Chung tay xây dựng lực lượng nhân lực chất lượng cao

                      Chung tay xây dựng lực lượng nhân lực chất lượng cao

TS Tô Đình Tuân - Tổng Biên tập Báo Người Lao Động

Ông Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, cho rằng buổi tọa đàm hôm nay không nghỉ giải lao, ghi nhận gần 20 ý kiến quý giá của lãnh đạo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, của Tổng LĐLĐ Việt Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương, các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực nhân sự, việc làm và từ đại diện nhiều sở, ngành của nhiều địa phương, là một tọa đàm thành công.

Theo Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, các ý kiến chia sẻ rất sâu sát, có phản biện, trao đổi qua lại, cho thấy các đại biểu tại tọa đàm rất quan tâm, dành nhiều thời gian, công sức để nghiên cứu với mục tiêu đóng góp cho Bình Dương và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam những phương hướng, gợi ý những giải pháp hay để tuyển dụng, đào tạo, xây dựng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Đây là chủ đề được cả nước quan tâm bởi sau đại dịch, khi mở cửa phục hồi kinh tế thì vấn đề nguồn nhân lực đang được các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người lao đông đặc biệt chú trọng.

Ông Tô Đình Tuân nhấn mạnh: "Tôi nhận thấy các đại biểu rất quan tâm đến khái niệm thế nào là nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong đó, tập trung phân tích về trình độ, kỹ năng và cả bậc học, trình độ học vấn... Tựu trung, các đại biểu nhìn nhận nhân lực chất lượng cao là những người được đào tạo, làm tốt công việc chuyên môn của mình và có những đóng góp nhất định cho tổ chức, cho doanh nghiệp nơi họ làm việc. Tôi thấy rằng nguồn nhân lực chất lượng cao là tổng hòa những ý kiến mà đại biểu đưa ra. Đó là người lao động có trình độ, có tay nghề, có kỹ năng tốt đảm đương công việc và hoàn thành công việc được giao.

Vấn đề cốt lõi đặt ra tại cuộc tọa đàm là làm thế nào để xây dựng một lực lượng lao động chất lượng cao cho Bình Dương - "thủ phủ công nghiệp" và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam?

Qua gần 3 giờ làm việc liên tục, tọa đàm đã giúp nhiều người thay đổi nhận thức về nguồn lao động chất lượng cao. Ở đây là nhận thức của cả cấp quản lý và người lao động, để thấy rằng sự phát triển kinh tế, công nghệ và kỹ thuật luôn đòi hỏi người lao động có tay nghề, trình độ cao mới đáp ứng được. Tiếp đến là phát triển kỹ năng cho người lao động, trong đó phải kể đến kỹ năng nghề nghiệp, kỹ năng xử lý tình huống, kỹ năng giao tiếp trong công việc... Thái độ của người lao động trong công việc cũng vô cùng quan trọng, cần được cải thiện để nâng cao trình độ nguồn nhân lực. Thái độ chiếm phần lớn trong mọi thành công, trong đó có sự trung thực trong quá trình làm việc. Trong kỷ nguyên mới này, tác phong làm việc cũng rất quan trọng, quyết định đến chất lượng nhân sự.

Bên cạnh đó, việc đào tạo và tổ chức đào tạo trong mảng đào tạo nghề cũng cần được quan tâm đầu tư đúng hướng. Việc đào tạo nghề, đào tạo kỹ năng mới cho người lao động, kể cả đào tạo lại, cũng sẽ góp phần xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao. Việc thu hút nhân sự chất lượng cao từ các địa phương khác ngoài khu vực cũng là hướng để có thể giải bài toán thiếu hụt nhân lực chất lượng cao hiện nay.

Chúng tôi rất đồng ý với ý kiến rằng phải truyền thông mạnh mẽ hơn nữa để lan tỏa những thông tin về nhân lực, về đầu tư cho các hoạt động liên quan đến nhân sự... Việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là một chiến lược dài hạn mang tính quốc gia, bởi chỉ có đầu tư vào con người thì mọi định hướng phát triển kinh tế - xã hội mới đạt được như mong muốn".

Thay mặt Ban Tổ chức, Tổng Biên tập Báo Người Lao Động Tô Đình Tuân trân trọng cảm ơn các đại biểu đã đóng góp những ý kiến tâm huyết, xác đáng, góp phần cho sự thành công của tọa đàm.

Trong khuôn khổ tọa đàm, Báo Người Lao Động ra mắt Cổng kết nối cung - cầu việc làm, tại địa chỉ: www.job.nld.com.vn (song song: vieclam.nld.com.vn). Đây là sản phẩm hợp tác giữa báo và đơn vị tuyển dụng nhân sự hùng mạnh hàng đầu hiện nay Vietnamworks (thuộc Navigos). Mời bạn đọc xem thông tin giới thiệu chi tiết (song ngữ) về cổng việc làm này tại link: http://www.job.nld.com.vn .

