Từ bao đời nay, hai tộc người Khùa và Mày ở vùng biên giới huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình sinh sống đan xen với nhau nên có sự giao thoa về văn hóa tâm linh khá thú vị. Trong đó, nổi bật là lễ cúng thần Cu lôông Cờ tôốc luôn được bà con dân bản tổ chức trang nghiêm, với mong muốn cầu mưa thuận gió hòa.
Cầu cho mưa thuận, gió hòa
Dù khác nhau trong ngôn ngữ giao tiếp, nhưng 2 tộc người Khùa và người Mày đang sinh sống ở xã Trọng Hóa, bao năm qua vẫn tôn thờ nhiều vị thần linh đang ngự trị trong nhà, cai quản giang sơn, như: Thần rừng, Thần suối, Thần bếp, Thần nhà… Đặc biệt là thần Cu lôông Cờ tôốc.
Theo quan niệm của người Khùa, thần Cu lôông Cờ tôốc chính là vị thần quan trọng nhất trong các vị thần ở dãy núi Giăng Màn.
Theo quan niệm của dân bản, từ "Cu lôông" đều có nghĩa là nơi đỉnh núi cao nhất, còn "Cờ tôốc" mang ý nghĩa là ở phía dưới thấp, nơi mặt đất nằm cạnh khe suối. Với họ, thần Cu lôông Cờ tôốc chính là vị thần Núi cai quản ở cả 3 tầng ngự trị trong thế giới tâm linh của người Khùa và Mày: trên cao, ở giữa và phía dưới.
ông Cao Ngọc Điền - Trưởng Phòng Dân tộc huyện Minh Hóa nói huyện đang xây dựng kế hoạch phục dựng và bảo tồn một số lễ hội nhằm góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tại các vùng có đồng bào dân tộc thiểu số nhằm tạo điểm nhấn để làm tiền đề xây dựng thành sản phẩm du lịch hấp dẫn, hiệu quả… Trong đó có lễ cúng thần Cu lôông Cờ tôốc.
Và cũng chính "Thần Núi" là vị thần linh thiêng, đứng đầu và cai quản tất cả các vị thần, muôn loài ở khu vực núi Giăng Màn có tên gọi là Cu lôông Cờ tôốc. Bởi vậy, lễ cúng thần Núi luôn được dân bản tổ chức rất lớn, đầy tính trang nghiêm, tôn kính.
Ông Hồ Đi (71 tuổi; người Khùa ở bản Khe Cấy, xã Trọng Hóa) cho biết việc cúng thần Cu lôông Cờ tôốc có ý nghĩa cầu cho mưa thuận gió hòa, không có dịch bệnh, đồng bào ai nấy cũng đều có sức khỏe, nhà nhà luôn an yên, may mắn. Đặc biệt công việc làm ăn trên rẫy diễn ra suôn sẽ, thú dữ không phá hoại mùa màng và tấn công con người; đi rừng không giẫm trúng bom đạn, rắn rết; cây trồng, vật nuôi luôn phát triển tốt tươi, thuận lợi.
Dịp lễ hội của đồng bào vùng cao huyện Minh Hóa
Sau lễ cúng, người dân ở lại để ăn uống, chuyện trò thoải mái đến hết ngày
Theo Hồ Đi, đồng bào Khùa tổ chức lễ cúng Thần Núi 3 lần trong năm. Lần thứ nhất là dịp đầu năm mới, thứ 2 là tháng 7 Âm lịch và lần thứ 3 là dịp vào tháng 11 Âm lịch. Đặc biệt, mỗi lễ cúng đều có ý nghĩa riêng.
"Lễ cúng đầu năm để thần phù hộ cho mở cửa rừng, cầu cho mọi công việc làm ăn, đời sống của đồng bào luôn được may mắn, thuận lợi... Lần thứ 2 là cảm ơn trời đất đã tạo điều kiện thuận lợi cho mùa màng phát triển tốt tươi, cuộc sống đồng bào được hanh thông, an lành... Còn lần thứ 3 có ý nghĩa mừng cơm mới, tạ ơn trời đất đã phù hộ, ban phát cho đồng bào nhiều sản vật, ấm no, may mắn, thuận lợi..." - ông Hồ Đi tâm sự.
