Giáo sư Võ Tòng Xuân: Biểu tượng của khoa học và tình yêu với nông nghiệp

Giáo sư Võ Tòng Xuân là một trong những nhà khoa học nông nghiệp vĩ đại không chỉ của Việt Nam mà còn của thế giới. Với hơn nửa thế kỷ cống hiến cho sự nghiệp nghiên cứu và phát triển nông nghiệp, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm qua những công trình nghiên cứu, những giải pháp thực tiễn mang tính đột phá, và đặc biệt là những đóng góp to lớn trong việc cải thiện cuộc sống bền vững của hàng triệu nông dân.

Tầm nhìn phát triển nông nghiệp bền vững

Ngay sau khi nghe tin thầy Xuân mất, tôi đăng trên trang cá nhân và gửi vào các nhóm cộng đồng, chuyên môn... và nhận được những bình luận của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, các nhà báo… đã từng được gặp và làm việc với thầy: "Một cuộc đời thầy đã cống hiến trọn vẹn cho sự nghiệp giáo dục và phát triển nông nghiệp, nông thôn, một nhân cách lớn"; "Thầy là một trong những cây đại cổ thụ - nhà khoa học, nhà giáo lớn của Việt Nam"; "Em rất may mắn được phỏng vấn thầy vài lần- một nhân cách lớn đã ra đi"…

Giáo sư Xuân nổi tiếng với những nghiên cứu về cây lúa, một trong những nguồn lương thực quan trọng nhất trên thế giới. Những công trình của ông đã góp phần đáng kể vào việc cải thiện năng suất lúa gạo, không chỉ tại Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia khác trên thế giới. Ông không chỉ đóng góp về mặt khoa học mà còn tạo ra những giải pháp thiết thực, giúp nông dân tiếp cận với kỹ thuật canh tác tiên tiến, nâng cao đời sống và thoát khỏi đói nghèo. 

Với hàng loạt những đóng góp lớn lao cho nông nghiệp, đặc biệt là trong nghiên cứu và phát triển cây lúa, Giáo sư Xuân đã thay đổi cuộc sống của hàng triệu nông dân Việt Nam, giúp họ nâng cao năng suất và cải thiện đời sống. Ông là người đã mang đến những giải pháp đột phá trong canh tác, góp phần biến Việt Nam từ một nước nhập khẩu lương thực trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.

Một trong những điều đặc biệt ở Giáo sư Võ Tòng Xuân là tầm nhìn và triết lý của ông trong việc phát triển nông nghiệp. Ông luôn nhấn mạnh vai trò của nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường. Ông không chỉ là một nhà khoa học mà còn là một người thầy, một người truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, khuyến khích họ tiếp tục con đường nghiên cứu và phát triển nông nghiệp bền vững.

Giáo sư Võ Tòng Xuân cũng là biểu tượng của sự khiêm tốn và lòng tận tụy. Mặc dù đạt được nhiều thành tựu lớn lao, ông luôn sống giản dị, gần gũi với nông dân, và không ngừng nỗ lực để đóng góp cho cộng đồng. Những giá trị mà ông mang lại không chỉ giới hạn ở các công trình nghiên cứu mà còn lan tỏa trong triết lý sống và làm việc của ông.

"Vì sinh viên, thầy phải cố gắng!"

Một kỷ niệm đáng nhớ với thầy: Khi GS Võ Tòng Xuân trở thành nhà khoa học đầu tiên của Việt Nam giành giải thưởng VinFuture với công trình "Phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh" trong lễ trao giải diễn ra tối 20-12-2023 tại Hà Nội, tôi đã chúc mừng thầy và chia sẻ với thầy: "Thầy Xuân ơi ! Em chúc mừng thầy! Giải thưởng này thầy sẽ tạo quỹ khuyến học cho sinh viên ngành nông nghiệp đúng vậy không thầy? Hay và ý nghĩa lắm!"

Và thầy trả lời: "Đúng vậy đó em. Rất ý nghĩa và thầy muốn làm thêm điều gì đó để các em theo học ngành nông nghiệp có thêm động lực, cũng mong muốn rằng nhà nước, chính phủ cần có những chính sách đột phá hơn nữa để ngành nông nghiệp nước nhà phát triển, không bị thua thiệt, phải phát huy được lợi thế của mình để không bị thua thiệt.., còn tiền thưởng của giải thưởng thì chắc chắn phải tạo một quỹ nào đó, không nên và cũng không được xài riêng".

