Khó đòi như... nợ BHXH

Theo ông Đào Việt Ánh, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, đến hết năm 2018, số nợ BHXH giảm mạnh so với năm 2017 khoảng 5.000 tỉ đồng (bằng 1,7% số phải thu). Đây là mức nợ BHXH thấp nhất từ trước đến nay. Trong khi đó, số nợ cùng kỳ năm 2017 là 5.737 tỉ đồng (bằng khoảng 2,9% số kế hoạch thu). Thống kê trong 2 tháng đầu năm 2019, tình hình nợ đọng các loại BHXH tại các địa phương vẫn cao với số nợ phải tính lãi là 5.400 tỉ đồng.

Áp lực thu hồi nợ đọng

TP Hà Nội hiện vẫn là một trong những địa phương có tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH vào mức cao của cả nước. Ông Nguyễn Đức Hòa, Giám đốc BHXH Hà Nội, cho biết tính đến đầu năm 2019, TP có hơn 2.500 đơn vị nợ tiền BHXH, BHYT và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) với số tiền nợ là 1.301,5 tỉ đồng (chiếm 3,3% kế hoạch thu). Trong số này có nhiều "ông lớn" ngành xây dựng, may mặc nợ BHXH, BHYT với số tiền cả chục tỉ đồng trở lên. Điển hình như Công ty CP Cầu 12 nợ gần 18,5 tỉ đồng với 445 lao động; Công ty CP Đầu tư và Phát triển công nghệ cao Minh Quân nợ hơn 17 tỉ đồng với 658 lao động; Công ty TNHH May mặc Xuất nhập khẩu VIT Garment nợ hơn 16 tỉ đồng với gần 900 lao động; Công ty CP Sông Đà 12 nợ hơn 16 tỉ đồng với 24 lao động; Xí nghiệp Cầu 17 - CIENCO 1 nợ hơn 9,7 tỉ với gần 190 lao động; Công ty Thi công cơ giới I - Chi nhánh Tổng Công ty Xây dựng Công trình Giao thông 1 nợ hơn 8 tỉ đồng với hơn 180 lao động; Công ty CP Sông Đà 6 nợ hơn 7 tỉ đồng với hơn 800 lao động... Đây đều là những doanh nghiệp (DN) có số nợ BHXH lớn, kéo dài từ 6-24 tháng. "Việc nợ tiền BHXH, BHYT, BHTN của các DN trên đã làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của hơn 340.000 lao động" - ông Hòa nói.

Người lao động làm thủ tục tại BHXH TP HCM Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Lãnh đạo BHXH Hà Nội cũng cho biết trong quý I/2019, sau quá trình thanh tra, BHXH Hà Nội sẽ chuyển Công an TP ít nhất 10 hồ sơ DN nợ BHXH, BHYT để xử lý theo quy định của điều 216 Bộ Luật Hình sự năm 2015.

Khởi tố doanh nghiệp chây ì

Theo BHXH Việt Nam, trong năm 2018, ngành BHXH đã tiến hành thanh tra, kiểm tra tại hơn 22.000 đơn vị, DN. Trong quá trình thanh tra, kiểm tra, cơ quan BHXH các cấp đã phát hiện 44.460 lao động thuộc đối tượng phải tham gia BHXH, BHYT, BHTN nhưng chưa tham gia hoặc đóng thiếu thời gian. Ngoài ra, phát hiện hơn 47.300 lao động đóng thiếu mức quy định, thu được 1.900 tỉ đồng tiền nợ đóng của các đơn vị, DN.

Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Lan, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh tra kiểm tra (BHXH Việt Nam), thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT là bước quan trọng để có thể tiến tới xử lý hình sự các đơn vị, cá nhân vi phạm. Do đó, cần có giải pháp hữu hiệu hơn trong việc thực hiện chức năng thanh tra, kiểm tra của ngành BHXH. Ông Đinh Duy Hùng, Phó trưởng Ban Thu - BHXH Việt Nam, cho biết trong 2 tháng đầu năm 2019, số nợ phải tính lãi là 5.400 tỉ đồng. Vì thế, BHXH các tỉnh cần đánh giá được thực trạng để có giải pháp kéo giảm tỉ lệ nợ. Nhằm phát hiện kịp thời những DN nợ BHXH kéo dài, ngoài việc xác định nguyên nhân, chỉ đạo cán bộ bám sát, đôn đốc thì cần thực hiện việc thanh tra đột xuất tất cả đơn vị từ 3 tháng trở lên mà phần mềm đã tự động cảnh báo. "Các đợt thanh tra phải có quyết định xử lý và gửi kết quả xử lý đến cơ quan chức năng cùng cấp nhằm mục đích báo cáo, làm căn cứ xử lý hình sự sau này. Trường hợp đơn vị cố tình trốn đóng, BHXH sẽ kiến nghị cơ quan công an điều tra, khởi tố theo quy định" - ông Hùng cho biết thêm.

Nhấn mạnh hình thức xử lý đối với DN chây ì nợ, trốn đóng BHXH, lãnh đạo BHXH Việt Nam yêu cầu BHXH các địa phương sau khi tiến hành thanh kiểm tra đơn vị nợ BHXH cần phải ban hành kết luận thanh tra, kể cả với những đơn vị đã nộp đầy đủ nhằm tránh tình trạng chây ì. Nếu ban hành kết luận thanh tra mà đơn vị không thực hiện thì chuyển hồ sơ đề nghị cơ quan công an điều tra, xử lý.