Môn lịch sử: Khó dạy, khó học

Trong kỳ thi đại học vừa qua có một hiện tượng không bình thường đã xảy ra vì điểm thi môn sử rất thấp, thậm chí có hàng ngàn bài điểm không (0). Song một số người, kể cả Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận, lại cho rằng đây là việc “bình thường”.

Người dạy, người học đều chán

Điểm sử trong kỳ thi đại học năm nay thấp đã phản ánh nhiều hiện tượng không bình thường trong việc giảng dạy và học tập môn sử trong nhiều năm qua. Trước hết, chương trình môn học lịch sử ở bậc phổ thông (của Bộ GD-ĐT) là rất “nặng” vì đã đưa ra hàng vạn sự kiện, bắt người học phải nhớ hết. Trên thực tế, các em không nhớ nổi, phải học đi học lại mãi, rồi chán nản; kể cả đối với người dạy.

Ví dụ, thật khó cho người dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn xây dựng CNXH ở miền Bắc (1954-1975) và công cuộc cải tạo xây dựng CNXH ở Việt Nam thời kỳ 1975-1985. Người dạy cứ phải đối phó với những mặt “được” và “chưa được”; thậm chí có những vấn đề được coi là “được” cũng ẩn chứa những vấn đề đầy bất trắc của sự “chưa được”.

Như khi dạy về giai đoạn lịch sử Việt Nam trong năm 1945-1946, với hàng chục sự kiện, nào là quân Tưởng vào miền Bắc; Pháp bắn dân ta ở Sài Gòn; nạn đói, dốt; bọn phản động trong nước ngóc đầu dậy; hàng loạt đảng phái giành quyền; ta lại nhượng bộ một số ghế trong chính phủ và quốc hội; ta hòa hoãn với Pháp… Vấn đề nào xem ra cũng quan trọng cả, đòi hỏi người dạy phải cung cấp đủ thời gian, bối cảnh, diễn biến với những số liệu cụ thể của từng sự kiện. Như vậy thì lấy đâu ra thời gian để nói về mối quan hệ của các sự kiện, nói về bản chất lịch sử ?! Đó là chưa kể thái độ ứng xử của chính quyền và xã hội, kể cả người học đối với môn sử cũng chưa đúng mức.

Trả lại sự thật cho lịch sử

Nhiều vấn đề lịch sử trong thời kỳ đương đại chưa có sự lý giải thấu đáo bởi những quan điểm chính thống cũng là một khó khăn cho việc dạy và học lịch sử của đất nước. Một số vấn đề trong lịch sử vẫn còn đang bỏ ngỏ, người học không hiểu, người dạy cũng chưa hiểu, các nhà nghiên cứu cũng chưa có câu trả lời thỏa đáng, bỏ mặc ai hiểu thế nào tùy theo nhận thức của họ.

Điển hình về lịch sử Đảng, người thầy có thể nói y chang như giáo trình, như nghị quyết đã nêu là đất nước ta phải đối phó với những cơ hội và thách thức, như: “Tình trạng tham nhũng, suy thoái ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên là rất nghiêm trọng”... nhưng để lý giải tình trạng tham nhũng ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên thật không dễ dàng gì. Cách nói định tính, không có số liệu cụ thể làm cho người học trở nên mơ hồ và phải học thuộc lòng thì sao có hứng thú mà học.

Khổ nỗi, có những vấn đề trong lịch sử đương đại đang định hình, cái đúng, cái sai vẫn đang trên con đường phát triển. Đem những vấn đề này, nói đây là lịch sử để dạy cho học sinh, bảo đó là “điều đúng”, rồi sau đó bảo “chưa đúng” hoặc “không đúng” thì thật khó. 

Hãy trả lại cho lịch sử sự công bằng, sự thật, khách quan mà nó vốn đã có, phải có. Vì thời đại ngày nay, thông tin không còn xa lạ đối với học sinh. Các em có thể truy cập bất cứ trang web nào đang hiện diện trên mạng...