Thầy dường như không biết mệt và không muốn nghỉ ngơi. Lẽ ra thầy phải được nghỉ ngơi nhưng có một người nghiêm khắc không cho phép thầy được nghỉ đó là CHÍNH THẦY! Thầy là thành viên hội đồng tuyển chọn sinh viên có hoàn cảnh khó khăn và học giỏi vào ở trong KTX miễn phí Cỏ May. Cỏ May là KTX miễn phí đầu tiên và đang là duy nhất của cả nước, hình thành từ hợp tác giữa Trường ĐH Nông lâm TP HCM và Công ty TNHH Cỏ May – Đồng Tháp. Hàng năm KTX đón nhận khoảng 100 sinh viên vào ở và được miễn phí hoàn toàn từ học phí, sinh hoạt phí, tiền ăn ở, học hành rèn kỹ năng…

Đối tượng là sinh viên các trường công lập trên địa bàn TPHCM (Đến nay có khoảng 900 sinh viên được hỗ trợ). Năm 2023, thầy tham gia hội đồng tuyển chọn sinh viên. Lúc đó thầy cũng vừa vượt qua cơn bạo bệnh, sức khỏe chưa thực sự tốt nhưng thầy nói vì các em sinh viên, thầy phải cố gắng. Và khi đọc hồ sơ xem của các em, hầu như các thành viên hội đồng tuyển chọn đều khó kiềm chế cảm xúc, cứ phải thốt lên: các em giỏi quá nhưng cũng khổ quá, đặc biệt là tinh thần vượt khó vươn lên…

Nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ nhà khoa học 

Trước đó, ngày 26-1-2023, sau thời gian bị bạo bệnh, với nghị lực phi thường và sự quan tâm chăm sóc của tập thể y bác sĩ và gia đình, thầy đã vượt qua và bình phục. Để mọi người không phải lo lắng, thầy đã nhắn cho mọi người trong đó có tôi dòng tin nhắn: "Thân mến gởi Lý và quý bạn, tôi kính chúc anh chị và các bạn năm mới mạnh khỏe may mắn và hạnh phúc. Tôi đã xuất viện và về nhà con gái tôi sau 1 tháng trong BV Tim dưới sự chữa trị của các bs tim mạch của BV Tim, BV Chợ Rẫy và Hội Tim Mạch VN. Sức khỏe tôi hồi phục tốt. Nay tự đi vệ sinh và đi quanh nhà được rồi. Ăn thì chưa thấy ngon bình thường. Kính thông báo để anh chị và các bạn rõ. VTX". 

Trong cuộc sống đời thường vẫn vậy, thầy luôn có một sự chân thành, có khi cũng rất hóm hỉnh, kể những câu chuyện vui sau những hội nghị hội thảo căng thẳng.. Ngồi ăn cơm trưa chung với thầy, có chị Ba Huân, thầy hóm hỉnh: "Mỗi buổi sáng, tôi mà không có 1 cặp trứng bà Huân là không chịu được"..

Có thể nói, Giáo sư Võ Tòng Xuân là một biểu tượng vĩ đại của sự kết hợp giữa tri thức khoa học và tình yêu với nông nghiệp. Những di sản mà ông để lại sẽ mãi mãi là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ nhà khoa học và nông dân trên toàn thế giới. Sự ra đi của ông là một mất mát to lớn không chỉ đối với ngành nông nghiệp mà còn đối với cả đất nước. 

Ông để lại sau lưng một di sản vô giá, một tấm gương sáng ngời về lòng yêu nước, tinh thần lao động sáng tạo, và sự cống hiến không ngừng nghỉ. Chúng ta sẽ luôn nhớ về ông với lòng biết ơn sâu sắc và sẽ tiếp tục nỗ lực để phát triển nông nghiệp Việt Nam, như những gì ông đã dành cả cuộc đời mình để theo đuổi.

Chúng ta cúi đầu tiễn biệt một người thầy, một nhà khoa học, một người con ưu tú của dân tộc. Sự nghiệp và nhân cách của Giáo sư Võ Tòng Xuân sẽ mãi mãi sống trong lòng mỗi người dân, đặc biệt người nông dân Việt Nam.