Xứng danh người đại diện

Mới đây, LĐLĐ huyện Hóc Môn, TP HCM đã đại diện cho 9 công nhân (CN) khởi kiện Công ty TNHH May Kim Long (xã Đông Thạnh, huyện Hóc Môn,

TP HCM) ra tòa để đòi nợ BHXH. Tòa tuyên buộc công ty phải truy đóng khoản nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp hơn 300 triệu đồng cho CN. Để bảo đảm việc thi hành án, vụ việc đã được chuyển qua Chi cục Thi hành án huyện Hóc Môn thụ lý giải quyết. Kết quả mà LĐLĐ Hóc Môn đạt được có thể xem là "kỳ tích" trong bối cảnh công tác khởi kiện doanh nghiệp (DN) nợ BHXH của tổ chức Công đoàn (CĐ) bị ách tắc suốt thời gian qua vì nhiều lý do.

Quyết đòi quyền lợi cho công nhân

Ông Châu Văn Tuấn, Chủ tịch LĐLĐ huyện Hóc Môn, cho biết: Từ tháng 7-2014, Công ty TNHH May Kim Long nợ BHXH của 54 CN với tổng số tiền hơn 2,7 tỉ đồng. Kể từ thời điểm nợ BHXH đến nay dù tiếp tục tuyển thêm nhiều lao động mới (hiện có trên 100 lao động làm việc tại đây) nhưng công ty không đóng bất cứ khoản bảo hiểm nào cho họ. Các cơ quan chức năng địa phương, BHXH, Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP cũng đã nhiều lần kiểm tra và ra quyết định xử phạt. Công ty cũng nhiều lần hứa hẹn sẽ khắc phục, song đó chỉ là lời hứa suông.

Công ty May Kim Long hoạt động tại số 1/2 Đặng Thúc Vịnh, xã Đông Thạnh, huyện Hóc Môn nhưng không để bảng tên

Để bảo vệ quyền lợi người lao động (NLĐ), LĐLĐ huyện đã tiếp nhận ủy quyền, đại diện NLĐ khởi kiện ra tòa. Bà Nguyễn Thị Hiền - cán bộ LĐLĐ huyện Hóc Môn, người được CN ủy quyền khởi kiện - cho biết dù đã có kinh nghiệm từ vụ đại diện hơn 1.000 CN Công ty Keo Hwa Vina kiện ra tòa để đòi lương nhưng công tác khởi kiện vẫn gặp khá nhiều khó khăn về mặt thủ tục, hồ sơ khởi kiện. Chẳng hạn, để có một bộ hồ sơ đầy đủ theo yêu cầu của tòa cần có các loại giấy tờ như: hợp đồng lao động (HĐLĐ), CMND, hộ khẩu thường trú, phiếu xác nhận số tiền nợ BHXH của BHXH huyện Hóc Môn, giấy ủy quyền... Không phải CN nào cũng có đủ các loại giấy tờ này. "Để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho CN, LĐLĐ huyện đã hỗ trợ toàn bộ chi phí công chứng giấy tờ, đồng thời đề nghị UBND xã và văn phòng công chứng làm thủ tục xác nhận giấy ủy quyền cho CN sau giờ tan ca. Thế nhưng, sau đó, 10/21 CN vẫn phải bỏ cuộc giữa chừng vì không có HĐLĐ (chủ DN giữ HĐLĐ)" - bà Hiền chia sẻ.

Khó khăn không chùn bước

Suốt gần 1 năm theo đuổi vụ kiện, tuy có vướng phải một số khó khăn từ tòa án, song điều khiến bà Hiền "đau đầu" nhất lại xuất phát từ phía NLĐ. "Các CN khởi kiện đều đang làm việc tại công ty. Tuy công ty nợ BHXH nhưng mức thu nhập bình quân của NLĐ ở đây đạt từ 7-8 triệu đồng/tháng, cao hơn nhiều DN trên địa bàn. Do vậy, dù đã nộp đơn khởi kiện nhưng tâm lý CN thường xuyên dao động vì họ sợ khi DN phát hiện sẽ gây khó dễ, thậm chí đuổi việc. Để trấn an CN, một mặt chúng tôi giữ kín danh tính những người khởi kiện lâu nhất có thể, mặt khác, chúng tôi khéo léo gửi thông điệp đến DN quả quyết rằng bằng mọi giá LĐLĐ huyện sẽ bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho NLĐ và sẽ không bỏ qua nếu DN có hành vi trù dập CN. Tuy vậy, ngay trước ngày tòa xử, 2/11 CN đã rút đơn khởi kiện" - bà Hiền tiếc nuối.

Trải qua 4 ngày xét xử với 9 phiên tòa riêng biệt và thu về kết quả thắng lợi, song đó là niềm vui chưa trọn đối với các cán bộ CĐ nơi đây. Ông Nguyễn Thanh Phương, Phó Chủ tịch LĐLĐ huyện Hóc Môn, bày tỏ: "Kết quả mà chúng tôi mang về được quá khiêm tốn so với số CN đang bị xâm phạm quyền lợi về BHXH. Nếu như pháp luật cho phép NLĐ động ủy quyền tập thể thì chúng tôi sẽ thuận tiện hơn trong việc đòi lại quyền lợi chính đáng cho họ, qua đó góp phần răn đe và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm pháp luật về BHXH. Bởi hiện nay, hầu như các DN trốn đóng, nợ đóng BHXH đều biết rõ tổ chức CĐ đang ách tắc trong việc khởi kiện nên cố tình chây ì khắc phục nợ. Thậm chí, một số chủ DN còn tỏ thái độ thách thức khi chúng tôi đến kiểm tra, nhắc nhở".

Đối với bà Hiền, dù hành trình khởi kiện đã kết thúc, song chuyện phải đối mặt với cán bộ CĐ cơ sở trực thuộc trước tòa khiến bà trăn trở mãi. Theo bà Hiền, vai trò của cán bộ CĐ cơ sở vốn là người đại diện cho NLĐ, tuy nhiên ở vụ việc trên, chủ tịch CĐ cơ sở lại là người bảo vệ quyền lợi cho DN trước tòa. "Chuyện này cũng không thể trách cán bộ CĐ cơ sở, bởi với vị trí kiêm nhiệm là trưởng phòng nhân sự, được DN ủy quyền làm đại diện trước tòa cộng với nỗi lo cơm, áo, gạo tiền họ không thể làm khác. Từ thực tế đó, tôi cho rằng luật nên quy định việc khởi kiện là quyền của CĐ cấp trên khi có căn cứ xác định DN vi phạm pháp luật mà không cần phải có ủy quyền của CĐ cơ sở hoặc NLĐ. Có như thế mới tháo gỡ được nút thắt trong việc khởi kiện, hạn chế tình trạng nợ BHXH tràn lan như hiện nay" - bà Hiền kiến nghị.