Canh mít non – cá chuồn

Mùa mít non vào khoảng tháng 3, tháng 4 âm lịch. Mít nài hoang sườn đồi, mít rẩy của người H’re, người Cà tu, mít mật vườn nhà người Kinh, như có lời hẹn ước với thiên nhiên, với gió nồm, chíu chít những quả non mơn mởn. Tháng 3, tháng 4 cũng là “mùa cá chuồn đầy bến” như lời hát trong một ca khúc nổi tiếng của nhạc sĩ Trương Quang Lục.

 

Mít non cá chuồn.

 

Luộc cá chuồn tươi, thêm vài quả ớt với mấy hạt tiêu, nồi nước sẽ nổi lên những đốm sao mỡ cá, toả vào gian bếp mùi vị thơm lừng. Mít non gọt vỏ, thái thành từng mẩu bằng ngón tay cái. Vớt cá chuồn ra, cho vào đĩa mắm làm miếng ngon cho người già, con trẻ. Mít đã thái lại đưa vào nồi nước cá đang sôi. Chỉ bấy nhiêu, giữ lửa đều, sau năm, bảy phút là có nồi canh.
   
Nhưng nồi canh mít – cá chuồn vừa thơm ngon vừa đúng kiểu Nam Trung bộ phải có lá lốt làm gia vị và nêm cho vừa miệng bằng mắm cái. Mắm cái chế biến từ cá cơm, nhà nào cũng có sẵn một lu nhỏ trong góc bếp. Lá lốt mọc thành vạt mơn mởn ở cuối vườn hoặc bên bờ suối.

 

Thợ sơn tràng, người đi điệu (tìm trầm), hái trầu nguồn, đốt than, rồi những người buôn quế,  bứt dây rừng làm xe nước, người đi lấy mật ong, khi vào rừng thường mang theo cá chuồn hấp, cá chuồn thính để nấu canh với mít non hái từ những cây mít mọc hoang đây đó trong rừng.

 

Canh mít nấu với cá chuồn thính, cá chuồn hấp, thậm chí cá chuồn muối, dĩ nhiên không thể hôi hổi tươi ngon như nấu với cá chuồn tươi, nhưng dẫu sao vẫn còn được phần nào hương vị, làm cho miếng ăn vốn kham khổ của người đi rừng trở nên “dễ nuốt”. Ngư dân đi biển trong mùa đánh cá chuồn, trên khoang thuyền luôn có sẵn những quả mít non để thổi nồi canh nóng, ấm lòng bạn chài những ngày lênh đênh sóng nước...

 

Canh mít non cá chuồn là món ăn bình dị nhưng đậm đà hương vị quê hương, quyến luyến nghĩa tình miền xuôi, miền ngược. Câu ca dao nhắc nhở mối quan hệ thâm giao trên rừng dưới biển lại cũng gợi nhớ một món ăn bình dân quê kiểng mà biết bao người tha hương chợt thấy nhớ nao nao mỗi khi nghe tiếng chim tu hú báo hiệu mùa gió từ phương Nam đang thổi lại:  

 

Ai về nhắn với nậu nguồn
 Mít non gởi xuống, cá chuồn gởi lên...