Sẽ đáp ứng tốt chất lượng đào tạo nguồn nhân lực

TS Ngô Hồng Điệp, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thủ Dầu Một

Tôi đánh giá cao buổi tọa đàm ngày hôm nay và tôi cho rằng cần có thêm nhiều buổi như vậy để nhà đào tạo và nhà tuyển dụng xích lại gần nhau, hiểu nhau để công tác đào tạo ngày càng hiệu quả, đáp ứng nhu cầu. 

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã thay đổi và động mạnh mẽ, trực tiếp nhất đến vấn đề sản xuất và nguồn nhân lực. Một mặt có rất nhiều ngành nghề mới liên tục ra đời, cần phải bổ sung nguồn nhân lực cho các ngành nghề đó đồng thời cũng làm mất đi những ngành nghề truyền thống khiến dôi dư lực lượng một lượng lớn lao động. 

 Vì vậy, để góp phần giải quyết bài toán nguồn nhân lực cho địa phương, khi đào tạo, Trường đã xây dựng chương trình đào tạo, trong đó hình thành chuẩn đào tạo để khi ra trường các em đáp ứng được những yêu cầu của nhà tuyển dụng. Đó là năng lực nghề nghiệp cùng với các kỹ năng bổ sung như việc ứng dụng công nghệ thông tin; hiểu biết về văn hóa doanh nghiệp… 

Nhà trường mạnh dạn xây dựng chương trình đào tạo hai giai đoạn, giai đoạn 1 gồm các kiến thức nền tảng, học viên tất cả các ngành nghề học chung với nhau. Ở giai đoạn 2, đào tạo chuyên ngành, sau quá trình học tập kiến thức nền, trường cũng tạo điều kiện để các em được chọn lại ngành phù hợp với mình. 

Chúng tôi cũng thiết kế chương trình đào tạo với các hình thức: truyền thống; học qua mô hình mô phỏng; làm bài tập điển hình (tham gia thực hành với doanh nghiệp)… Định hướng của nhà trường để làm việc được với cả môi trường làm việc trong nước và nước ngoài. 

Tuy nhiên, một trong những rào cản hiện nay là năng lực ngoại ngữ, điều này cần sự nỗ lực từ chính các em. Để quá trình đào tạo đạt chất lượng thì ngoài nỗ lực đào tạo từ nhà trường; chính các em phải nỗ lực, luôn luôn cầu tiến để phát triển. Chúng tôi cũng yêu cầu sự nỗ lực ở cả cấp giảng viên để giúp cho các em trong quá trình đào có đủ kiến thức, kỹ năng cần thiết khi ra trường. 

Trong tương lai, chúng tôi sẽ đáp ứng tốt hơn chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, tham gia không chỉ vào thị trường Bình Dương mà còn tham gia vào thị thường khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam và mục tiêu xa hơn là thị trường Asean và thế giới.

5 đề xuất tạo nguồn nhân lực chất lượng cao

Theo dự báo, nguồn nhân lực cao trọng điểm phía Nam từ năm 2020 - 2025 cần khoảng 85% nhân lực đã qua đào tạo. Dự kiến mỗi năm khoảng 640.000 vị trí việc làm. Các ngành nghề thế mạnh của TP HCM và thành phố luôn đảm bảo nhu cầu lao động có chất lượng cao cho 9 ngành dịch vụ (tài chính - ngân hàng - bảo hiểm; thương mại; du lịch; vận tải, cảng và kho bãi; bưu chính, viễn thông, thông tin và truyền thông; kinh doanh tài sản bất động sản; tư vấn; khoa học công nghệ, y tế; giáo dục và đào tạo) và 4 ngành công nghiệp (cơ khí; điện tử - công nghệ thông tin; hóa chất - nhựa - cao su; chế biến lương thực thực phẩm). 

Do đó, tôi có 5 đề xuất sau: 

1. Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần nâng chất đào tạo để đáp ứng nhu cầu đào tạo và tăng cường kết nối đào tạo vùng. Đa số các cơ sở giáo dục nghề nghiệp hiện nay là theo giáo trình đào tạo, chưa đào tạo theo nhu cầu của doanh nghiệp, nguồn nhân lực chưa đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp. 

 2. Liên kết đào tạo nguồn nhân lực với doanh nghiệp đặc biệt là doanh nghiệp có các ngành cần nhu cầu nhân lực cao, hoặc ưu tiên doanh nghiệp có quy mô lớn, có nhà máy sản xuất đặt tại các tỉnh, thành phố lớn trong vùng, đáp ứng các xu hướng ngành nghề mới. 

3. Cần tạo điều kiện cho các doanh nghiệp lớn đặt nhà máy, tuyển dụng các nhân sự chất lượng cao hoặc sàn lọc nhân lực ngay từ các cơ sở đào tạo. 

 4. Kết nối dữ liệu thông tin lao động chung ví dụ: Lao động thất nghiệp, lao động đang có nhu cầu cần tìm việc, lao động có nhu cầu nâng cao trình độ tay nghề để các đơn vị chức năng có liên quan nhanh chóng tiếp cận, hỗ trợ hoặc kết nối việc làm. 

