Đâu là những rào cản trong hành trình tìm việc của lao động trẻ?

Dù nhu cầu tuyển dụng tăng cao, nhiều lao động trẻ, nhất là sinh viên mới ra trường, vẫn gặp khó khăn trong việc tìm việc, dẫn đến thất nghiệp và thay đổi việc làm liên tục.

Tại tọa đàm "Lao động trẻ – Khát vọng phát triển thành phố" do Trung tâm Dịch vụ việc làm Thanh niên TP HCM tổ chức mới đây, đại diện các doanh nghiệp, cơ quan quản lý, cơ sở giáo dục và chuyên gia đã cùng phân tích những rào cản mà lao động trẻ đang gặp phải trên hành trình tìm kiếm việc làm, đồng thời đề xuất nhiều giải pháp thiết thực nhằm hỗ trợ họ hòa nhập tốt hơn vào thị trường lao động.

Nguyên nhân chính được xác định là lao động trẻ thiếu kinh nghiệm thực tế. Nhiều bạn chỉ học lý thuyết, chưa từng tham gia thực tập hay dự án, trong khi nhà tuyển dụng yêu cầu kinh nghiệm ngay cả với vị trí dành cho sinh viên mới tốt nghiệp. Kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện, quản lý thời gian và khả năng thích ứng cũng còn hạn chế.

Bên cạnh đó, thiếu định hướng nghề nghiệp rõ ràng khiến nhiều bạn chọn việc theo trào lưu hoặc kỳ vọng gia đình, dễ dẫn đến "nhảy việc" và nản chí khi gặp khó khăn. Thông tin tuyển dụng không minh bạch cũng gây ra nhiều rủi ro, trong khi yêu cầu tuyển dụng đôi khi quá cao, ví dụ đòi hỏi 2–3 năm kinh nghiệm ở vị trí phổ thông.

Theo bà Nguyễn Văn Hạnh Thục, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm TP HCM, hiện có khoảng 43.000 lao động trẻ dưới 30 tuổi thất nghiệp, trong đó 43% không có bằng cấp và 37% có trình độ đại học trở lên. Lao động có chuyên môn có tỉ lệ thất nghiệp thấp hơn. "Cần phân tầng rõ nhóm lao động trẻ: nhóm có năng lực và nhóm cần được định hướng phát triển, tránh tạo ra thế hệ thiếu nền tảng vững chắc do bảo bọc quá mức" - bà Thục nhấn mạnh

Về phía quản lý, ngành giáo dục đóng vai trò then chốt trong việc trang bị kỹ năng thiết yếu, đặc biệt kỹ năng mềm, ngay từ đầu quá trình học. Sự phối hợp giữa nhà trường, doanh nghiệp và người lao động là chìa khóa giúp lao động tiếp cận thị trường hiệu quả.

Theo ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP HCM, nhiều người trẻ bày tỏ sự lo ngại bị AI thay thế, băn khoăn chọn ngành, trường, và phân vân học tiếp hay đi làm. Trên thực tế, chỉ có học tập nghiêm túc, rèn luyện kỹ năng nghề và tạo giá trị thực tế mới giúp người trẻ tồn tại và phát triển trong thời đại số.

"Chuyển đổi số làm thị trường lao động phức tạp hơn, đòi hỏi kỹ năng công nghệ và khả năng thích nghi cao. Cơ cấu nghề nghiệp đang chuyển dịch từ lao động giản đơn sang ngành kỹ thuật, chuyên môn cao" - Ông Tuấn cảnh báo.

Vì vậy, người lao động cần chủ động trang bị kỹ năng mềm, khả năng ứng dụng công nghệ và năng lực thích ứng với môi trường làm việc số. Mục tiêu của thị trường lao động không chỉ dừng lại ở việc bắt kịp xu hướng, mà còn phải gắn liền với chiến lược phát triển nguồn nhân lực số và nhân lực chất lượng cao.

Bà Lượng Thị Tới, Phó Giám đốc Sở Nội vụ TP HCM, cho biết TP HCM có 2,3 triệu lao động trẻ, đang chuyển dịch từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ. Sự kết nối giữa đào tạo và thị trường lao động đóng vai trò vô cùng quan trọng, đồng thời cảnh báo sự phụ thuộc vào AI có thể khiến người trẻ thụ động.

"Lao động trẻ có lợi thế về năng động, sáng tạo nhưng vẫn chịu ảnh hưởng truyền thống gia đình trong định hướng nghề nghiệp. TP HCM đang triển khai nhiều chính sách thu hút nhân tài, cải cách giáo dục, tăng cơ hội thực hành và xây dựng hệ sinh thái liên kết nhà trường – doanh nghiệp để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao" - bà Tới nói.