Rối bời "thử việc"

Quá trình thử việc vốn khá đơn giản: khi người lao động (NLĐ) đạt thì doanh nghiệp ký hợp đồng lao động (HĐLĐ), không đạt thì cho nghỉ việc. Song, một số doanh nghiệp lại bất chấp quy định, tự vẽ ra những quy trình thử việc mới gây thiệt hại cho cả hai bên, chẳng hạn trường hợp xảy ra tại một công ty bảo hiểm nhân thọ ở quận 7, TP HCM mới đây.

Rắc rối từ bản hợp đồng dịch vụ

Theo trình bày của anh N.V.H, tháng 8-2017, anh nhận được thư mời thử việc trong thời gian 2 tháng ở vị trí điều hành kinh doanh. Kết thúc thời gian thử việc, anh H. được đánh giá đạt yêu cầu nhưng công ty không giao kết HĐLĐ.

Một cuộc hòa giải tranh chấp lao động do LĐLĐ quận Bình Thạnh, TP HCM tổ chức

"Trước đó, từ sơ suất của công ty cũ, tên của tôi đã bị Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam đưa vào danh sách đại lý vi phạm do chưa hoàn tất việc cắt mã số đại lý ở đơn vị cũ mà sang làm việc tại công ty mới. Dù điều này không liên quan đến những thỏa thuận khi nhận việc song công ty lại vin vào lý do này để không ký HĐLĐ mà chỉ ký hợp đồng dịch vụ (thời hạn 1 tháng) với tôi" - anh H. cho biết.

Hết hạn hợp đồng dịch vụ vào tháng 11-2018, công ty tiếp tục đánh giá anh H. đạt yêu cầu để ký HĐLĐ. Tuy nhiên, lần này, công ty yêu cầu anh tạm ngưng việc ký kết HĐLĐ để chờ kết quả xử lý từ Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam. Tháng 2-2018, sau khi tên được rút khỏi "danh sách đen", anh H. yêu cầu bố trí công việc và xem xét ký HĐLĐ thì nhận được phản hồi "công ty chưa có nhu cầu tuyển dụng vị trí của anh vào thời điểm này". Bức xúc, anh H. gửi đơn khiếu nại đến các cơ quan chức năng.

Trao đổi với chúng tôi, đại diện công ty giải thích do đặc thù của ngành nên doanh nghiệp không thể ký HĐLĐ với NLĐ có tên trong "danh sách đen". Tuy nhiên, nhận định việc H. có tên trong danh sách ấy là do "sự cố" nên công ty đã ký hợp đồng dịch vụ 1 tháng để anh có thêm thời gian giải quyết vấn đề trước khi ký HĐLĐ chính thức. Song, thời gian giải quyết của H. dài hơn dự định và sau đó, công ty không còn cần nhân sự cho vị trí này nữa nên không thể ký HĐLĐ với anh.

Nhận định về trường hợp trên, luật sư Nguyễn Văn Phúc, Đoàn Luật sư TP HCM, cho rằng công ty chưa thực hiện đúng quy định của Bộ Luật Lao động về thử việc và giao kết HĐLĐ. Cụ thể, khi việc làm thử đạt yêu cầu thì người sử dụng lao động phải giao kết HĐLĐ với NLĐ.

"Như vậy, sau khi thử việc đạt, công ty chỉ thực hiện ký hợp đồng dịch vụ với anh H. là sai cả về loại HĐLĐ và thời hạn. Bởi lẽ, công việc anh H. làm có tính chất thường xuyên lâu dài, không thể giao kết hợp đồng thời hạn 1 tháng" - ông Phúc giải thích.

Thương người hay không biết luật?

Mới đây, Công ty N.V (quận 5, TP HCM) cũng đã bị chị Nguyễn Mỹ Anh khiếu nại vì không ký HĐLĐ sau thời gian thử việc. Trước đó, vào tháng 11-2017, sau 1 tháng học việc, chị Mỹ Anh được ký hợp đồng thử việc 2 tháng. Hết thời gian thử việc, chị chỉ được công ty ký hợp đồng giao khoán công việc thời hạn 2 tháng. Tuy nhiên, khi hợp đồng giao khoán chưa hết hạn, chị đã bị công ty cho nghỉ việc vì không đạt doanh thu.

Trước khiếu nại của chị Mỹ Anh, ông Trần Thanh Thọ, giám đốc công ty, trả lời: "Trong thời gian thử việc, chị Mỹ Anh được đánh giá không đạt yêu cầu. Tuy nhiên, chị ấy năn nỉ tôi cho thêm cơ hội thử thách 2 tháng. Sở dĩ công ty ký hợp đồng giao khoán công việc là để phòng trường hợp NLĐ không đạt yêu cầu có thể chấm dứt hợp đồng mà không phải chịu các ràng buộc như khi ký HĐLĐ. Tuy nhiên, thực tế không như mình nghĩ".

Mới đây, sau khi có sự can thiệp của cơ quan chức năng, Công ty N.V đã thừa nhận sai sót và chấp nhận bồi thường để chị Mỹ Anh rút đơn khiếu nại.

Cũng vì "thương người" mà cách đây không lâu, Công ty G.E (quận 1, TP HCM) phải chi gần 200 triệu đồng để bồi thường cho anh Nguyễn Tấn Hùng theo phán quyết của tòa án. Anh Hùng ký hợp đồng thử việc từ ngày 3-9 đến 2-11-2015 ở vị trí chuyên viên huấn luyện nghiệp vụ. Hết thời hạn thử việc, công ty không ký HĐLĐ nhưng anh vẫn đi làm bình thường và được trả lương đầy đủ.

Ngày 28-11-2015, công ty thông báo anh Hùng thử việc không đạt yêu cầu và quyết định chấm dứt tuyển dụng. Cho rằng công ty đơn phương chấm dứt HĐLĐ trái pháp luật, anh Hùng kiện ra tòa và thắng kiện.