 5. Tạo điều kiện về nguồn lực hoặc hỗ trợ kinh phí: để mở các lớp đào tạo ngắn hạn hoặc tạo cơ chế cho các Trung tâm việc làm trực thuộc Tỉnh, liên kết với các trường hoặc các cơ sở giáo dục đào tạo một số lớp ngắn hạn về các xu thế ngành ngành mới" dành cho nguồn nhân lực chất lượng cao, giúp nhân lực tiếp cận nhanh hơn với các thay đổi hoặc các xu hướng mới của ngành nghề.

Đẩy mạnh khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo

Theo tôi, để xây dựng chiến lược đội ngũ nhân sự chất lượng cao thì phải làm tốt công tác từ đầu vào đến đầu ra.  Trong đó, đầu vào phải thường xuyên tổ chức các hoạt động giúp cho sinh viên tiếp cận với doanh nghiệp, hiểu văn hóa doanh nghiệp, học các kỹ năng làm việc thực tế từ doanh nghiệp như: tọa đàm nghề nghiệp, kiến tập học kỳ doanh nghiệp, mentoring...

Bà Phạm Lan Khanh - CEO FreelancerViet

Các nhà trường cần cập nhật và bổ sung thường xuyên các chương trình đào tạo với những ngành nghề mới, công nghệ mới, giáo trình đào tạo cập nhật mới; tăng cường đội ngũ giáo viên thỉnh giảng là các giảng viên doanh nhân. 

Về đầu ra, các trường đại học, cao đẳng cần chủ động kkết hợp với các doanh nghiệp trên địa bàn tổ chức sàng lọc và tuyển chọn những hạt giống ngay từ những năm học đầu tiên. Ví dụ cách làm của các tập đoàn lớn như Pepsi hay Unilever, họ tuyển chọn nhân sự từ sinh viên năm 2, ươm tạo đến khi ra trường và mời về doanh nghiệp làm việc. 

Doanh nghiệp cần có lộ trình phát triển và "đầu tư" các chế độ giữ chân nhân tài. Nhiều nhân sự giỏi ra đi vì không có đất phát triển tại doanh nghiệp; Xây dựng văn hóa doanh nghiệp, truyền thông nội bộ, thưởng và khuyến khích mua "cổ phần", tài trợ học tập nâng cao. "Chính quyền các địa phương cần khuyến khích, đẩy mạnh khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, thu hút doanh nghiệp khởi nghiệp quy tụ về địa bàn tỉnh; tăng cường các trung tâm ươm tạo, hỗ trợ ươm tạo khởi nghiệp, kết hợp đối tác chiến lược với các quỹ đầu tư, các chuyên gia đào tạo khởi nghiệp và các chương trình thúc đẩy khởi nghiệp quốc gia" - CEO FreelancerViet, góp ý.

Các cơ sở đào tạo cần tăng cường kết nối với doanh nghiệp

TS Đào Lê Hòa An, Giám đốc Trung tâm hướng nghiệp 4.0 Jobway, cố vấn cao cấp tổ chức giáo dục AEG Việt Nam

Tôi xin nhắc đến một số liệu được thống kê vào quý IV/2016, đó là có đến 200.000 người lao động có trình độ đại học trở lên đang trong độ tuổi lao động bị thất nghiệp. Một con số rất lớn. Vậy lý do tại sao họ là những người có trình độ, được đào tạo nhưng lại thất nghiệp?

Thứ nhất, ngay tư lúc đầu, sinh viên đã lựa chọn sai ngành nghề mà mình muốn làm việc trong tương lai. Thứ hai, trong quá trình đào tạo, giảng viên chưa nắm được khung năng lực của ngành nghề đó trong tương lai để hướng dẫn học viên sau khi ra trường đáp ứng đủ những yêu cầu của công việc đó. 

Vấn đề đặt ra là làm sao có được nguồn nhân lực hạnh phúc và am hiểu nghề nghiệp của mình? Đầu tiên, học sinh phải được hướng nghiệp sớm, thậm chí từ cấp 2 để các em hiểu được mong muốn của mình, hiểu được nghề nghiệp mà các em lựa chọn. Kế tiếp là không chỉ xem kết quả học tập đại diện cho năng lực của học sinh, sinh viên. Năng lực để đáp ứng nhu cầu công việc thực tế rộng hơn nhiều, bao gồm cả kiến thức và các kỹ năng cần thiết. 

Ngoài ra, các trường cao đẳng, đại học nên tăng cường kết nối với doanh nghiệp trong quá trình đào tạo để sinh viên được tiếp xúc với môi trường làm việc, biết được mình thiếu và yếu những kỹ năng nào để bổ sung ngay từ khi còn trên ghế nhà trường. Đồng thời, các giảng viên phải nắm rõ khung năng lực ngành nghề để hướng học sinh, sinh viên đi đúng hướng. 

