Đại biểu đề nghị trợ cấp một lần cho viên chức nghỉ việc do sắp xếp, sáp nhập ít nhất 12 tháng lương

Sáng 13-11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Viên chức (sửa đổi). Đại biểu (ĐB) Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn TP HCM) đã nêu hàng loạt đề xuất liên quan đến quyền lợi của viên chức, trong đó có vấn đề trợ cấp một lần, bố trí việc làm.

Theo ĐB, Dự thảo luật đã thể hiện rõ tinh thần đổi mới quản lý đội ngũ viên chức theo vị trí việc làm, theo hướng công khai, minh bạch, gắn quyền với trách nhiệm. Đây là bước tiến phù hợp với chủ trương tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động công vụ.

Tuy nhiên, từ thực tiễn của hàng chục ngàn viên chức đang bị ảnh hưởng bởi tổ chức lại chính quyền địa phương hai cấp trong thời gian vừa qua, ĐB Nguyễn Hoàng Bảo Trân cho rằng vẫn còn nhiều điểm cần được bổ sung điều chỉnh, để Luật thực sự đồng hành với viên chức - những người đang trực tiếp gánh vác trọng trách của bộ máy hành chính sự nghiệp.

Đề nghị không chấm dứt hợp đồng nếu viên chức vẫn đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm khác

Về hợp đồng làm việc đối với viên chức (Điều 20), ĐB cho biết Dự thảo đã quy định rõ hơn về các loại hợp đồng làm việc, quyền và nghĩa vụ của các bên. Tuy nhiên, trong thực tế sáp nhập tổ chức, nhiều viên chức dù hoàn thành tốt nhiệm vụ nhưng bị rơi vào tình trạng "dôi dư cơ học", không phải do yếu kém, mà do tổ chức không còn vị trí tương ứng.

Hiện nay, các quy định chưa có cơ chế buộc cơ quan chủ quản phải chủ động sắp xếp, giới thiệu hoặc biệt phái viên chức dôi dư sang đơn vị khác trong cùng hệ thống công. Phần lớn viên chức phải tự đi tìm việc, tự liên hệ xin chuyển việc cho phù hợp, nhiều trường hợp bị chấm dứt hợp đồng, rất thiệt thòi.

Do đó, bà kiến nghị bổ sung Khoản 3 Điều 20: "Trường hợp viên chức bị dôi dư do sắp xếp lại đơn vị hành chính hoặc tổ chức lại đơn vị sự nghiệp công lập, cơ quan quản lý có trách nhiệm bố trí, biệt phái hoặc giới thiệu viên chức sang đơn vị phù hợp với chuyên môn, năng lực. Không chấm dứt hợp đồng nếu viên chức vẫn đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm khác."

Điều này không chỉ nhân văn mà còn tránh lãng phí nguồn lực, bởi viên chức ngoài chuyên môn được đào tạo họ còn được đào tạo, bồi dưỡng rất nhiều các kỹ năng khác từ nguồn tài chính công giờ ở độ tuổi 35-50 là giai đoạn chín muồi về kinh nghiệm và bản lĩnh, họ cần được tiếp tục cống hiến thay vì trở thành người thất nghiệp ngoài ý muốn.

Về vị trí việc làm của viên chức (Điều 22), ĐB đánh giá điều là trụ cột của dự thảo, nhưng vẫn còn bất cập trong cách xác định vị trí việc làm khi cơ quan thay đổi hoặc sáp nhập. Nhiều viên chức bị chuyển vị trí nhưng không được tham gia ý kiến, hoặc phải làm công việc khác hẳn chuyên môn, dẫn đến tâm lý hụt hẫng, giảm hiệu quả công tác.

Đại biểu Trân đề nghị bổ sung đoạn cuối Điều 22: "Khi đơn vị tổ chức lại hoặc sáp nhập, viên chức được tham gia góp ý về vị trí việc làm mới; nếu vị trí việc làm thay đổi không phù hợp chuyên môn, cơ quan có trách nhiệm đào tạo lại hoặc bố trí tạm thời công việc tương đương để bảo đảm ổn định đời sống". Quy định này sẽ giúp viên chức cảm nhận được sự tôn trọng, đồng hành của tổ chức, tăng sự gắn bó và trách nhiệm.

Đối với xếp loại chất lượng và sử dụng kết quả đánh giá (Điều 25), ĐB cho biết thực tế, tiêu chí đánh giá viên chức sau sắp xếp bộ máy nhiều khi chưa công bằng, còn nặng về định tính, cảm tính. Có những viên chức bị đánh giá thấp chỉ vì thay đổi đơn vị, chưa kịp thích ứng môi trường mới.

Đề nghị bổ sung khoản mới: "Trong năm đầu tiên sau khi sắp xếp, tổ chức lại đơn vị, kết quả đánh giá viên chức cần xem xét yếu tố thay đổi môi trường công tác, không xếp loại "không hoàn thành nhiệm vụ" nếu nguyên nhân khách quan do tổ chức". Điều này vừa bảo vệ người lao động công, vừa thể hiện tính nhân văn của luật, khuyến khích viên chức vượt qua khó khăn để thích ứng.

Đề nghị viên chức được hưởng trợ cấp một lần tối thiểu bằng 12 tháng lương khi thôi việc

Về thôi việc, nghỉ hưu của viên chức (Điều 31), hiện quy định chỉ nêu chung về các trường hợp thôi việc, nghỉ hưu, chưa phân biệt rõ giữa "thôi việc chủ động" và "thôi việc do tổ chức sắp xếp". Cần có quy định rõ hơn để hỗ trợ họ ổn định cuộc sống và giảm rủi ro cho xã hội.

ĐB Trân đề nghị bổ sung: "Viên chức thôi việc do sắp xếp tổ chức, sáp nhập đơn vị hành chính được hưởng trợ cấp một lần tối thiểu bằng 12 tháng lương, đồng thời được ưu tiên giới thiệu công việc trong hệ thống công lập hoặc khu vực chuyển tiếp."

Theo đại biểu, đây là chính sách cần thiết để đảm bảo ổn định xã hội, giảm áp lực thất nghiệp, đặc biệt với viên chức trung niên đang phải lo cho gia đình, con cái học hành, cũng thể hiện tinh thần không bỏ rơi viên chức, coi họ là đối tác đồng hành chứ không là người bị bỏ lại phía sau.

"Chúng ta đang sửa một đạo luật quan trọng, điều chỉnh đời sống nghề nghiệp của hơn 2,2 triệu viên chức cả nước. Mỗi quy định dù nhỏ cũng tác động sâu sắc đến đời sống, tâm tư, niềm tin của họ. Tôi mong rằng Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) sẽ không chỉ hướng đến quản lý chặt chẽ hơn, mà còn thể hiện tinh thần nhân văn, đồng hành - để mỗi viên chức, dù trong hoàn cảnh thay đổi, vẫn được tạo điều kiện tiếp tục cống hiến cho Tổ quốc, cho nhân dân" - ĐB Nguyễn Hoàng Bảo Trân nói.