Đại biểu Quốc hội thảo luận về quy định để tư nhân tham gia đầu tư đường sắt

Tham gia thảo luận, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn TP Hà Nội) đã cho ý kiến về quy định khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước.

Đánh giá đây là chủ trương rất đúng, song ông Cường cho rằng dự thảo luật mới chỉ quy định hình thức chỉ định thầu đối với các nhà đầu tư tự đề xuất dự án hoặc các dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP).

Đối với các dự án đường sắt dự kiến đầu tư công bằng nguồn vốn Nhà nước, thì dự thảo luật chưa đưa ra các cơ chế để nhà đầu tư tư nhân tham gia. Do đó, ông đề nghị bổ sung thêm phương thức lựa chọn nhà đầu tư tư nhân tham gia vào các dự án đường sắt dự kiến đầu tư bằng ngân sách Nhà nước, có thể đầu tư toàn bộ hoặc một phần.

Việc này theo ông Cường, cũng có thể giao Thủ tướng Chính phủ quy định, trong đó có các tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư tư nhân tham gia đầu tư vào các dự án với 3 nguyên tắc sau: Mục tiêu và yêu cầu kỹ thuật của dự án không được thay đổi; chi phí vốn đầu tư khi có tư nhân tham gia không được vượt quá dự kiến ban đầu của Nhà nước; hiệu quả vận hành mang lại cho Nhà nước phải cao hơn so với việc Nhà nước đầu tư.

Đối với quy định về chỉ định thầu, vị đại biểu đoàn Hà Nội đồng tình với báo cáo giải trình của Chính phủ rằng những trường hợp cấp bách, đặc biệt cần được chỉ định thầu, vì nhiều hạng mục công trình đường sắt mang tính cá biệt, không thể cạnh tranh. Tuy nhiên, ông lưu ý phải công khai tất cả các hợp đồng để phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Đại biểu Hoàng Văn Cường cũng nhất trí với quy định giao Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục các hàng hóa, dịch vụ, sản phẩm công nghiệp đường sắt sẽ được giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng cho doanh nghiệp Việt Nam sản xuất.

Theo ông, đây là quy định để doanh nghiệp Việt Nam được đặt hàng yên tâm sản xuất khi đầu ra được đảm bảo, thị trường trong nước là dành cho họ, không phải nhập khẩu hàng từ bên ngoài về.

Ông Hoàng Văn Cường cũng bày tỏ băn khoăn khi dự thảo luật có quy định miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa phục vụ đường sắt mà trong nước chưa sản xuất được.

"Chúng ta chưa có ngành công nghiệp đường sắt, nên hầu hết các sản phẩm phục vụ công nghiệp đường sắt đều chưa sản xuất được trong nước. Với quy định như vậy, có thể các doanh nghiệp được đặt hàng sẽ đi nhập khẩu sản phẩm từ nước ngoài, hoặc thuê sản xuất linh kiện rồi về lắp ráp, điều này sẽ triệt tiêu mục tiêu phát triển công nghiệp đường sắt" - đại biểu Cường nêu quan điểm.

Vì vậy, ông kiến nghị dự thảo luật cần quy định rõ không được nhập khẩu các sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ kể cả linh kiện để lắp ráp thành hàng hoá, dịch vụ thuộc danh mục Nhà nước đã giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng cho doanh nghiệp trong nước sản xuất.

Liên quan đến phát triển đô thị theo mô hình định hướng giao thông (TOD), ông Hoàng Văn Cường đồng tình với quy định giao UBND cấp tỉnh tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch khu vực phát triển đô thị theo mô hình TOD dọc theo các tuyến đường sắt quốc gia. Đồng thời, giao HĐND cấp tỉnh bố trí ngân sách để thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch để đấu giá, thu ngân sách.

Tuy nhiên, ông cũng lo ngại khi dự thảo luật lại cho phép UBND cấp tỉnh chỉ định nhà đầu tư thực hiện dự án đường sắt đồng thời làm luôn cả dự án phát triển đô thị TOD.

Từ lo ngại này, đại biểu Hoàng Văn Cường đề xuất cần quy định rõ phần TOD bên cạnh dự án đường sắt phải do Nhà nước đầu tư, sau đó tổ chức đấu thầu, đấu giá công khai. "Nếu muốn ưu tiên cho nhà đầu tư thực hiện tuyến đường sắt, có thể quy định họ được hưởng ưu tiên khi tham gia đấu thầu, đấu giá các dự án TOD liên quan" - ông Cường nhấn mạnh.