Tôi sẽ giới thiệu đến lãnh đạo tỉnh Bình Dương Ứng dụng tư vấn hướng nghiệp 4.0 JobWay. Đây là ứng dụng hoàn toàn miễn phí, sẽ đồng hành và hỗ trợ với học sinh từ lớp 9 để giúp các học sinh tự tin hơn trong lựa chọn ngành nghề

Có chính sách ưu việt nhất để giữ chân người lao động

TS Lư Nguyễn Xuân Vũ, Ủy viên BCH Hiệp hội Doanh nghiệp TP HCM

Rõ ràng rằng nhân lực chất lượng cao luôn là mục tiêu của cả quốc gia và của các doanh nghiệp. Đó cũng là đích đến của tất cả các tổ chức, đoàn thể xã hội để xây dựng một môi trường làm việc chuyên nghiệp, có nhiều đóng góp cho tổ chức, cho xã hội.

Theo quan sát của chúng tôi, người lao động chất lượng cao luôn có nhiều sự lựa chọn cho bản thân mình. Họ được chọn nơi làm việc tốt hơn, có thu nhập cao hơn hoặc có thể là thuận lợi hơn cho họ. Vì thế, ở đây tôi nói đến việc giữ chân nhân tài trong các tổ chức và doanh nghiệp. Hãy có những chính sách ưu việt nhất để giữ chân người lao động có chất lượng bên cạnh việc xây dựng đội ngũ lao động chất lượng. 

Tiếp theo là tạo điều kiện tốt nhất cho người lao động chất lượng cao có cơ hội thể hiện năng lực của mình, trong đó ưu tiên cho sự sáng tạo. Có như thế người lao động chất lượng cao mới gắn bó và cống hiến. 

Thêm nữa, chúng ta cũng nghĩ đến việc thu hút lao động từ nước ngoài cho sự phát triển của từng địa phương bên cạnh việc thu hút người lao động trong nước. Đây có thể là giải pháp hợp lý để hoá giải sự thiếu hụt lao động chất lượng cao hiện nay.

Khu vực phía Nam sẽ có khoảng 30 trường nghề chất lượng cao

TS. Trương Anh Dũng, Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội

Đầu tiên tôi đánh giá cao Báo Người Lao Động và tỉnh Bình Dương đã tổ chức buổi toạ đàm rất ý nghĩa trong bối cảnh cả nước đang nỗ lực phục hồi kinh tế, trong đó nguồn nhân lực được xem là nhân tố quyết định.

Tôi nghĩ hoạt động này cần được tổ chức thương xuyên để các nhà quản lý, doanh nghiệp và các chuyên gia cùng nhau bàn thảo để đưa ra những giải pháp hữu ích nhất cho công cuộc xây dựng thế hệ người lao động chất lượng cao cho Việt Nam.

Khảo sát của chúng tôi cho thấy tại vùng kinh tế trọng điểm phía nam, trên 85% người lao động qua đào tạo. Một điều đáng mừng nữa là khu vực này có hệ thống và quy mô giáo dục nghề nghiệp rất tốt so với cả nước. 

Là vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, Bình Dương và các tỉnh, thành như: TP HCM, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu... đang cần rất nhiều lao động chất lượng cao. Ở đây, chúng ta thống nhất với nhau rằng người lao động chất lượng cao không chỉ có trình độ cao mà còn có tay nghề, kỹ năng nghề nghiệp cao trong một chuyên môn nào đó. Thêm nữa, việc lao động qua đào tạo và được đào tạo lại cũng nằm trong số lao động có chất lượng.

Để khắc phục tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề, có trình độ trong bối cảnh hiện nay, theo tôi cần đẩy mạnh công tác tuyển sinh, đào tạo và nâng cao tay nghề cho người lao động ngay trong doanh nghiệp. 

Giáo dục nghề nghiệp trong nhiều năm qua đươc lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Quốc hội rất quan tâm. Người lao động cũng đang quan tâm đến đào tạo nghề bởi ai cũng ý thức được việc không qua đào tạo sẽ khó mà có được việc làm tốt. Thêm nữa là công tác kết nối cung cầu lao động cần được đẩy mạnh và số hoá mạnh mẽ hơn. Thực trạng nơi thừa nơi thiếu cũng dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực cục bộ.

Về lâu về dài, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp đang xây dựng lộ trình 5 năm, 10 năm về giáo dục nghề nghiệp cho vùng kinh tế trọng điểm phía nam. Trong đó nâng cao năng lực cho đội ngũ nhà giáo giáo dục nghề nghiệp, hiện đại hoá các cơ sở đào tạo giáo dục nghề nghiệp, đổi mới phương thức đào tạo, xây dựng các phương thức đào tạo linh hoạt.  Phấn đấu trong thời gian tới, trong khu vực phía Nam có khoảng 30 trường đào tạo nghề chất lượng cao, có 2 trung tâm quốc gia về đào tạo nghề chất lượng cao.

Doanh nghiệp nên hợp tác với các cơ sở đào tạo

Ông Trần Thành Trọng, Chủ tịch Hiệp hội Cơ điện Bình Dương

Nhân lực chất lượng cao là vấn đề mà mọi doanh nghiệp đều quan tâm, vì như tình hình hiện nay vấn đề thiếu nhân lực chất lượng cao ngày càng gay gắt hơn.

