Người dân còn e dè tham gia BHYT

Tại buổi khảo sát về tình hình thực hiện Luật BHXH, việc quản lý sử dụng quỹ BHYT trên địa bàn TP năm 2017 và 6 tháng đầu năm 2018 do Đoàn Đại biểu Quốc hội TP HCM tổ chức vào sáng 9-10, BHXH TP HCM cho biết: Năm 2017, số người tham gia BHYT tại TP là 6.852.957, đạt 82,4% độ bao phủ. Tính đến ngày 30-6-2018, số người tham gia BHYT là 6.890.297, đạt tỉ lệ bao phủ 82,6% dân số. Mặc dù, tỉ lệ bao phủ tham gia BHYT đã đạt chỉ tiêu do Chính phủ giao nhưng con số này vẫn thấp hơn mức bình quân của cả nước (độ bao phủ đạt hơn 87% dân số).

Hơn nửa triệu người chưa tham gia BHYT bắt buộc

Theo phân tích của BHXH TP, đối tượng tham gia BHYT chủ yếu thuộc nhóm do người sử dụng lao động và người lao động đóng (gần 2,23 triệu người, chiếm 34,57%) và nhóm tham gia BHYT hộ gia đình (hơn 1,74 triệu người, chiếm 23,92%). Các nhóm còn lại do tổ chức BHXH, ngân sách nhà nước đóng và hỗ trợ đóng. Số đối tượng chưa tham gia BHYT chủ yếu thuộc nhóm tự đóng hoặc nằm trong các doanh nghiệp (DN) nhỏ.

Khám chữa bệnh BHYT tại Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Ông Phan Văn Mến, Giám đốc BHXH TP, cho biết thời gian qua, dù cơ quan BHXH đã tiến hành nhiều giải pháp tuyên truyền, vận động, kiểm tra, thanh tra nhưng hiện vẫn có 579.791 người có hợp đồng lao động ở các DN quy mô nhỏ chưa tham gia BHYT bắt buộc. Bên cạnh đó, tỉ lệ tham gia BHYT thuộc các nhóm đối tượng hộ gia đình, học sinh - sinh viên (HS-SV) còn thấp. TP hiện có 1.159 trường và cơ sở đào tạo từ tiểu học đến sau ĐH. Tuy nhiên, số lượng HS-SV tham gia BHYT chưa đạt yêu cầu, đặc biệt là ở các trường ngoài công lập. Sáu tháng đầu năm 2018, chỉ có 1.484.447 HS-SV tham gia BHYT, đạt 90%, giảm so với năm 2017 (98%). Nguyên nhân của thực trạng trên là do chưa có chế tài xử phạt đối với những trường không thực hiện tham gia BHYT bắt buộc cho HS-SV nên ban giám hiệu nhà trường chưa có sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt.

Cũng theo BHXH TP, hiện nay việc xác định số người thuộc diện tham gia BHYT của các ngành chưa chính xác và thống nhất cũng khiến cơ quan BHXH gặp không ít khó khăn trong việc phát triển đối tượng. Bên cạnh đó, theo quy định, cơ quan BHXH phải căn cứ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú để xác định thành viên tham gia BHYT. Tuy nhiên, do công an không cấp sổ tạm trú như trước đây dẫn đến khó khăn trong quá trình thực hiện. Mặt khác, việc đối tượng tham gia BHYT hộ gia đình chỉ mua thẻ BHYT khi có bệnh hay quy định người tham gia BHYT tự kê khai, tự chịu trách nhiệm mà không phải chịu trách nhiệm và cung cấp bất cứ hồ sơ gì nên đại lý thu cũng như cơ quan BHXH gặp khó khăn trong việc yêu cầu người dân tham gia BHYT theo hộ gia đình. Thời gian qua, dù chất lượng khám chữa bệnh (KCB) ở các cơ sở y tế đã có chuyển biến song vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu, chưa tạo được niềm tin cho người tham gia BHYT cũng là lý do gây khó khăn cho công tác phát triển đối tượng tham gia BHYT tự nguyện.

Mức đóng chưa tương xứng với mức hưởng

Theo BHXH TP, số thu BHYT năm 2017 là hơn 10.000 tỉ đồng, tăng 14% so với năm 2016 và số quỹ kết dư cuối năm là 18 tỉ đồng. Sáu tháng đầu năm 2018, thu BHYT được 4.733 tỉ đồng, tăng 23% so cùng kỳ năm ngoái, ước kết dư cuối năm là 53 tỉ đồng. Như vậy, hiện nay thu - chi quỹ BHYT tại TP vẫn cân đối. Tuy nhiên, theo ý kiến của các đại biểu trong buổi khảo sát, về lâu dài sẽ khó cân đối thu - chi do nhiều nguyên nhân. Trong đó có nguyên nhân phát sinh từ việc liên thông KCB tuyến quận, huyện.

Bà Đinh Thị Liễu, Trưởng Phòng Kế hoạch - Tài chính Sở Y tế TP, chia sẻ sau khi triển khai thực hiện thông tuyến (ngày 1-1-2016), số lượng bệnh nhân đến KCB tại các trạm y tế phường, xã, thị trấn giảm nhiều. Thậm chí, nhiều trạm không phát sinh chi phí KCB, gây lãng phí. Trong khi đó, tại các bệnh viện tuyến quận, huyện lại bị quá tải bệnh nhân. Bên cạnh đó, cơ cấu thẻ BHYT phân bổ tại các cơ sở KCB không đồng đều nên những cơ sở KCB có tỉ lệ người (có thẻ BHYT) thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo, hộ gia đình, hưu trí sẽ khó cân đối được quỹ BHYT.

Đồng quan điểm, bà Lưu Thị Thanh Huyền, Phó Giám đốc BHXH TP, phân tích thêm: "Bình quân số tiền phải đóng cho 1 thẻ BHYT trong một gia đình có 5 người tham gia BHYT tự nguyện khoảng 500.000 đồng/người/năm. Nhưng chi phí bình quân chung cho 1 lần KCB đã là 1,07 triệu đồng. Như vậy, mức đóng chưa tương xứng với mức hưởng sẽ tạo gánh nặng cho quỹ về lâu dài. Cho nên, cần xây dựng gói quyền lợi cơ bản tương xứng với mức đóng và mức hưởng cơ bản, đồng thời có gói đóng bổ sung cho những trường hợp muốn được hưởng chế độ cao hơn" - bà Huyền bày tỏ.

Ngoài ra, theo các đại biểu, để bảo đảm cân đối thu - chi, thời gian tới, cơ quan BHXH cần phối hợp với các cơ sở KCB thực hiện tốt việc liên thông dữ liệu nhằm ngăn chặn hành vi trục lợi quỹ BHYT; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật về BHYT; tăng cường quản lý giá thuốc, danh mục thuốc vì đây là yếu tố quan trọng chiếm 40%-50% tổng chi phí KCB. Đồng thời, cần sớm bổ sung danh mục thuốc, vật tư y tế, dịch vụ kỹ thuật; thực hiện đồng bộ chi phí KCB giữa người có thẻ và người chưa có thẻ BHYT để thu hút đối tượng tham gia.