“Góc khuất” của xuất khẩu lao động

Những năm gần đây, xuất khẩu lao động (XKLĐ) trở thành xu hướng được không ít người lựa chọn. Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố tích cực, hoạt động xuất khẩu lao động còn nhiều "góc khuất" chưa thực sự được quan tâm, giải quyết. Nổi cộm nhất là tình trạng đưa người lao động (NLĐ) đi làm việc ở nước ngoài nhằm mục đích trục lợi.

Mất tiền oan vì "cò"

Thời gian gần đây, phóng viên nhận được thông tin bạn đọc phản ánh về tình trạng một số đơn vị đưa NLĐ đi làm việc ở nước ngoài đã "bắt tay" với cán bộ, nhân viên y tế để "móc túi" người lao động thông qua dịch vụ khám sức khỏe. Nhiều lao động cho biết, họ đã phải chấp nhận bỏ ra một khoản tiền chênh lệch cho dịch vụ khám sức khỏe để đổi lấy sự thuận tiện.

Ngoài dịch vụ khám bệnh, lợi dụng lòng tin của khách hàng, một số doanh nghiệp (DN) đưa "cò" đi hoạt động ở nhiều nơi, thu phí môi giới XKLĐ trái quy định. Vậy nhưng, sau khi nhận được tiền "đặt cọc" từ khách cũng là lúc "cò" biến mất cùng số tiền thu được... "Phát hiện "cò lao động" không dễ, bởi họ thường lợi dụng các mối quan hệ quen biết, núp dưới vỏ bọc là cán bộ, nhân viên của những DN uy tín. Khi sự việc vỡ lở thì đã muộn, nhiều người lâm vào cảnh tiền mất, tật mang", ông Nguyễn Hoàng Anh, Trưởng phòng Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) huyện Thạch Thất cho biết.

Trên thực tế, cơ quan công an đã phát hiện, khởi tố nhiều vụ án liên quan đến hoạt động XKLĐ. Điển hình là trường hợp Nguyễn Huy Vững (quê quán Phú Thọ), người mở văn phòng tư vấn XKLĐ trên đường Phú Diễn đã bị Công an quận Bắc Từ Liêm khởi tố vào tháng 8-2017 về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hình thức tuyển dụng người đi lao động xuất khẩu. Để tạo dựng lòng tin của khách hàng, Vững mở văn phòng tư vấn, dạy tiếng nước ngoài, phát tài liệu, đồng phục… cho những người đăng ký. Sau khi nhận được tiền "đặt cọc" lên đến hàng nghìn USD từ nhiều người, Vững tắt điện thoại và bỏ trốn.

Nhiều người lao động phải chi những khoản ngoài quy định hoặc bị lừa là bất cập nổi cộm trong hoạt động xuất khẩu lao động.

Trường hợp khác là Lương Thị Lan Phương, quê quán phường Viên Sơn, thị xã Sơn Tây (Hà Nội), bị điều tra về hành vi lừa đảo XKLĐ vào cuối năm ngoái. Là giám đốc một công ty tư nhân không hoạt động trong lĩnh vực XKLĐ, đồng thời là cán bộ quản lý của một trung tâm đào tạo và tư vấn du học có chi nhánh tại Hà Nội, Phương đã lợi dụng danh nghĩa các công ty để lừa NLĐ đi làm việc ở nước ngoài. Trên thực tế, nhiều NLĐ phải chi những khoản ngoài quy định hoặc bị lừa là bất cập nổi cộm trong hoạt động XKLĐ. Thực trạng này đã được ngành LĐ-TB&-XH thừa nhận và cảnh báo nhiều lần, nhưng vẫn khó xử lý, khắc phục.

Tránh sập bẫy công ty trung gian hoặc công ty "ma".

Để hoạt động XKLĐ phát huy hiệu quả tích cực, ngành LĐ-TB-XH đã và đang phối hợp với các ngành, địa phương có các biện pháp quyết liệt nhằm chấn chỉnh lĩnh vực này. Đáng chú ý, một số doanh nghiệp đăng ký địa chỉ giao dịch tại Hà Nội, vi phạm các quy định về xuất khẩu lao động và đã bị Bộ LĐ-TB-XH thu hồi giấy phép hoạt động.

Trong năm 2017, qua kiểm tra 30 DN tham gia hoạt động xuất khẩu lao động, Sở LĐ-TB-XH Hà Nội đã lập biên bản và xử phạt 6 DN vi phạm với số tiền 157,5 triệu đồng. Song song với công tác kiểm tra, xử phạt, các cơ quan chức năng đã thông báo thông tin tuyển dụng lao động đi làm việc ở nước ngoài bằng rất nhiều hình thức, giúp NLĐ chủ động nắm bắt thông tin và lựa chọn cơ hội việc làm tốt nhất. NLĐ có nhu cầu cũng được các cơ quan có thẩm quyền hướng dẫn làm hồ sơ, thủ tục miễn phí.

Từng đi làm việc tại Đài Loan (Trung Quốc), chị Nguyễn Thị H., trú tại xã Phú Cường (Ba Vì) nhắn nhủ: "Ai có nhu cầu đi làm việc ở nước ngoài hãy tìm hiểu thật kỹ thông tin và đăng ký nguyện vọng với các cơ quan quản lý nhà nước. Trong nhóm lao động cùng đi với tôi ở Đài Loan, người nào đến cơ quan có thẩm quyền đăng ký trực tiếp thì chỉ phải trả các khoản chi phí theo hợp đồng; người qua các khâu trung gian thì phải trả phí gấp đôi, gấp ba lần so với quy định".

Trên địa bàn TP Hà Nội hiện có hơn 190 DN được cấp phép hoạt động đưa người đi làm việc ở nước ngoài. Tuy nhiên, trên thực tế có đến hàng nghìn DN công khai đăng thông tin tuyển dụng lao động đi làm việc ở nước ngoài qua mạng internet. Điều đó cho thấy có rất nhiều công ty trung gian hoặc công ty "ma".

Ông Nguyễn Đức Vỹ, Phó Trưởng phòng Việc làm - An toàn lao động, Sở LĐ-TB-XH Hà Nội cho rằng: "Cần phải thường xuyên tiến hành thanh tra, kiểm tra nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, việc lựa chọn DN để kiểm tra sao cho không chồng chéo là điều không dễ. Theo quy định hiện hành, các cơ quan chức năng chỉ được tiến hành thanh tra, kiểm tra tại mỗi DN không quá một lần/năm...".