Nghiên cứu phương án điều chỉnh lương hưu

Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) vừa có công văn trả lời kiến nghị của cử tri một số tỉnh, thành liên quan đến tiền lương, chế độ tuất đối với người hưởng lương hưu khi chết.

Theo nhiều cử tri, hiện nay chế độ lương hưu có nhiều bất cập, do việc tham gia đóng BHXH khác nhau từng giai đoạn, cộng với sự trượt giá của đồng tiền, càng làm khoảng cách này chênh lệch hơn, gây ra sự so bì và ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống xã hội...

Phản hồi về kiến nghị trên, Bộ LĐ-TB-XH cho rằng, theo quy định của Luật BHXH, mức hưởng BHXH được tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng BHXH. Theo đó, mức lương hưu hằng tháng của người lao động NLĐ được tính trên cơ sở thời gian đã đóng BHXH và mức lương tháng làm căn cứ đóng BHXH. Như vậy, mức lương hưu của NLĐ cao hay thấp tùy thuộc vào thời gian đóng và mức tiền lương tháng đóng BHXH của NLĐ khi còn làm việc.

Cũng theo quy định của Luật BHXH, lương hưu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế, phù hợp với ngân sách Nhà nước (NSNN) và quỹ BHXH. Trong những năm vừa qua, việc điều chỉnh lương hưu được thực hiện theo quy định của Luật BHXH và các Nghị quyết của Quốc hội; việc điều chỉnh lương hưu theo tỉ lệ phần trăm đã đảm bảo được giá trị tiền lương hưu của người nghỉ hưu trước tác động của yếu tố lạm phát.

Tuy nhiên, Bộ LĐ-TB-XH cũng thẳng thắn nhìn nhận, việc điều chỉnh theo tỉ lệ như trên cũng có hạn chế, đó là làm tăng khoảng cách về số tiền tuyệt đối giữa người có mức lương hưu cao với người có mức lương hưu thấp.

Đối với đề nghị xem xét điều chỉnh tăng chế độ tiền lương hưu đối với cán bộ đã nghỉ hưu từ năm 1990 trở về trước, những người tham gia cách mạng (đối tượng hưởng lương hưu thuộc nguồn NSNN đảm bảo) so với mức lương tối thiểu vùng, Bộ LĐ-TB-XH cho rằng: Mức hưởng BHXH được tính trên cơ sở mức đóng và thời gian đóng BHXH. Mức lương hưu của NLĐ cao hay thấp tùy thuộc vào thời gian đóng và mức tiền lương tháng đóng BHXH của NLĐ khi còn làm việc.

Đối với trường hợp vợ hoặc chồng là đối tượng hưu trí khi qua đời, vợ hoặc chồng được hưởng mức tiền tuất hằng tháng, theo Bộ LĐ-TB-XH, hiện nay mức tiền tuất quá thấp so với mức lương cơ sở

Trong năm 2018, thực hiện Nghị quyết 49/2017/QH14 ngày 13-11/-2017 của Quốc hội về dự toán NSNN năm 2018. Theo đó, từ ngày 1/7/2018, điều chỉnh mức lương cơ sở từ 1,3 triệu đồng/tháng lên 1,39 triệu đồng/tháng; điều chỉnh lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hằng tháng (đối tượng do NSNN bảo đảm) tăng bằng mức tăng lương cơ sở. Hiện tại, Bộ LĐ-TB-XH đang phối hợp với các bộ, ngành xây dựng dự thảo Nghị định điều chỉnh lương hưu và trợ cấp BHXH hằng tháng. Trong đó, hướng tới việc đảm bảo mức tăng của các đối tượng nghỉ hưu trước năm 1995 bằng hoặc cao hơn so với mức tăng chung.

Đối với trường hợp vợ hoặc chồng là đối tượng hưu trí khi qua đời, vợ hoặc chồng được hưởng mức tiền tuất hằng tháng, theo Bộ LĐ-TB-XH, hiện nay mức tiền tuất quá thấp so với mức lương cơ sở. Chế độ tử tuất là chế độ BHXH đối với thân nhân của NLĐ tham gia BHXH bị chết, nhằm trợ giúp một phần tiền tang lễ và trợ giúp cho thân nhân của NLĐ khi mất đi người trụ cột trong gia đình. Chế độ tử tuất được thiết kế gồm có trợ cấp tuất hằng tháng hoặc trợ cấp tuất một lần. Trong đó, trợ cấp tuất hằng tháng được giải quyết cho những thân nhân mà NLĐ khi còn sống phải có trách nhiệm trực tiếp nuôi dưỡng (vợ hoặc chồng; bố, mẹ đã hết tuổi lao động nhưng không có nguồn thu nhập hoặc thu nhập thấp hơn mức lương cơ sở; con chưa đến tuổi lao động…), với mức lương hằng tháng đối với mỗi thân nhân bằng 50% mức lương cơ sở (hoặc 70% mức lương cơ sở trong trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng); số thân nhân được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng không quá 4 người.

Bộ LĐ-TB-XH đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, rà soát, đánh giá và đề xuất phương án điều chỉnh lương hưu phù hợp để trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Theo đánh giá, với tỉ lệ đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất như hiện nay vẫn chưa đảm bảo được nguyên tắc đóng- hưởng, mức hưởng vẫn còn cao hơn so với mức đóng. Vì vậy, hiện nay chưa có đủ nguồn lực để giải quyết việc tăng mức trợ cấp tuất hằng tháng như kiến nghị của cử tri. Tiếp thu ý kiến của cử tri, Bộ LĐ-TB-XH đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, rà soát, đánh giá và đề xuất phương án điều chỉnh lương hưu phù hợp để trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Đồng thời, tiếp tục xây dựng các phương án đổi mới chính sách BHXH báo cáo Trung ương, Quốc hội trong thời gian tới.