Độc đáo phiên chợ chỉ họp một tiếng trong đêm

Theo người dân xã Quảng Thanh, huyện Thủy Nguyên (TP Hải Phòng), chợ cau ở đây được coi là chợ đầu mối chuyên thu mua, buôn bán cau lớn nhất phía Bắc. Đây một phiên chợ độc đáo chỉ họp đúng 1 tiếng (từ 20 giờ đến 21 giờ hàng ngày).

Chợ chỉ bán mặt hàng duy nhất là những buồng cau được hái từ các vườn tại huyện Thủy Nguyên. Tuy nhiên, chợ cau thu hút nhiều thương lái từ các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Hải Dương, Hưng Yên và TP Hà Nội đến mua. Chợ họp đủ 30 ngày trong tháng, từ trung tuần tháng 9 năm nay đến tháng 5 năm sau, đúng vụ cau đang vào mùa thu hoạch.

Trước đây, chợ còn có tên gọi khác là chợ Sáng, nằm ở hai lề đường của tuyến quốc lộ 352. Người bán bày hàng ngay dưới lòng đường, gây mất an toàn giao thông vì đoạn đường trên không có đèn điện chiếu sáng, mật độ giao thông cao.

Sau đó, các thương lái đã di chuyển chợ về khu vực mới ở thông Đống Lứa, xã Quảng Thanh từ năm 2009. Thực tế, ban ngày ở đây vẫn là khu chợ dân sinh, đến chiều muộn mới chuyển sang chợ cau.

Để chuẩn bị cho phiên chợ này, các lái cau khác tại huyện Thủy Nguyên thường có mặt tại chợ từ sớm, ai đến trước thì bày cau ra trước, bày ngay ngắn các buồng dưới nền đất, ai đến sau thì bày hàng sau. Đến khoảng 19 giờ 30 tối, các lái cau bày hàng xong, họ ngồi đợi ban quản lý chợ bật đèn để thực hiện giao dịch.

Khoảng 20 giờ, khi ban quản lý chợ bật đèn điện là lúc hoạt động mua bán bắt đầu sôi động. Tuy nhiên, dưới ánh đèn mờ mờ, các "thương vụ" mua và bán cau đều được thực hiện dưới ánh đèn pin mà mọi người tự trang bị.

Việc mua bán diễn chỉ trong đúng 1 giờ, dù còn hàng hay hết hàng, chợ đông người hay vắng khách, ban quản lý chợ cũng sẽ tắt đèn điện vào đúng 21 giờ tối. Lúc này, chẳng ai bảo ai, người bán sẽ lặng lẽ thu dọn hàng, người mua lặng lẽ rời chợ.

Ông Nguyễn Văn Minh, một thương lái ở Hà Nội có nhiều năm gắn bó với chợ cau Quảng Thanh, chia sẻ cả miền bắc chỉ có chợ cau ở đây là phong phú nhất. Để chọn được buồng cau đẹp, người mua cần chọn những buồng có đầy tủ "râu tóc", quả to, tròn, cành phải dẻo, quả phân bố đều. Nếu buồng cau thiếu một trong những tiêu chí trên, sẽ không thể đem bán cho người mua làm lễ.

Lý giải về việc tắt điện trước mỗi giờ chợ họp, ông Nguyễn Văn Đức, Trưởng Ban quản lý chợ Cau, xã Quảng Thanh, huyện Thủy Nguyên, cho hay "Lệ này đã có từ xưa, nhằm tránh trường hợp người đến đây tranh nhau mua, cũng để tạo sự công bằng, người đến trước cũng như người đến sau ai cũng có thể chọn cho mình những buồng cau ưng ý".

Cũng chính vì lý do đó, kể từ khi đi vào hoạt động, khu chợ đầu mối này chưa xảy ra bất kỳ một tranh chấp, cãi vã hay mất an ninh trật tự. Giá phụ thu gồm cả chỗ ngồi, phí gửi xe là 20.000 đồng, ngoài ra không còn bất kỳ khoản thu nào khác.

Vụ cau năm nay, giá cau tươi tăng cao kỷ lục khi thời điểm cuối tháng 4 khoảng 25.000 đồng/kg, sang tháng 6 đã tăng lên 50.000 - 55.000 đồng và hiện tại ở mức 80.000 đồng/kg.

"Đầu năm, giá cau tươi cũng tăng nhưng chỉ dao động ở mức 45.000 - 50.000 đồng/kg, sau bão số 3 giá cau tươi tăng dần lên 60.000 - 70.000 đồng/ kg và đỉnh điểm đang chạm mức 80.000 đồng/kg gồm cả cành, cuống. Giá cau tươi hiện tại cao kỷ lục trong 10 năm trở lại đây"- bà Thu (một người bán cau) cho biết.

Bà Khánh (một thương lái ở Hưng Yên) cho biết, do nhiều yếu tố như bão số 3, Trung Quốc tăng lượng thu mua nên giá cau năm nay đắt đỏ. Nhưng đắt đầu vào cũng đắt đầu ra, cả người trồng lẫn người buôn đều có đồng ra đồng vào.

Ông Long ở tỉnh Hưng Yên, người có hơn 20 năm kinh nghiệm trong nghề, tâm sự, "Muốn theo được nghề này còn phụ thuộc vào cái duyên, đâu phải ai cứ muốn làm là được. Trước kia, tôi từng xuống Thủy Nguyên, bỏ mấy trăm triệu mua cả vườn cau, tuy nhiên do nhiều nguyên nhân và thiếu kinh nghiệm nên bị thua lỗ nhiều. Đến khi biết đến chợ cau, tôi đã chuyển sang mua cau tại chợ để đảm bảo".

Theo ông Long, mua cau có hai hình thức: Mua cả vườn và mua lẻ tại chợ. Mua lẻ thế này gọi là "3 mo", tức 3 thứ phụ thuộc và mỏng manh: Vốn không to, ngày công không cao, giá cau lên xuống phụ thuộc vào chủ thu mua. Mua tại vườn khi trúng đậm thì cũng lãi tới vài trăm triệu, thậm chí cả tỉ đồng/vụ, nhưng cũng có khi thua lỗ. Mua lẻ thì tỉ lệ thua lỗ rất ít, còn lãi cũng chỉ trên dưới triệu đồng/ngày, có ngày chỉ vài trăm ngàn đồng.

Anh Thái, một thương lái đến từ tỉnh Thái Nguyên, cho biết ngày nào anh cũng xuất phát từ Thái Nguyên lúc 3 giờ chiều, mua cau xong về đến nhà cũng phải 1 giờ đêm. Sáng hôm sau, anh lại đi bỏ lẻ ở từng điểm, đều đặn cả 30 ngày trong tháng, bất kể nắng mưa. "Giờ đường sá thuận lợi, việc đi lại cũng dễ dàng hơn. Dù các tỉnh như Phú Thọ, Vĩnh Phúc cũng trồng rất nhiều cau nhưng cau Thủy Nguyên được người mua ưa chuộng, chấp nhận mua với giá cao hơn"- anh Thái cho hay.