Độc đáo lễ cũng "Thần Núi"
Người đứng ra chủ trì lễ cúng thần Núi là các vị "Thầy cúng". Những người này đều là tộc trưởng hoặc người có chức sắc, uy tín trong bản làng, dòng họ. Ông Hồ Đi là người có thâm niên hơn 10 năm làm nghề "Thầy cúng" ở nhiều bản làng của đồng bào Khùa trong khu vực.
Theo Hồ Đi, hiện ông đang đảm trách chủ trì lễ cúng thần Cu lôông Cờ tôốc cho các bản Khe Cấy, Hưng, Ka Réc, Lé (xã Trọng Hóa) và Ta Leng (xã Dân Hóa). Trước đó, cha ông làm nghề này, sau khi cha ông mất vì ông là con cả, trưởng họ tộc nên được kế thừa vai trò "Thầy cúng".
Bản làng đồng bào người Khùa, người Mày ở huyện Minh Hóa
Lễ cúng được dân bản chuẩn bị, gồm: 4 hũ rượu cần, một con gà, rượu trắng, bánh đíp (loại bánh nếp không nhân, được gói bằng lá dong rừng), trầm hương và một ít đồng tiền mặt. Những người dân đến tham gia lễ cúng này nếu có điều kiện góp thêm cơm, canh, mồi, rượu, bia...
Còn "thầy cúng" Hồ Khót (74 tuổi; người có uy tín ở bản Tà Rà, xã Dân Hóa) cho hay ông đảm trách lễ cúng thần Cu lôông Cờ tôốc của các bản làng người Mày sống quanh dãy Giăng Màn, gồm: Tà Rà, Hà Nôông, Y Leng, Ka Định... gần 10 năm qua.
Theo ông Hồ Khót, lễ cúng được diễn ra khoảng 8 giờ sáng, vì theo quan niệm của người Khùa và người Mày, buổi sáng là lúc mặt trời lên, mọi vật sinh sôi nảy nở, mùa màng tốt tươi. Sau phần lễ thường có thêm phần hội để tạo điều kiện cho mọi người có thêm thời gian để giao lưu.
Các hộ dân khi đến tham gia lễ cúng có thể ở lại để ăn uống, chuyện trò thoải mái đến hết ngày, nhưng cấm kỵ không được mang về bất cứ một thứ đồ ăn, thức uống nào cả.
"Thầy cúng" Hồ Khót - người đang đảm nhận vai trò chủ lễ cúng thần Cu lôông Cờ tôốc tại nhiều bản làng người Khùa
Hơi khác so với tập tục của người Khùa, người Mày ở xã Dân Hóa thường chỉ tổ chức cúng thần Cu lôông Cờ tôốc một lần trong năm. Đó là buổi sáng thứ 6 tuần đầu tiên trong tháng 2 Âm lịch. Chu kỳ cứ 5 năm thì tổ chức cúng lớn một lần và trong lần cúng lớn thường có thêm con lợn hoặc bò.
Nét văn hóa tâm linh độc đáo
Ông Hồ Phin, Chủ tịch UBND xã Trọng Hóa, cho biết từ nhiều năm qua, lễ cúng thần Cu lôông Cờ tôốc của các bản làng ở địa phương này thường được diễn ra tại các cụm bản và "ngầm mặc định" do một Trưởng bản hoặc Trưởng họ đứng ra làm "Thầy cúng".
Việc cúng "Thần Núi" luôn được bà con tổ chức trang nghiêm, bài bản và là nét văn hóa tâm linh độc đáo có từ nhiều đời qua của đồng bào người Khùa và người Mày được duy trì cho đến tận ngày nay.
và quét mã QR
Bình luận (0)