khoản tiền tiết kiệm đương nhiên phải lấy để bù đắp cho cuộc sống khi chưa tìm được việc làm mới hoặc làm vốn để về quê khởi nghiệp. Việc điều chỉnh tăng tỉ lệ hưởng lương hưu và lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu theo từng năm đối với cả nam và nữ cũng khiến NLĐ lo lắng, nhất là lao động trẻ bởi họ cảm thấy việc đủ điều kiện về tuổi đời để được hưởng lương hưu khó đạt. Đại diện BHXH TP HCM cho biết có nhiều trường hợp có thời gian tham gia BHXH trên 19 năm, cá biệt có những trường hợp đã đóng BHXH được 19 năm 11 tháng nhưng vẫn quyết định nghỉ việc để đủ điều kiện hưởng BHXH một lần. Khi tiếp nhận những hồ sơ này, BHXH TP đã tư vấn rất kỹ cho NLĐ để xem xét thiệt hơn.

Người lao động nên bảo lưu thời gian tham gia BHXH thay vì nhận trợ cấp một lần Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Chế độ hưu trí là một trong các chế độ BHXH nhằm bảo đảm khoản lương hưu hằng tháng cho NLĐ khi về già trên cơ sở tích lũy cả quá trình đóng BHXH của NLĐ khi còn trong độ tuổi lao động, còn khả năng lao động. Với 2 loại hình BHXH bắt buộc (dựa trên đóng góp của NLĐ và người sử dụng lao động) và BHXH tự nguyện (dựa trên đóng góp của NLĐ không có quan hệ lao động), chế độ hưu trí khuyến khích NLĐ tích lũy quá trình đóng BHXH khi còn trẻ, còn khả năng lao động để được hưởng lương hưu hằng tháng khi về già, không còn khả năng lao động; đồng thời nâng cao ý thức, trách nhiệm của NLĐ đối với việc tự bảo đảm an sinh cho bản thân. Luật BHXH cũng quy định NLĐ phải đáp ứng 2 điều kiện về tuổi đời và thời gian đóng BHXH (đủ 20 năm) thì mới được hưởng lương hưu. Tuy nhiên, để tạo điều kiện cho nhiều NLĐ được hưởng lương hưu khi về già, pháp luật BHXH hiện hành cho phép người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi nhưng thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm được đóng một lần cho những năm còn thiếu (nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm) để hưởng ngay lương hưu.

Ngày 23-5-2018, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 28 về cải cách chính sách BHXH, trong đó có nội dung sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp. Nghị quyết số 28 cũng chỉ rõ "cần có quy định phù hợp để giảm tình trạng hưởng BHXH một lần, theo hướng tăng quyền lợi nếu bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng chế độ hưu trí, giảm quyền lợi nếu hưởng BHXH một lần". Theo ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng Ban Quan hệ lao động Tổng LĐLĐ Việt Nam, song song với đẩy mạnh công tác tuyên truyền để giúp NLĐ hiểu được tác hại khi rời mạng lưới an sinh, nhà nước cũng cần điều chỉnh một số chính sách liên quan như: Nên quy định tăng dần thời gian hưởng trợ cấp BHXH một lần sau khi nghỉ việc theo lộ trình; bổ sung các chế độ được hưởng để tăng tính hấp dẫn của BHXH tự nguyện.