Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần 3-2025: Khai mở động lực mới cho tăng trưởng GDP

Ngày 26-9, Báo Người Lao Động đã tổ chức Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần 3-2025 với chủ đề "Động lực nào cho tăng trưởng GDP 2025 đạt 8,3%-8,5%".

Tích cực nhưng vẫn còn thách thức

TS Cấn Văn Lực, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nhận định kinh tế Việt Nam 8 tháng đầu năm nay ghi nhận nhiều điểm sáng. Cầu tiêu dùng nội địa phục hồi, xuất khẩu có cải thiện dù tốc độ chậm lại. Đầu tư tư nhân và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) duy trì mức tăng khá, trong khi đầu tư công tiếp tục được thúc đẩy mạnh mẽ. 

Khu vực dịch vụ, đặc biệt là du lịch, lưu trú, ăn uống, logistics, giáo dục và đào tạo đều tăng trưởng tích cực. Nền tảng vĩ mô và quản trị rủi ro được củng cố, với lạm phát, lãi suất, tỉ giá và nợ xấu nằm trong tầm kiểm soát. Thị trường chứng khoán khởi sắc và bất động sản bắt đầu phục hồi. 

"Một động lực đáng chú ý là sự phát triển của kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi năng lượng. Đặc biệt, cải cách thể chế và tinh gọn bộ máy hành chính, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố được kỳ vọng tạo không gian phát triển mới. Môi trường kinh doanh vì vậy ngày càng thuận lợi, lành mạnh và bền vững hơn cho doanh nghiệp (DN)và hộ kinh doanh" - TS Lực nói.

Một trong những mối quan tâm của người dân và thị trường là nỗi lo lạm phát, dù số liệu trong 8 tháng đầu năm nay, cung tiền M2 tăng khoảng 8,5%, cao hơn 4,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Dù vậy, lạm phát vẫn được duy trì trong tầm kiểm soát nhờ vòng quay tiền ở mức 0,68%, tuy thấp hơn kỳ vọng nhưng góp phần giảm áp lực tăng giá.

Ở góc nhìn khác, TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM, cho rằng lạm phát kỳ vọng mới nguy hiểm, bởi nó tác động đến hành vi ứng xử của người dân và DN, khiến thị trường trở nên bất ổn.

Ông cho biết Việt Nam đã thành công khi loại vàng khỏi vai trò phương tiện thanh toán, không để nó tác động trực tiếp đến kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, giá vàng tăng nhanh gần đây vẫn gây ảnh hưởng về tâm lý, kéo theo lạm phát kỳ vọng. "Mục tiêu tăng trưởng GDP 8,3%-8,5% năm nay thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc tạo đà tăng trưởng cho giai đoạn sau. 

Năm nay, chúng ta có thể không đạt tăng trưởng 8,5% nhưng mục tiêu 8% có thể đạt được và đã là rất tốt trong bối cảnh toàn cầu biến động. Tăng trưởng cao, chúng ta có lo lắng về bất ổn vĩ mô, chỉ số giá tiêu dùng (CPI), nợ công, tỉ giá. Tuy nhiên cho đến nay, những chỉ tiêu vĩ mô tương đối được kiểm soát tốt và khá đồng bộ. Điều hành Chính phủ không chỉ tập trung tăng trưởng mà còn ổn định vĩ mô, tạo niềm tin thị trường" - TS Trần Du Lịch nói.

Ở góc độ quản lý, ông Nguyễn Phi Lân - Vụ trưởng Vụ Dự báo, thống kê, Ổn định tiền tệ, tài chính Ngân hàng Nhà nước - cho biết mới đây Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sau nhiều lần trì hoãn đã hạ lãi suất 0,25% lần đầu tiên trong năm nay, đưa lãi suất điều hành về mức 4%-4,25%. Đồng thời, FED cũng cho biết có thể giảm thêm 0,5 điểm % nữa để đưa lãi suất cuối năm 2025 về khoảng 3,5%-3,75%/năm nếu dữ liệu kinh tế phù hợp. 

Theo ông, quyết định lần này của FED được nhiều NH Trung ương chờ đợi, trong đó có Việt Nam, vì có thể góp phần giảm áp lực lên tỉ giá USD/VNĐ, đồng thời tạo thêm dư địa cho chính sách tiền tệ. "Tính đến ngày 10-9, lãi suất cho vay bình quân đối với các giao dịch mới của NH thương mại ở mức 6,52%/năm, giảm thêm 0,41 điểm % so với cuối năm 2024. Nhờ vậy, DN và người dân có điều kiện tiếp cận nguồn vốn vay với chi phí thấp hơn, phục vụ các hoạt động đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng - những động lực quan trọng của nền kinh tế" - ông Nguyễn Phi Lân nói.

