Kiện doanh nghiệp nợ lương, BHXH vẫn bế tắc

Trung tâm Tư vấn pháp luật LĐLĐ TP HCM và Công đoàn (CĐ) các KCX-KCN TP đang nhận ủy quyền và hướng dẫn người lao động (NLĐ) khởi kiện 4 doanh nghiệp (DN) nợ lương, nợ BHXH với hơn 200 hồ sơ khởi kiện. Thế nhưng, theo ông Trần Văn Triều, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật LĐLĐ TP, khâu khởi kiện đang gặp một số trở ngại nhất định do vướng mắc từ hệ thống pháp luật hiện hành.

Chủ bỏ trốn, tìm đâu chứng cứ?

Là người trực tiếp nhận nhiều hồ sơ khởi kiện, ông Đặng Phi Phong, chuyên viên Trung tâm Tư vấn pháp luật LĐLĐ TP, cho biết khó nhất trong vấn đề khởi kiện là việc thu thập chứng cứ.

Chẳng hạn trong vụ công nhân (CN) Công ty Bum Jin Vina (KCN Vĩnh Lộc, TP HCM) kiện giám đốc DN ra tòa đòi lương và BHXH. Sau khi tiếp nhận đơn ủy quyền của CN, đội ngũ cán bộ tư vấn dày công tìm kiếm chứng cứ có liên quan đến quan hệ lao động (hợp đồng lao động, bảng lương) nhưng kết quả không như mong muốn. Nguyên nhân do ông Park Kye Ho, giám đốc công ty (đã bỏ trốn từ ngày 13-2), giữ hết các loại giấy tờ có liên quan như bảng lương, hợp đồng lao động của NLĐ. "Muốn kiện người sử dụng lao động thì phải thu thập và cung cấp cho tòa các chứng cứ. Thế nhưng, khi chủ đã cố tình bỏ trốn thì chúng tôi cũng hết cách. Đây là thực trạng phổ biến ở các DN phá sản, có chủ bỏ trốn" - ông Phong nói.

Một buổi tư vấn, hướng dẫn người lao động khởi kiện đòi quyền lợi của Trung tâm Tư vấn pháp luật LĐLĐ TP HCM

Bên cạnh đó, theo ông Phong, theo quy định, dù cùng làm cho một công ty, yêu cầu khởi kiện là giống nhau, chỉ khác về chi tiết nhưng khi ra trước tòa, mỗi đơn kiện của một NLĐ là một vụ kiện riêng. Các đơn kiện của nhiều NLĐ cùng một công ty được phân cho nhiều thẩm phán khác nhau giải quyết. Mỗi thẩm phán lại có quan điểm riêng của mình và theo đúng quy trình, đều tiến hành đầy đủ các bước thủ tục tố tụng. Thực tế này vô tình hình thành một khối lượng công việc khổng lồ cho cán bộ CĐ trong quá trình tham gia tố tụng. "Một hồ sơ khởi kiện của NLĐ nếu không có gì trở ngại, phải làm việc với tòa án từ 5 đến 7 lần. Với 40 hồ sơ được phân công ủy quyền đại diện NLĐ, tôi đã phải chạy liên tục suốt nhiều tháng qua với rất nhiều thẩm phán để đưa ra xét xử. Đó là trường hợp công ty chỉ có 172 NLĐ ủy quyền khởi kiện. Nếu được 500 hay 1.000 NLĐ ủy quyền khởi kiện thì CĐ khó có thể bảo đảm nhân lực để thực hiện" - ông Phong thừa nhận.

Bên cạnh đó, theo các chuyên viên tư vấn pháp luật LĐLĐ TP, rất nhiều trường hợp sau khi ủy quyền xong thì NLĐ di chuyển đi nơi khác để mưu sinh nên rất khó liên hệ.

Thắng kiện cũng như không

Theo ông Mai Ngọc Thuần, Phó Chủ tịch LĐLĐ quận Bình Tân, TP HCM, song song với việc khởi kiện, vấn đề cần lưu tâm hơn cả là khi thắng kiện, tài sản DN vẫn bảo đảm khả năng để chi trả cho NLĐ. "Hệ thống pháp luật hiện hành không có quy định về việc DN bỏ trốn là như thế nào, bao nhiêu lâu thì gọi là bỏ trốn, xử lý khối tài sản còn lại ra sao. Trong khi đó, tài sản DN nếu không được bảo quản sẽ xuống cấp, đến khi xử xong và thanh lý thì cũng không còn giá trị, do vậy có thắng kiện thì NLĐ cũng thiệt thòi" - ông Thuần nhận định.

Ông Huỳnh Văn Tuấn, Chủ tịch CĐ các KCX-KCN TP, cho biết một thực tế khác cần quan tâm là việc sau khi NLĐ được tuyên thắng kiện nhưng hầu như vẫn không được gì vì còn vướng khâu thi hành án. Điển hình là trường hợp 4 CN Công ty TNHH Nam Phương (KCN Tây Bắc; huyện Củ Chi, TP HCM) dù tòa tuyên thắng kiện nhưng đến nay vẫn chưa nhận được các khoản BHXH, trợ cấp khi bản án chưa được thi hành.