Để đảm bảo đủ nhân lực, doanh nghiệp phải tự tuyển dụng và chủ động phối hợp với các trường nghề để đào tạo nhân lực đáp ứng được nhu cầu. Tuy nhiên, đây chỉ là các giải pháp tạm thời, cần có những giải pháp căn cơ để xây dựng đội ngũ lao động chất lượng cao. 

Tôi cho rằng với doanh nghiệp lớn và vừa nên hợp tác đào tạo với các cơ sở đào tạo; với doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ nên tập trung vào hiệp hội ký kết hợp tác với các trường đào tạo của tỉnh. Việc hợp tác đào tạo này phải được làm ngay từ lúc bắt đầu tuyển sinh. Tuy nhiên để việc hợp tác đào tạo có hiệu quả lâu dài thì cần phải có ràng buộc giữa doanh nghiệp, nhà trường và học viên để học viên có thời gian cống hiến tại doanh nghiệp sau khi ra trường. Như vậy, việc đào tạo sẽ tốt hơn và sát với nhu cầu của doanh nghiệp hơn. "Nhân lực của Việt Nam nếu được đào tạo tốt thì hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu công việc ở bất cứ ngành nghề nào. Ngoài chiến lược đào tạo, Bình Dương nên có thệ thống thiết chế văn hóa, giải trí cho người lao động để họ không chỉ làm việc mà sẵn sàng lựa chọn sinh sống, gắn bó tại Bình Dương" - ông Trọng góp ý.

Thường xuyên đánh giá chất lượng lao động

TS Vũ Minh Tiến, Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, Tổng LĐLĐ Việt Nam

Việt Nam đang hội nhập sâu và rộng với các định chế song phương, đa phương về kinh tế, văn hoá, giáo dục và cả nguồn nhân lực. Vì thế, nguồn nhân lực là vô cùng quan trọng trong tiến trình hội nhập này. 

Theo các nghiên cứu, khảo sát và cả quan sát của Viện Công nhân Công đoàn, chúng tôi nhận thấy hệ thống đào tạo của Việt Nam đã chuyển biến rất tích cực, từng bước đi vào thực tế như cầu của doanh nghiệp và xã hội. Đây là cơ sở quan trọng để có được nguồn nhân lực chất lượng cao. Chúng tôi cũng nhận thấy hiện có nhiều ngành nghề, nhiều tổ chức và cả doanh nghiệp có bộ tiêu chí đánh giá chất lượng người lao động. 

Tôi cho rằng đây là bước tiến quan trọng để xây dựng đội ngũ nhân sự chất lượng cao. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vừa và nhỏ (Việt Nam đa phần là doanh nghiệp vừa và nhỏ) lại không mấy quan tâm đến vấn đề này. Văn hoá quản lý, quản trị của các doanh nghiệp này cũng chưa được chuyên nghiệp. Theo tôi, để phát triển đội ngũ nhân lực chất lượng cao ở góc độ doanh nghiệp, thì việc đánh giá chất lượng người lao động cần phải được thực hiện thường xuyên, liên tục và ứng dụng các công cụ chuyên nghiệp vào đánh giá. 

 Có nhiều tiêu chí để đánh giá một nhân lực, nhưng quan trọng nhất mà chúng ta phải lưu ý đó là kỹ năng nghề và thái độ trong công việc. Đây được xem là 2 trong số những tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá chất lượng nhân sự. Mà phải sử dụng các công cụ đánh giá chuyên nghiệp bên cạnh chuyên nghiệp hoá công tác quản trị. Làm như vậy sẽ giúp doanh nghiệp có đươc đội ngũ nhân lực ngày càng chuyên nghiệp, từ đó sẽ đẩy mạnh lực lượng lao động chất lượng cao.

Phân bổ đào tạo theo ngành còn đang mất cân bằng

Dưới góc nhìn của VietnamWorks, nguyên nhân thiếu hụt lao động phổ thông chất lượng cao là do sự phân bổ đào tạo theo ngành còn đang mất cân bằng, có những ngành thừa và những ngành còn thiếu hụt. 

Bà Nguyễn Thị Vân Anh, Giám đốc kinh doanh khu vực miền Nam Công ty VietnamWorks (Navigos Group)

Riêng nhóm lao động trung và cao cấp thì có thêm những nguyên nhân sau: Họ có sự cân nhắc lựa chọn nơi làm việc theo khu vực địa lý, thuận tiện cho cuộc sống, nên nhân lực chất lượng cao có xu hướng tập trung vào một số khu vực trung tâm, do đó những khu công nghiệp, đặc biệt là những khu công nghiệp mới sẽ bị thiếu hụt trầm trọng thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao; Tình hình Covid làm cho các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thu hút và tuyển chọn nguồn nhân sự chất lượng cao. 

