Nhức nhối nợ bảo hiểm

Trong khi đó, vấn đề nợ BHXH tại các doanh nghiệp (DN) ngày càng phức tạp. Các chuyên gia nhận định nợ đọng BHXH sẽ được hạn chế nếu công tác khởi kiện sớm được “khai thông”.

Nợ lãi nhiều hơn nợ gốc

Theo thống kê của BHXH Việt Nam, tính đến hết ngày 31-3, số nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đã lên đến 14.019 tỷ đồng, tăng 933 triệu đồng so với cùng kỳ năm 2016. Riêng số tiền nợ BHXH là 10.001 tỷ đồng, trong đó, nợ dưới 1 tháng là 1.946 tỷ đồng, nợ từ 1 tháng đến 6 tháng là 4.899 tỷ đồng, nợ dài hạn lên đến 3.647 tỷ đồng.

Trưởng ban Thu, BHXH Việt Nam Nguyễn Trí Đại cho biết, hiện có nhiều DN đã giải thể, phá sản và chủ DN bỏ trốn với số nợ khoảng 200 tỷ đồng. Đặc biệt, tình trạng có thời gian nợ BHXH dài hạn tới hơn 100 tháng đang là một vấn đề nan giải. “Số nợ này từ vài tỷ tới hàng chục tỷ đồng. Thậm chí, nhiều DN tiền nợ lãi phát sinh còn lớn hơn cả số nợ gốc ban đầu. Nhiều đơn vị gửi văn bản tới BHXH Việt Nam xin miễn giảm số nợ BHXH, nhưng quy định của pháp luật không có điều này. Trong khi đó, các DN trên vẫn có giao dịch với cơ quan BHXH nên chưa thể đưa vào diện DN nợ BHXH và phá sản. Nhiều trường hợp, số tiền xử phạt vi phạm DN chậm trả chỉ vài chục triệu đồng không có tính răn đe với số tiền đang nợ tới hàng chục, hàng trăm tỷ đồng” – ông Đại cho hay.

Xử lý nghiêm doanh nghiệp nợ BHXH kéo dài để đảm bảo quyền lợi chính đáng, hợp pháp của người lao động

Trước vấn đề này, Phó Giám đốc BHXH Việt Nam Phạm Lương Sơn cho biết, hiện BHXH Việt Nam đã thống kê danh sách các đơn vị, DN nợ BHXH tới hết tháng 3-2017. Đợt đầu, BHXH Việt Nam sẽ lựa chọn công bố tên những DN ở các TP lớn như Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng có số nợ BHXH từ 1 tỷ đồng trở lên, DN ở các địa phương có số nợ BHXH từ 300 triệu đồng trở lên. Theo ông Sơn, việc công bố DN, đơn vị nợ BHXH sẽ được thực hiện đều đặn từ tháng 5-2017 trên website của BHXH Việt Nam cũng như nhiều phương tiện thông tin đại chúng. "Đây là việc làm đã được ngành thuế thực hiện từ nhiều năm trước với hiệu quả tốt" - ông Sơn mong muốn. Song song với đó, hiện, BXHH Việt Nam đang triển khai nhiều giải pháp đôn đốc các DN nợ với dưới 6 tháng. Với các DN trên 6 tháng, BHXH Việt Nam sẽ tiến hành thanh tra và xử phạt. Trường hợp vi phạm nghiêm trọng, BHXH Việt Nam sẽ chuyển hồ sơ sang các cơ quan chức năng để tiến hành khởi tố tội danh trốn đóng BHXH.

Bế tắc trong khởi kiện

Tính đến tháng 2-2017, các cấp Công đoàn (CĐ) trong cả nước đã tiếp nhận trên 1.150 hồ sơ DN nợ BHXH do cơ quan BHXH chuyển sang và đã có 39 LĐLĐ tỉnh, TP nộp đơn khởi kiện 77 DN nợ BHXH. Tuy nhiên, trong số đó có tới 17 hồ sơ bị Tòa án trả lại với lý do vụ kiện thuộc tranh chấp tập thể về quyền, chưa được cấp Chủ tịch UBND huyện giải quyết hoặc chưa có giấy ủy quyền của CĐ cơ sở. Riêng tại Hà Nội, trong quý I/2017, BHXH TP Hà Nội đã bàn giao 129 đơn vị với tổng số tiền nợ 142,9 tỷ đồng sang tổ chức công đoàn để tiến hành khởi kiện. Tuy nhiên, đến nay tổ chức này cũng mới chỉ nộp đơn khởi kiện 24 đơn vị với số tiền nợ 39,7 tỷ đồng. Thực tế, khi cơ quan BHXH kiện DN nợ BHXH chỉ cần dựa vào số nợ, thời gian nợ, còn khi tổ chức công đoàn kiện DN nợ BHXH cần phải được người lao động ủy quyền. Trong khi đó, việc này rất hãn hữu xảy ra, trừ khi quyền lợi của người lao động bị ảnh hưởng lớn.

Theo Phó Trưởng ban Quan hệ lao động, Tổng LĐLĐ Việt Nam, Trần Thị Thanh Hà cho biết, mới đây, Tòa án Nhân dân Tối cao đã đề xuất giải quyết vấn đề khởi kiện DN nợ BHXH theo 2 hướng. Hướng thứ nhất là cơ quan BHXH vừa thực hiện chức năng thanh tra đóng BHXH, vừa thực hiện quyền khởi kiện. Nếu thực hiện theo hướng này, sẽ phải sửa 1 trong 2 Luật là Luật BHXH hoặc Luật Tố tụng dân sự; hoặc Quốc hội có riêng Nghị quyết về vấn đề này. Hướng thứ hai là giao cho công đoàn cấp trên cơ sở khởi kiện, bởi nếu giao cho CĐ cơ sở thì không thể thực hiện được, do Chủ tịch cũng như cán bộ CĐ cơ sở là người hưởng lương của DN, nên có nguy cơ bị chủ DN sa thải.