Nhiều thủ đoạn tinh vi trục lợi BHXH, BHYT

Ông Trần Đức Long, Vụ trưởng Vụ Thanh tra - Kiểm tra BHXH Việt Nam cho biết, ngày 16-5-2012, BHXH Việt Nam và Tổng cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm (nay là Tổng cục Cảnh sát) thuộc Bộ Công an đã thống nhất ban hành Quy chế phối hợp số 1853/QCPH-TCCSPCTP-BHXH trong phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật góp phần bảo vệ trật tự quản lý kinh tế và đảm bảo trật tự, an toàn xã hội tại các đơn vị thuộc hệ thống BHXH Việt Nam.

Thu hồi hàng trăm nghìn tỉ đồng nợ BHXH

Đến nay, có 58 BHXH tỉnh, thành phố đã phối hợp với Công an địa phương thực hiện ký kết các Chương trình, Kế hoạch phối hợp trong phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật.

Trong 5 năm, từ 2012-2017, BHXH các tỉnh, thành phố thường xuyên chủ động thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra theo kế hoạch; phối hợp với Công an và các cơ quan có liên quan ở địa phương thực hiện được 835 cuộc thanh tra, kiểm tra, xác minh liên ngành tại 2.308 đơn vị. Qua đó, đã phát hiện nhiều trường hợp lạm dụng, vi phạm theo quy mô từ nhỏ đến lớn: Yêu cầu chủ sử dụng lao động làm thủ tục tham gia BHXH bắt buộc cho 4.812 lao động thuộc diện phải tham gia BHXH; thực hiện khắc phục tiền nợ và truy thu (gồm cả tiền lãi chậm đóng) với số tiền là 576.073 triệu đồng; yêu cầu truy thu 17.043 triệu đồng tiền truy đóng BHXH, BHTN, BHYT và tiền chi sai do lạm dụng các chế độ BHXH; yêu cầu thu hồi, xuất toán 48.861 triệu đồng do lạm dụng các chi phí KCB BHYT.

Công nhân một doanh nghiệp tại quận 12, TP HCM hoang mang khi giám đốc bỏ trốn, xù lương và nợ BHXH

Trong quá trình triển khai đôn đốc thu hồi số tiền do thanh tra, kiểm tra và phát hiện trục lợi, kết quả số tiền đã khắc phục nợ là 252.797 triệu đồng; đồng thời đã thu hồi được số tiền 6.447 triệu đồng tiền truy đóng BHXH, BHTN, BHYT, tiền chi sai do lạm dụng các chế độ BHXH và số tiền 3.134 triệu đồng do chi sai, lạm dụng các chi phí KCB BHYT. Ngoài ra, BHXH các tỉnh, thành phố đã phối hợp với các ngành và Công an địa phương thực hiện khởi kiện các đơn vị sử dụng lao động ra tòa án do nợ tiền đóng BHXH kéo dài. Đồng thời, kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính 459 tổ chức, cá nhân vi phạm, số tiền thu hồi do xử phạt vi phạm hành chính là 206 triệu đồng.

Thủ đoạn tinh vi, phức tạp

Đại diện Tổng cục Cảnh sát cho biết, qua thanh, kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm cho thấy các đối tượng sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn để trục lợi quỹ BHXH, BHYT. Các tổ chức, cá nhân lợi dụng kẽ hở của pháp luật và một số quy định chưa chặt chẽ về BHXH, BHTN để thực hiện những hành vi lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, BHTN, đặc biệt là quỹ Ốm đau - Thai sản. Tình trạng thu gom sổ BHXH của người tham gia BHXH đã nghỉ việc mà không nhận lại sổ, sau đó lập hồ sơ BHXH khống, chiếm đoạt tiền BHXH diễn ra ở nhiều nơi. Theo quy định, khi người lao động (NLĐ) nghỉ việc, doanh nghiệp (DN) có trách nhiệm chốt sổ BHXH và trả cho NLĐ. Nếu sau 12 tháng, NLĐ không đến nhận sổ BHXH thì doanh nghiệp trả cho cơ quan BHXH lưu giữ nhằm bảo vệ quyền lợi của họ. Nhưng thực tế, các doanh nghiệp không có ý thức chốt và trả sổ BHXH; NLĐ ít khi nhận sổ BHXH sau khi nghỉ việc do thời gian làm việc ngắn hoặc đi xa… Điều này đã tạo điều kiện cho đối tượng ngoài xã hội thông đồng với DN thu gom, mua sổ BHXH, sau đó làm giả, lập khống hồ sơ BHXH đề nghị hưởng trợ cấp BHXH một lần nhằm chiếm đoạt tiền BHXH. Hay có những DN cố tình lập và sử dụng 2 hệ thống thang bảng lương khác nhau để trục lợi.

Báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện quy chế phối hợp giữa BHXH Việt Nam và Tổng cục Cảnh sát - Bộ Công an đã dẫn ra nhiều trường hợp vi phạm tiêu biểu. Tại TPHCM, một số cá nhân phối hợp, tổ chức chiếm đoạt tiền trợ cấp thai sản và BHXH một lần với số tiền 1.315 triệu đồng. Có trường hợp cơ quan BHXH nhập không đúng mức lương tham gia BHXH dẫn đến thanh toán thừa 54 triệu đồng giải quyết chế độ cho 1 đối tượng. Tuy nhiên, sau nhiều lần cơ quan BHXH yêu cầu đối tượng hoàn trả lại số tiền thừa nhưng đối tượng không thực hiện mà cố tình chiếm đoạt số tiền này. Tại Cần Thơ, có đơn vị lập thủ tục tuyển lao động là phụ nữ mang thai, thực hiện đăng ký đóng BHXH nhưng thực tế không làm việc tại đơn vị để trục lợi BHXH thông qua việc giải quyết hưởng chế độ thai sản khi sinh con. Hay ở Quảng Ninh, có đơn vị làm giả giấy chứng sinh, giấy khai sinh bản sao; lập 2 bảng chấm công và bảng lương hàng tháng để trục lợi quỹ BHXH. Qua kiểm tra BHXH tỉnh Quảng Ninh đã thu hồi số tiền vi phạm 485 triệu đồng, đồng thời chuyển hồ sơ vụ việc cho PA81 và cơ quan Công an đã khởi tố vụ án "Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản" điều tra làm rõ vụ án, truy tố 4 bị can liên quan.

Với tình trạng vi phạm, trục lợi quỹ BHXH, BHYT diễn ra phức tạp, BHXH Việt Nam cho biết, thời gian tới BHXH Việt Nam và Tổng cục Cảnh sát tiếp tục tăng cường sự phối hợp trong việc nâng cao trách nhiệm chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHTN, BHYT. Tổng cục Cảnh sát tăng cường chỉ đạo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế và tham nhũng C46, Phòng Cảnh sát kinh tế PC46, Đội Cảnh sát kinh tế, Công an huyện, thị xã... hỗ trợ các đơn vị thuộc hệ thống BHXH trong việc thu hồi nợ đọng, chậm đóng BHXH của các doanh nghiệp và phối hợp xử lý nghiêm những hành vi cố tình trốn đóng BHXH, lạm dụng và trục lợi quỹ của các DN đơn vị.