Bên cạnh đó, một số nhân lực chất lượng cao đã được đào tạo, quen với môi trường và phong cách làm việc của các công ty đa quốc gia, quen với việc chuyên môn hóa, đến khi qua công ty địa phương phải tự thực hiện một mình thì sẽ khó thực hiện được và khó đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp. Nên các nhân sự chất lượng cao đã được đào tạo từ các công ty đa quốc gia có tâm lý e ngại dịch chuyển qua các công ty địa phương, làm thiếu hụt nguồn này ở các công ty địa phương. 

Bà Nguyễn Thị Vân Anh đề xuất về nhân sự, các doanh nghiệp nên sẵn sàng chọn các ứng viên tiềm năng thay vì các ứng viên đã có sẵn kinh nghiệm và kỹ năng đối với yêu cầu mới. Tiềm năng thể hiện ở khả năng học hỏi, không ngại khó, nhận thức tốt và thích nghi nhanh. 

Các Doanh nghiệp có thể đầu tư vào huấn luyện, đào tạo, khai vấn, cố vấn để cung cấp kiến thức chuyên môn (Knowledge), kỹ năng xử lý công việc (Skills), tạo thói quen tốt trong nghề (Habit) và luôn thấy được cái ý nghĩa trong việc làm của mình hàng ngày (Attitude) để người lao động luôn có thể "Tập trung cao độ - Xoay chuyển tình huống – Vượt qua nghịch cảnh" trong thế giới VUCA. 

 Tạo môi trường minh bạch, chấp nhận sự đa dạng khác biệt để hòa nhập giữa các thế hệ, giới tính; có lộ trình thăng tiến nghề nghiệp để giúp đội ngũ nhân tài có cơ hội phát triển và đóng góp giúp doanh nghiệp gia tăng lợi thế cạnh tranh và phát triển bền vững. 

"Có câu nói hay mà tôi rất thích: "Ở trường học, bạn được học lý thuyết rồi mới kiểm tra, còn ở trường đời thì bạn bị kiểm tra trước rồi mới được học lý thuyết". Và khi bước ra khỏi trường học, hơn nhau ở chỗ kinh nghiệm ở trường đời. Vì vậy lời khuyên của tôi cho người lao động là đừng ngại khó khăn, sẵn lòng chấp nhận thách thức, trải nghiệm, học hỏi, cải thiện, tích lũy kinh nghiệm, kiến thức, để học cách thích nghi, từ đó gia tăng lợi thế cạnh tranh cho bản thân. Bên cạnh đó, người lao động cần phải học tiếng Anh, không chỉ trong giao tiếp mà còn đọc, hiểu để nắm bắt và sử dụng những ứng dụng công nghệ ngày càng phổ cập và đa dạng" - bà Nguyễn Thị Vân Anh nói.

Cần thời gian đào tạo bổ sung

Nhiều năm qua, Việt Nam luôn được biết đến với lợi thế nguồn lao động giá rẻ và dồi dào. Tuy nhiên, khoa học công nghệ phát triển vượt bậc, đòi hỏi lao động chất lượng cao, có tay nghề, trình độ, chuyên môn sâu đã trở thành điểm nghẽn nguồn nhân lực khi vừa thừa về số lượng nhân công trẻ lại vừa thiếu lao động có tay nghề chuyên môn sâu ở những ngành cần thiết cho sự phát triển. 

Ông Đỗ Thanh Vân, Phó Giám đốc Trung tâm dự báo nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động (FALMI)

 Đôi khi giữa nhu cầu của người học không trùng khớp với nhu cầu của xã hội, nhu cầu của doanh nghiệp, nhu cầu cần thiết cho sự phát triển nên dẫn đến việc các ngành nghề có nhu cầu cao nhưng không có người học, đây cũng là lý do thiếu nguồn lực. Mặt khác, đối với những ngành nghề đòi hỏi chất xám, chuyên môn sâu thì rất ít người đủ năng lực vượt qua vòng loại. 

Để khắc phục tình trạng này thì phải định hướng nghề nghiệp ngay từ khi còn học phổ thông, ngành nghề xã hội đang cần, ngành nghề đòi hỏi chuyên môn sâu để xem có phù hợp với năng lực thực tế của người học hay không. 

"Khi tuyển dụng những lao động đã được các trường đại học đào tạo, doanh nghiệp có thể sử dụng được ngay hay cần phải mất thêm thời gian bao lâu để đào tạo lại mới đáp ứng yêu cầu công việc? Thiếu và yếu nhất ở họ là gì? Tuỳ vào lĩnh vực ngành nghề, đối với ngành nghề có thiết bị và công nghệ hiện đại thì cần khoảng thời gian nhất định để đào tạo bổ sung, chuyển giao công nghệ" - ông Đỗ Thanh Vân nói.

