Trao Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật lần thứ XXIII cho 6 tiến sĩ

Lễ tưởng niệm 138 năm ngày mất danh nhân Phạm Thận Duật, ra mắt cuốn sách "Phạm Thận Duật trong dòng chảy lịch sử Việt Nam" và lễ trao Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật lần thứ XXIII đã được Quỹ Giải thưởng Phạm Thận Duật phối hợp cùng Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam tổ chức ngày 29-11 tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội.

GS Vũ Minh Giang khẳng định tầm vóc tri thức và đóng góp của Phạm Thận Duật xứng đáng có một vị trí trong những trang sử chính thống của Việt Nam giai đoạn cuối thế kỷ XIX

Phạm Thận Duật (1825 - 1885) là người thôn Yên Mô Thượng, xã Yên Mạc, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình. Ông đỗ cử nhân năm 1850 và nhậm chức Giáo thụ phủ Đoan Hùng rồi làm Tri châu Tuần Giáo. Phạm Thận Duật đã đảm nhiệm nhiều trọng trách trong các lĩnh vực đa dạng, từ chính trị, kinh tế, thủy lợi đến ngoại giao hay quốc phòng.

Ông từng giữ chức Phó tổng tài Quốc sử quán Triều Nguyễn, được vua Tự Đức giao trọng trách tổng duyệt bộ quốc sử Khâm định Việt Sử thông giám cương mục, bộ sử chính thức của triều đại nhà Nguyễn, và phụ trách chỉnh sửa bộ Đại Nam thực lục đệ tứ kỷ.

Năm 1885, Pháp đánh chiếm kinh thành Huế. Là một nhân vật chủ chiến, ông cùng Tôn Thất Thuyết phò vua Hàm Nghi ra sơn phòng Quảng Trị. Nhận lệnh của vua Hàm Nghi, ông thảo chiếu Cần Vương kêu gọi các sĩ phu và nhân dân đứng lên chống Pháp. Lĩnh chức Khâm sai đại thần ra Bắc để chiêu tập nghĩa sĩ Cần Vương, ông bị Pháp bắt đưa đi tù ở Côn Đảo. Ngày 29-11-1885, trên đường từ Côn Đảo đến đảo Tahiti, ông đã hi sinh trên đường đi đày.

Giải nhất được trao cho tiến sĩ Trần Xuân Thanh

Là nhà sử học tài năng, Phạm Thận Duật từng giữ chức Phó tổng tài Quốc sử quán Triều Nguyễn, được đích thân Vua Tự Đức giao trọng trách tổng duyệt bộ quốc sử "Khâm định Việt Sử thông giám cương mục", bộ sử chính thức của triều đại nhà Nguyễn và phụ trách chỉnh sửa phần "Dực Tông Anh hoàng đế thực lục chính biên" trong bộ "Đại Nam thực lục đệ tứ kỷ".

Từ năm 2000, với sự tài trợ của Quỹ Giải thưởng Phạm Thận Duật, giải thưởng sử học mang tên danh nhân đã trở thành giải thưởng đầu tiên của Việt Nam được trao trong lĩnh vực sử học, cũng là giải thưởng chính thức và duy nhất của Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, có phạm vi trên toàn quốc.

Giải nhất Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật năm nay được trao cho TS Trần Xuân Thanh (Trung tâm Biển và Hải đảo, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) với luận án "Hoạt động khai thác mỏ của người nước ngoài ở miền Bắc Việt Nam từ cuối thế kỷ XVII đến đầu thế kỷ XX".

Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật lần thứ XXIII được trao cho 6 tiến sĩ

Hai giải nhì dành cho luận án "Vai trò của Ban An ninh Trung ương Cục miền Nam từ năm 1960 đến năm 1975" của TS Lưu Thị Bích Ngọc và luận án "Chợ ở tỉnh Nam Định từ năm 1831 đến năm 1890" của TS Bùi Văn Huỳnh.

Ba giải ba thuộc về các luận án "Quan hệ Nhật Bản - Việt Nam giai đoạn 2002 - 2018" của TS Nguyễn Văn Tuấn, "Quan hệ Nhật Bản - Việt Nam (1954-1975)" của TS Nguyễn Vũ Kỳ và luận án "Nông trường Quốc doanh ở miền Bắc Việt Nam từ năm 1955 đến năm 1975" của TS Phạm Thị Vượng.

Trong khuôn khổ của buổi lễ tưởng niệm danh nhân, Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam và Quỹ Giải thưởng Phạm Thận Duật cũng đã tổ chức Lễ ra mắt cuốn sách "Phạm Thận Duật trong dòng chảy lịch sử Việt Nam" do GS-TSKH, Nhà giáo Nhân dân Vũ Minh Giang chủ biên. Đây là công trình đầu tiên tập hợp nghiên cứu của các nhà sử học trong và ngoài nước về nhân vật lịch sử Phạm Thận Duật.