Đẩy mạnh chính sách tài khóa, hỗ trợ DN

Tuy vậy, các chuyên gia cho rằng không dễ giảm thêm lãi suất trong những tháng cuối năm vì mặt bằng chung đã ở mức thấp. Lúc này, chính sách tài khóa cần được đẩy mạnh cho mục tiêu hỗ trợ tăng trưởng. Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế - Tài chính, Bộ Tài chính, đồng tình và cho hay chính sách tài khóa sẽ tiếp tục được mở rộng có điều kiện để vừa thúc đẩy tăng trưởng vừa kiểm soát chặt kỷ luật ngân sách.

Cụ thể, ngân sách Nhà nước sẽ được cơ cấu theo hướng tập trung, trọng điểm, gắn chi tiêu với kết quả, ưu tiên nguồn lực cho công trình trọng điểm, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và giáo dục - đào tạo. Đầu tư công được cơ cấu lại, nâng cao hiệu quả, phát huy vai trò dẫn dắt và phấn đấu giải ngân 100% vốn. 

"Nhiều chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất tiếp tục được triển khai nhằm hỗ trợ DN duy trì sản xuất, tạo việc làm. Bộ Tài chính cũng đẩy mạnh phân cấp nguồn thu giữa trung ương và địa phương, tăng vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương và tính chủ động của ngân sách địa phương" - ông Nguyễn Anh Tuấn nói.

Một vấn đề được đặt ra là làm thế nào để hài hòa giữa chính sách tài khóa và tiền tệ, vừa hỗ trợ tăng trưởng, vừa duy trì ổn định vĩ mô. Trong năm 2025, hai chính sách này đã phối hợp nhịp nhàng, góp phần tạo nên kết quả tích cực. Bởi chính sách tiền tệ có độ trễ ngắn, tác động nhanh đến tín dụng và tiêu dùng, còn chính sách tài khóa có độ trễ dài nhưng lan tỏa sâu rộng đến sản xuất và đầu tư. 

"Mục tiêu tăng trưởng 8,3%-8,5% trong năm 2025 có thể đạt được nếu chính sách tài khóa tiếp tục bám sát định hướng của Chính phủ, kết hợp hài hòa giữa mở rộng chi tiêu có điều kiện và kỷ luật ngân sách, đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ. Đây sẽ là trụ cột quan trọng để nền kinh tế không chỉ vượt qua thách thức ngắn hạn mà còn hướng đến tăng trưởng bền vững và mục tiêu dài hạn trong thập kỷ tới" - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế - Tài chính nêu.

Để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vào những tháng cuối năm, nhiều ý kiến chia sẻ tại diễn đàn cho rằng điều quan trọng là phải tập trung khai thác mạnh các động lực mới.

Trước hết là chuyển đổi số và ứng dụng khoa học - công nghệ cần được triển khai quyết liệt hơn để gia tăng năng suất lao động cũng như năng suất các yếu tố tổng hợp. Bởi, các nghiên cứu cho thấy nếu cải cách thể chế kinh tế được thực hiện hiệu quả, chúng ta hoàn toàn có thể cải thiện thêm khoảng 0,3 điểm phần trăm trong tăng trưởng GDP.

Theo TS Cấn Văn Lực, phát triển tăng trưởng xanh và chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu là yêu cầu bắt buộc. Việt Nam phải từng bước nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời đẩy mạnh công nghiệp hỗ trợ để DN trong nước có chỗ đứng vững chắc hơn. Việc thúc đẩy liên kết vùng cũng cần được ưu tiên, đặc biệt các đầu tàu kinh tế như TP HCM, Hà Nội, Đà Nẵng phải đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn bình quân cả nước, khoảng 1,2 đến 1,3 lần, để dẫn dắt nền kinh tế. 

"Mục tiêu tăng trưởng 8,3%-8,5% là khả thi, song cũng cần chuẩn bị cho kịch bản thấp hơn, khoảng 8%. Để đạt được điều đó, cả tiêu dùng lẫn đầu tư phải được kích thích tăng mạnh. Các động lực mới như kinh tế số và cải thiện năng suất lao động sẽ là chìa khóa. Giải pháp đặt ra là phải triển khai nghiêm túc các chính sách, nghị quyết của Chính phủ, đồng thời vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại những đô thị đặc biệt lớn như TP HCM" - TS Cấn Văn Lực nói.

Đặc biệt, dư địa chính sách tài khóa còn nhiều, cần tiếp tục giảm thuế, phí; quyết liệt trong giải ngân đầu tư công. Cần tính toán chính sách tài khóa cho năm tới trong bối cảnh đang sửa rất nhiều luật liên quan tới thuế, phí. Chưa hết, dư địa về cải cách - chính sách trọng cung - tập trung phát triển kinh tế tư nhân và kinh tế Nhà nước - đòi hỏi phải cải cách quyết liệt trong vấn đề thủ tục hành chính, vận hành trơn tru mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.