Theo ông Đỗ Thanh Vân, đối với lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp thì người học sau tốt nghiệp có thể tiếp cận làm việc ngay tại các doanh nghiệp, nếu các trường trung cấp, cao đẳng thực hiện nghiêm túc Kiểm định và Tự kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục nghề nghiệp và Chương trình đào tạo, do đó sẽ thoả một số tiêu chí sau: Chương trình, giáo trình: Giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy nghề, vận hành hệ thống bảo đảm chất lương. Bên cạnh đó, quan hệ tốt với doanh nghiệp đào tạo bổ sung mang tính chuyển giao công nghệ hơn là đào tạo lại kỹ năng nghề nghiệp

Tập trung phát triển, cung cấp lao động chất lượng cao

Bình Dương là tỉnh duy nhất của Việt Nam nhiều năm liền có tên trong danh sách "Smart 21". Năm 2021, Vùng Thông minh Bình Dương tiếp tục được Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới ICF vinh danh là 1 trong top 7 cộng đồng có chiến lược phát triển thành phố thông minh tiêu biểu trên thế giới. 

Ông Giang Quốc Dũng, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Becamex chia sẻ tại tọa đàm

Trong lộ trình phát triển mới, tỉnh Bình Dương đang xây dựng môi trường thu hút đầu tư hiện đại dựa trên nền tảng thành phố thông minh, trọng tâm là Vùng đổi mới sáng tạo, trong đó nhấn mạnh Nguồn nhân lực chất lượng cao luôn là yếu tố cốt lõi quyết định sự thành công của mọi chiến lược. Từ năm 2016, Tổng Công ty Becamex là doanh nghiệp được UBND tỉnh Bình Dương giao thực hiện đề án thành phố thông minh. 

 Để góp phần xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho tỉnh Bình Dương, Becamex đã đề ra nhiều chiến lược phát triển nguồn nhân lực, trong đó, phương châm lấy con người là trọng tâm, mỗi người dân là một nhà đầu tư, làm sao để giữ chân được nhân lực là điều cốt yếu. 

Thời gian qua, để phục vụ cho việc phát triển nguồn nhân lực tại tỉnh, Becamex đã tập trung phát triển Đại học Quốc tế Miền Đông, đầu tư và tạo điều kiện để hỗ trợ sinh viên đi theo hướng đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp nhằm cung cấp lực lượng lao động chất lượng cao cho phát triển công nghiệp; trường cũng sẽ trở thành trung tâm tri thức và đầu mối chuyển giao công nghệ tại tỉnh. 

Bên cạnh đó, Becamex đã và đang hoàn thiện Trung tâm khởi nghiệp và sản xuất tiên tiến Becamex. Đây sẽ là không gian đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật cao, hỗ trợ doanh nghiệp và thúc đẩy khởi nghiệp. Ngoài ra, thời gian tới, Becamex cũng đang hướng đến xây dựng một số dự án trọng điểm như sẽ phát triển Trung tâm công nghiệp 4.0 Việt Nam – Singapore; Trung tâm năng lượng bền vững; Trung tâm thương mại thành phố mới Bình Dương…

Doanh nghiệp phải đồng hành với cơ sở đào tạo

Ông Tào Bằng Huy, Phó Cục trưởng Cục Việc làm, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội

Như chúng ta đã biết, nguồn nhân lực được xác định là nhân tố quan trọng nhất quyết định thành công của mọi tổ chức, doanh nghiệp hay lớn hơn là cả quốc gia. Đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu thì nguồn nhân lực được xem là quyết định tiên quyết nhất cho mọi quốc gia.

Đối với người lao động trong nước, về vì mô thì chúng ta thấy rằng Việt Nam đang có lực lượng lao động trẻ, năng động và được xem là nguồn lực quan trọng nhất trong mọi chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, Nhà nước và Chính phủ. Sau 2 năm chống chọi với đại dịch Covid-19, lực lượng lao động cũng có ảnh hưởng nhưng từ đầu năm 2022 thì lực lượng lao động đã trở lại mạnh mẽ. Điều đáng quan tâm hiện nay là chất lượng lao động. 

Có thể thấy, với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế, của khoa học, kỹ thuật thì nguồn lao động hiện chưa đáp ứng đủ yêu cầu của doanh nghiệp và của các tổ chức khác. Thống kê cho thấy lực lượng lao động qua đào tạo hiện chỉ mới khoảng 66%, trong đó chỉ có 26% là có văn bằng chứng chỉ. Con số này rất thấp so với khu vực. 

 Điều đáng mừng là trong tỉ lệ lao động qua đào tạo có trình độ đại học chung của cả nước là 11% thì Bình Dương và khu vực Đông Nam Bộ có tỉ lệ 16%. Đây là vùng trọng điểm kinh tế phía nam nên tỉ lệ này vẫn còn thấp so với yêu cầu. Thêm nữa, tác phong làm việc, kỹ năng và ý thức nghề nghiệp cũng là điều cần nói đến bởi đây cũng là những thành tố làm nên một lao động chất lượng cao. Kể cả thể chất của người lao động cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng làm việc. 

