Đập chén bát xây lăng mộ: Chuyện thật ở ngôi làng khiến cả thế giới ngỡ ngàng

Cách trung tâm TP Huế khoảng 35 km về phía Đông, nghĩa trang An Bằng thuộc xã Phú Vinh (TP Huế) hiện ra với những ngôi mộ còn nguy nga lộng lẫy hơn nhà ở. 

"Thành phố lăng mộ" với hàng nghìn ngôi mộ, diện tích 40.000 m²

Quả không sai khi mạnh danh là "thành phố lăng mộ" vì nơi đây sở hữu hàng nghìn ngôi mộ lớn nhỏ với diện tích lên tới 40.000m² trải dài giữa bãi cát trắng xóa. 

Ẩn trong từng viên gạch, nét chạm là dấu ấn của hiếu đạo, của nghệ thuật dân gian và của cả tâm sự những người âm thầm làm nên từng mái vòm, cột trụ và nhiều công trình khác ở nơi đây.

Những ngôi lăng mộ ở đây được xây dựng xa hoa tráng lệ mang dáng dấp cung điện, đền đài vươn mình giữa bãi cát trắng. Người thợ đã lấy cảm hứng từ kiến trúc lăng tẩm vua chúa triều Nguyễn, nhất là lăng vua Khải Định để sáng tạo ra sự giao thoa rõ nét giữa vẻ đẹp cổ kính và hiện đại theo yêu cầu của con cháu người đã khuất. 

Có lăng mộ như cung điện thu nhỏ

Kiến trúc các ngôi mộ là sự giao thoa giữa kiến trúc Đông - Tây, là sự kết hợp của cái độc đáo và cái cổ kính. Trong đó, không ít lăng mộ được xây dựng như những cung điện thu nhỏ kết hợp với cổng tam quan, mái ngói lưu ly, câu đối, bia đá, trụ biểu và các linh vật như lân, ly, quy, phụng canh giữ được đặt theo nguyên tắc đối xứng.

Những họa tiết trên chỉ dành cho bậc đế vương thời xưa với vẻ uy nghi và hùng dũng, ngày nay đã được người dân, người thợ nơi đây ứng dụng vào kiến trúc lăng tẩm. 

Một trong những điểm chi tiết kiến trúc nổi bật nơi đây chính là trụ biểu chứa đựng chiều sâu văn hóa. Với hình khối đồ sộ, hoa văn cầu kì và màu sắc rực rỡ, trụ biểu thường được đặt đối xứng hai bên cổng lăng. 

Không chỉ đánh dấu không gian thiêng liêng ngăn cách giữa cõi âm và cõi dương mà còn thể hiện sự kính trọng đối với người đã khuất. Trên thân trụ thường được khắc câu đối bằng chữ Hán hoặc Quốc ngữ ca ngợi đức hạnh, công lao của người đã mất. 

Lăng mộ với những nguyên liệu, kiến trúc độc đáo

Mang kiểu dáng và kỹ thuật kiến trúc dân gian với những vật liệu cổ truyền là gạch, gỗ và đá. Qua bàn tay cũng những người thợ lành nghề với sự độc đáo trong cách phối các mảnh gốm màu, thủy tinh để chúng trở thành muôn hình muôn vẻ. Đi xa hơn, mảnh sành sứ lấy từ chén bát trở thành vảy rồng, vảy cá,kết hợp với vẽ màu, vôi vữa quét màu,...

Điều đặc biệt chính là người ta có thể chi vài chục triệu, thậm chí cả vài trăm triệu để chén bát mới về để...đập ra lấy mảnh vỡ để khảm lên các lăng mộ tạo hoa văn. Sành sứ không còn là chất liệu đơn thuần, mà trở thành ký ức - thứ lưu giữ hình ảnh, mong muốn, lòng biết ơn của người sống dành cho người đã khuất. Chính điều đó đã tạo thành một nền mỹ thuật giàu tính trang trí, mang theo đó là sự tinh tế, tỉ mỉ, phong phú.

Đề tài trang trí ở khu lăng mộ này hầu hết mang tính chất biểu trưng, nhằm thể hiện sự cao quý trong nền nghệ thuật truyền thống. Một số kiến trúc được liên danh thành những nhóm một như tứ linh (rồng, phụng, rùa, lân), tứ quý (thông, lan, cúc, trúc), bát bửu (đàn, sáo, bầu rượu, cuốn thư, quạt, bàn cờ, giỏ hoa và như ý). 

Những con vật linh, những biểu tượng hoa cỏ, vật báu, mẫu chữ điều là biểu hiện nội tâm, mang hàm ý kính quỷ thần, trọng quyền tước, ước nguyện hạnh phúc và phồn vinh.