Câu hỏi đặt ra ở đây là làm sao để xây dựng được nguồn lao đông chất lượng cao để đáp ứng ngày càng cao của doanh nghiệp và các tổ chức khác trên địa bàn. "Đó là phải nâng cao hơn nữa tỉ lệ lao động qua đào tạo, phải nâng cao ý thức, kỹ năng nghề nghiệp của người lao động trong bối cảnh mới, trong kỷ nguyên mới với sự phát triển như vũ bão của công nghệ. Làm được như thế là sự vào cuộc của nhiều bộ ngành, đoàn thể mà quan trọng nhất là giữa nhà trường và doanh nghiệp. Doanh nghiệp phải đông hành với cơ sở đào tạo và lấy người lao động làm trọng tâm" - ông Tào Bằng Huy nhấn mạnh.

09:45

 Tọa đàm có ý nghĩa quan trọng, đúng thời điểm 

Sau 25 năm tái lập tỉnh, Bình Dương từ một tỉnh thuần nông trở thành thủ phủ công nghiệp và hiện đang hướng tới xây dựng đô thị thông minh. 

Toàn tỉnh hiện có 29 khu công nghiệp (trong đó 27 khu công nghiệp đi vào hoạt động) với diện tích 10.963 ha, tỷ lệ cho thuê đất đạt 88,13% và 12 cụm công nghiệp, với tổng diện tích 790 ha, tỷ lệ lắp đầy đạt 67,4%. Về đầu tư trong nước, toàn tỉnh có hơn 53.000 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh, tổng vốn đăng ký hơn 515.000 tỉ đồng. 

Hiện tỉnh có hơn 4.000 dự án có vốn đầu tư nước ngoài còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký 37 tỉ đô la Mỹ. Cách mạng công nghiệp 4.0 với xu hướng phát triển dựa trên nền tảng tích hợp cao độ của hệ thống kết nối và sự phát triển của trí tuệ nhân tạo… nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những lĩnh vực chịu sự tác động mạnh mẽ và trực tiếp nhất từ cuộc cách mạng nay. 

Nhận thức sâu sắc về vai trò, vị trí của việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong quá trình công nghiệp hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, Nghị quyết Tỉnh Đảng bộ có yêu cầu “Phát triển nguồn lao động có tay nghề đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng, có cơ cấu hợp lý, gắn đào tạo với giải quyết việc làm, tăng thu nhập và cải thiện đời sống của người dân. 

Ông Nguyễn Văn Dành, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương phát biểu khai mạc chương trình

Đến năm 2025, tỉ lệ lao động qua đào tạo đạt 85%, trong đó có văn bằng chứng chỉ là 35%(tăng trung bình 1%/năm). Hàng năm, giải quyết việc làm tăng thêm khoảng 35.000 lao động".

Thời gian tới, Bình Dương sẽ tiếp tục xây dựng chương trình đào tạo nguồn nhân lực với nhiều nội dung, giải pháp cụ thể, phù hợp với từng đối tượng được đào tạo. Đồng thời, tỉnh sẽ mở rộng mô hình các cơ sở giáo dục đào tạo, xem xét triển khai thực hiện các chương trình hợp tác đào tạo với các trường đại học trong nước và nước ngoài để thực hiện đào tạo theo cơ chế đặt hàng; khuyến khích, hỗ trợ các trường đại học của tỉnh tập trung nguồn lực phát triển đào tạo nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực kỹ thuật công nghệ cao để phục vụ triển khai các đề án Thành phố thông minh và vùng đổi mới sáng tạo Bình Dương. 

Cùng với đó là xây dựng đồng bộ cơ sở hạ tầng của thị trường lao động và tổ chức cung cấp các dịch vụ công về việc làm có hiệu quả… Tỉnh tập trung phát triển nhân lực chất lượng cao từ nguồn nhân lực hiện có; thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao làm động lực để thu hút, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Cùng với các giải pháp nói trên, các chính sách đãi ngộ, phúc lợi cũng là yếu tố quan trọng để "giữ chân" người tài. 

Năm 2019, HĐND tỉnh Bình Dương đã ban hành Nghị quyết về chính sách thu hút, chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tỉnh Bình Dương, với mức đãi ngộ lên tới 600 triệu đồng cho nhân lực công tác trong ngành Y tế. 

TS Tô Đình Tuân (bên trái)- Tổng Biên tập Báo Người Lao Động - tặng hoa cho ông Nguyễn Văn Dành, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương

"Trong chương trình Tọa đàm hôm nay, chúng tôi mong muốn được nghe các chuyên gia, nhà nghiên cứu, các diễn giả trong lĩnh vực phát triển nguồn nhân lực chia sẻ, giới thiệu những giải pháp và cách tiếp cận mới để nâng cao chất lượng nhân lực để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của tỉnh. Xin cảm ơn Báo Người Lao Động đã cùng phối hợp tổ chức một buổi tọa đàm có ý nghĩa quan trọng và rất đúng thời điểm về nguồn nhân lực chất lượng cao cho tỉnh Bình Dương và Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam" - ông Dành bày tỏ.

TS Tô Đình Tuân (đứng giữa) - Tổng Biên tập Báo Người Lao Động - tặng hoa cho các khách mời dự tọa đàm

Toàn cảnh buổi tọa đàm

Các đại biểu tại tọa đàm